ABŞ-ın Cənubi Qafqazda maraqları nədir?

Sovet İttifaqının dağılmasından 20 il sonra Qafqazda həll olunmamış münaqişələr böyük problem olaraq qalır. Onların nizamlanmasına hansı amillər mane olur? Döyüş əməliyyatları bərpa edilə bilərmi? Danışıqlar formatında hansı dəyişikliklər nəticə verə bilər və ABŞ bunun üçün nə edə bilər?

Turan-ın Vaşinqton müxbiri bu məsələləri ABŞ-ın Strateji və Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin əməkdaşı doktor Cefri Mankofla müzakirə edir. Bu ilin əvvəllərində o, “Böyük Qafqaz: parçalanma və inteqrasiya arasında” mövzusunda məruzə hazırlayıb.

Sual: Rusiya və Gürcüstan arasında müharibədən dörd il keçir. Bu gün vəziyyət necə qiymətləndirilir, nizamlanmaya nə mane olur?

Cavab: Göründüyü kimi, tərəflərdən heç biri əsas məsələyə - Cənubi Osetiya və Abxaziyanın statusu məsələsinə münasibətini dəyişmir. (Rusiya onları müstəqil dövlət olaraq tanıyıb, Gürcüstan və dünyanın əksər ölkələri isə onlara işğal olunmuş ərazilər kimi baxır).

Rusiya və Gürcüstan hakimiyyəti milli maraqlara xidmət edir və bu, kompromis axtarışı üçün maneədir.

    Nizamlanma üçün daha bir maneə bu iki regionun sakinlərinin Gürcüstanın hakimiyyəti altında olmaq istəməməsidir.

    Sual: Bu gün də Rusiyanın Gürcüstana qarşı yeni müharibəyə hazırlaşması ilə bağlı narahatlıqlar var. Necə düşünürsünüz, Qərb / ABŞ rusların ikinci dəfə aqressiya törətməsinə imkan verəcək? 

    Cavab: Moskva 2008-ci ildə göstərdi ki, Qərbin / ABŞ-ın nə düşünməsindən asılı olmayaraq, regionda hərəkət etmək imkanına malikdir. Məsələ həqiqətən də, Moskvanın öz maraqlarına necə baxmasında və bu müdaxilənin Rusiyanın özünə necə təsir göstərməsindədir. Əlbəttə, qərb yenidən Gürcüstanın NATO-ya üzvlüyü məsələsini qaldırmağı qərara alsa Rusiya başqa yolun olmadığı qənaətinə gələ bilər.

    Rusiya və Qərb müəyyən mənada regionda əməkdaşlıq edirdi (məsələn, Minsk qrupunda), amma bəzi məsələlərdə onların maraqları üst-üstə düşmür. Rusiya Cənubi Qafqaza Rusiyanın maraqlarının üstünlük təşkil etməli olan sahə kimi baxır, ilk növbədə Şimali Qafqaza yaxın olduğu və Rusiyanın energetika strategiyasına təsir göstərdiyi üçün.

    Digər region dövlətlərinə gəlincə, Türkiyə getdikcə daha böyük oyunçuya çevrilir, amma Rusiyanın maraqlarına NATO-nun digər üzvlərinin əksəriyyətindən daha həssasdır.

    Avropalılar üçün region Xəzər enerji resurslarının təchizatçısı, həmçinin Şərq Tərəfdaşlığı layihəsinin ölkələri olaraq əhəmiyyət daşıyır.

    Sual: 2008-ci il müharibəsindən sonra ABŞ-da çoxları hesab edir ki, regionda həll olunmamış münaqişələrin nizamlanması çətinləşib. Vəziyyəti yüngülləşdirmək üçün danışıqlar formatına hansı dəyişikliklər edilməlidir?

    Cavab: Döyüş əməliyyatlarının bərpa olunması təhlükəsi həmişə var. İndi bu, Cənubi Osetiya və ya Abxaziyadan daha çox Dağlıq Qarabağa aiddir. Problemin formatı tapmaqda deyil, oyunçuların maraqlarının zidd olmasında olduğunu düşünürəm. 

    Sual: Dağlıq Qarabağda müharibə olarsa ABŞ və Rusiyanın mövqeyi necə olacaq?

    Cavab: ABŞ döyüş əməliyyatlarının bərpasının qarşısını almaq üçün əlindən gələni edəcək. Rusiya və Türkiyə üçün bunun kifayət qədər ciddi nəticələri ola bilər. ABŞ münaqişə yarandığı halda bütün tərəflərdən təzyiq görəcək və onun ən qısa zamanda başa çatdırılması üçün yollar axtaracaq.

    Sual: ABŞ-ın enerji təhlükəsizliyi və Rusiya ilə əməkdaşlıq naminə regiondakı digər problemləri qurban verdiyini demək olar?

    Cavab: ABŞ-ın regionda bir sıra maraqları var və biz sabitliyi qoruyub saxlamağa və münaqişələri həll etməyə, demokratikləşməyə yardım etməyə, energetika və ticarətlə, Rusiya, Türkiyə və İran kimi region dövlətləri ilə münasibətlərlə bağlı geosiyasi problemləri həll etməyə çalışırıq. -25В-