Avropa İttifaqı bütün Azərbaycan cəmiyyəti ilə işləyir

 (Avropa İttifaqı missiyasının rəhbəri Rolan Kobianın Turan agentliyinə müsahibəsi) 

“Ötən 4 ildə ən böyük nailiyyətimizin Aİ və Azərbaycan arasında qarşılıqlı münasibətlərin möhkəmləndirilməsi olduğunu hesab edirəm”, deyə Rolan Kobia Bakıda 4 illik fəaliyyətinə yekun vurarkən və Bakıda Brüsselin nümayəndəsi qismində ən böyük nailiyyətini nədə gördüyü haqqında suala cavabda bildirib.

Bu, çətinliklər və təhlükələrlə dolu intensiv və fəal iş dövrü idi.

Ölkə əhalisinin bütün təbəqələrinin nümayəndələri ilə, təkcə hökumət deyil, həm də vətəndaş cəmiyyəti, mətbuat, mədəniyyət xadimləri, biznesmenlərlə və s. iş aparılırdı.

“Bakıya yeni gəldiyimdə burada hamı Avropa İttifaqını tanımırdı. Ötən dövr ərzində Avropa İttifaqı haqqında təsəvvürü xeyli genişləndirməyə müvəffəq olduq. Bunu mühüm nailiyyətlərimizdən biri hesab edirəm və bundan çox məmnunam”, deyən səfir əlavə edib ki, həmin dövr ərzində Azərbaycanı da Avropada daha çox və daha yaxşı tanıyıblar.

Bu dövrdə Azərbaycan Brüsseldən bir sıra yüksək vəzifəli nümayəndə heyətlərini, o cümlədən Aİ rəhbəri Joze Manuel Barrozonu, ..., Van Rompeyi, Ali nümayəndə madam Eştonu, vitse-prezidentlər Kallass və Kroesi, komissarlar Ottinger, Füle və başqalarını qəbul edib.

Bu 4 ildə əldə olunmuş təcrübi nəticələrə toxunan səfir viza rejiminin sadələşdirilməsi üzrə razılaşmaları qeyd edib. “Bu məsələ üzrə danışıqlar il yarım davam edib və biz Vilnyus sammiyində sənəd imzalanacağına ümid edirik. Görülmüş işdən çox məmnunam və xüsusən ona görə ki, viza rejiminin sadələşdirilməsi haqqında saziş bütün Azərbaycan əhalisinə toxunur. O, viza alınmasını xeyli asanlaşdıracaq və bütün kateqoriya vətəndaşlar üçün əlavə imkanlar yaradaca”, deyə Kobia bildirib.

Energetika sahəsində mühüm nailiyyətlər var, onlar Azərbaycan və Avropa arasında fiziki əlaqə qurmağa imkan veriblər.

Bu dövrün daha bir nailiyyəti Azərbaycan vətəndaş cəmiyyətinə ayrılan maliyyə vəsaitlərinin xeyli artmasıdır. “Bakıda fəaliyyətim dövründə bu maliyyələşmə 16 mln. avroya qədər artıb və bu gün Avropa İttifaqı Azərbaycan vətəndaş cəmiyyətinin ən böyük donorudur.

İlin sonuna qədər 60 layihə maliyyələşdiriləcək, onlar arasında demokrtiya və insan hüquqları sahəsində çox sayda layihə var. Layihələr təkcə Bakı ilə məhdudlaşmır, bütün ölkəni əhatə edir.

Şadam ki, bunu etməyə müvəffəq olmuşuq və bu dəstəyi davam etdirəcəyik, belə ki, vətəndaş cəmiyyətinin buna ehtiyacı var”, deyə səfir qeyd edib.

Nəyə nail olmaq istədiyi məsələsinə toxunan Kobia qeyd edib ki, Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsi işində daha çox şeyə nail olmaq istərdi. Bu, çox ağrılı məsələdir və nizamlanmada irəliləyiş zəruridir.

Səfir həmçinin Azərbaycanda ölkənin üzərinə götürdüyü beynəlxalq öhdəliklər çərçivəsində daha çox plüralizm, insan hüquqlarının və qanunun aliliyinin təmin edilməsi zərurətini qeyd edib.

“Aİ dəfələrlə çoxsaylı bəyanatlarda və şərhlərdə bütün bu məsələlərlə bağlı fikir bildirib. Bu bəyanatları Aİ rəhbərliyi və tərəfdaşlarımız verib. Onlarda pozuntu faktlarından ciddi narahatlıq ifadə olunub və biz vəziyyətin yaxşılaşdırılması məqsədilə işi davam etdirəcəyik”, deyə səfir bildirib.

Diplomat həmçinin qeyd edib ki, bu, aysberqin yalnız görünən tərəfidir və bağlı qapılar arxasında baş verən, ictimaiyyətin görmədiyi işlər də var.

Rolan Kobianın bu dörd ildə Azərbaycan hakimiyyəti ilə necə münasibətləri yaranıb?

Hamı hakimiyyətin baş ideoloqu Əli Həsənlinin “Şərq tərəfdaşlığı” proqramına məhəl qoymadığı və Avropa İttifaqının Azərbaycan üçün maraqlı olmadığı və ölkənin oraya can atmadığı haqqında açıq-aşkar bəyanatlarını xatırlayır.

Belə bəyanatlar fonunda Avropa İttifaqı səfiri necə işləyir və bundan sonra hakimiyyətin Avropa İttifaqı ilə tərəfdaşlıq əlaqələri qurmaq niyyəti haqqında bəyanatlarına inanmaq olarmı?

Bu suala cavabda səfir bildirib ki, burada fəaliyyəti dövründə o, bir çox bəyanatlar eşidib. Tez-tez eyni şəxs bir-birinə tamamilə zidd olan bəyanatlar verir və yuxarıdakı hadisə də istisna deyil. Belə ki, elə bu yaxınlarda Prezident Administrasiyasının nümayəndələri deyirdilər ki, Azərbaycanın Aİ ilə gözəl münasibətləri var və Bakı bu münasibətləri möhkəmləndirəcək, deyə Kobia bildirib.

“Mən belə ifadələri onların səsləndiyi an və ya vəziyyət kontekstində qəbul edirəm. Onları şəxsləndirm istəmirəm. Siyasətdə bu, normal təzahürdür.

Eyni zamanda, biz rəsmi dairələrin, vətəndaş cəmiyyətinin nümayəndələindən, KİV-dən, biznesmenlərdən və s. çox sayda müsbət fikir də eşitmiş”, deyə diplomat bildirib.

O, həmçinin qeyd edib ki, Bakıda ikən Azərbaycanın, demək olar ki, bütün qonşularının ünvanına mənfi məzmunlu ifadələr eşidib. Amma müəyyən bir müddət sonra tamamilə zidd qiymətləndirmələr səslənib, deyə Kobia qeyd edib.

“Biz Azərbaycanla açıq və düzgün dialoq aparırıq. Brüsselin mövqeyi şəffaf və aydındır. Bizim ikili standartlarımız yoxdur və biz bütün ölkələrlə onların qəbul etdikləri beynəlxalq öhdəliklər çərçivəsində eyni siyasət aparırıq.

Aİ-nin mövqeyi dəfələrlə ifadə olunub, o cümlədən illik hesabatda (Progress report) bir çox istiqamətlərdə vəziyyətin yaxşılaşdırılması zərurətindən bəhs olunub.

Bu gün biz humanitar, siyasi, iqtisadi və digər sahələrdə fəal əməkdaşlıq müşahidə edirik ki, 5 il əvvəl belə bir əməkdaşlıq yox idi. Bu, mənə yaxınlaşma prosesinin getdiyi, əməkdaşlığın isə real nəticələr verdiyi haqqında danışmaq üçün əsas verir.

Aİ öz tərəfdaşlarının suverenliyinə hörmət edir və onlarla bərabər münasibətlər qurur.

Və tərəfdaşlar üzərinə öhdəlik götürürlərsə, onları yerinə yetirməlidirlər, bu, Avropa İttifaqının özünə də aiddir.

BMT-yə, Avropa Şurasına və ATƏT-ə üzvlüyü çərçivəsində Azərbaycan bir çox sənədləri könüllü imzalayıb və könüllü olaraq beynəlxalq hüquq normalarına riayət etmək, insan hüquqları və demokratiyaya hörmət etmək öhdəlikləri götürüb, deyə Kobia qeyd edib.

Bəs siyasi rəqiblərin təqibi nümunəsində Azərbaycanda demokratiya və insan hüquqları sahəsində öhdəliklər necə yerinə yetirilir? Konkret olaraq söhbət İlqar Məmmədov, NİDA fəalları və başqalarından gedir.

Bu suala cavabda Kobia deyib ki, Aİ hüquq və azadlıqlarla bağlı bütün prosesləri izləyir.

“Məmmədovun işini bu kimi digər faktlardan ayırmaq istəmirəm, biz hər bir fakt üzrə öz münasibətimizi bildirmişik. Mən Azərbaycanda işləyə səfirlərdən İlqar Məmmədova həbsxanada baş çəkən yeganə səfirəm. Mənim səviyyəmdə olabiləcək daha ciddi siqnal görmürəm”, deyən Kobia əlavə edib ki, indiyədək İlqar Məmmədovun niyə həbsdə olduğunu başa düşmür.

“Şadam ki, indi onu prezidentliyə namizəd olaraq qeydiyyata alıblar, amma başa düşmürəm onu nədə ittiham edirlər, ona qarşı irəli sürülmüş ittihamları, habelə həbsinin hər dəfə niyə uzadıldığını başa düşmürəm.

Baş verənlər bizi narahat edir, xüsusən, ölkə prezidenti vəzifəsinə namizədliyini irəli sürmüş siyasətçidən söhbət getdiyini nəzərə alaraq. Bu, Azərbaycanın imicinə mənfi təsir göstərir”, deyə diplomat bildirib.

Bir sıra qərb və yerli hüquq müdafiə təşkilatlarının Qərbin sövdələşməyə gedərək, neft xatirinə demokratiyanı unutduğu haqqında fikirlərini necə qiymətləndirmək olar?

Bu suala cavabda Kobia deyib: “Mən bu qiymətləndirmələr və belə fikirlərlə qətiyyən razı deyiləm. Son 4 ildə onlarla tənqidedici bəyanat səsləndirdiyimizi nəzərə alaraq, hansı sövdələşmədən söhbət gedə bilər?”. 

Demokratiyanı energetika maraqlarına qurban verdiyimiz haqqında söhbətlər tamamilə əsassızdır. Demokratik dəyərlər və insan hüquqları həmişə Bakıda və Brüsseldə görüşlərimizin və danışıqlarımızın gündəliyində olur.

Bizi tənqid edənlər yadda saxlamalıdırlar ki, biz hüquq müdafiəçisi deyil, diplomatıq, biz bütün spektrlə - hakimiyyət, vətəndaş cəmiyyəti, mətbuat və s. ilə işləməliyik.

Diplomatın işi hüquq müdafiəçilərinin fəaliyyətindən fərqlənir və tənqidçilər bunu yaddan çıxarmamalıdır”.

Avropa İttifaqının Azərbaycanda qarşıda duran prezident seçkilərindən nə gözlədiyi haqqında suala cavabda diplomat deyib ki, Aİ azad, ədalətli və şəffaf seçkilər istəyir. Azərbaycan seçki sisteminin təkmilləşdirilməsi üzrə DTİHB tərəfindən təklif edilmiş bütün tövsiyələri qəbul etməyib.

“Ümid edirik ki, tövsiyələrin qalan hissəsi də qəbul ediləcək və tətbiq ediləcək. Qarşıda duran seçkilər Azərbaycanın BMT Təhlükəsizlik Şurasında sədrliyə uyğun olub-olmadığını və BMT-nin Ümumi Xartiyasını müdafiə etməyə hazır olub-olmadığını nümayiş etdirəcək.

Növbəti il Azərbaycan Avropa Şurasına sədrlik edəcək və o, bu seçkilərdə bu funksiyaya hazır olduğunu göstərməlidir. Təcrübədə söhbət yalnız seçkilərin beynəlxalq öhdəliklərə və bəyanatlara uyğun təşkil edilməsindən gedəcək”, deyə Kobia bildirib. 

“Biz hakimiyyəti vətəndaş cəmiyyəti ilə, siyasi rəqiblərlə dialoq qurmağa çağırırıq. Dialoq daimi olmalıdır, bu, çox vacibdir. Bundan başqa, qanunvericiliyi sərtləşdirmək deyil, liberallaşdırmaq: cəza zonasını İnternetə doğru genişləndirmək deyil, diffamasiya haqqında qanun qəbul etmək lazımdır. Bu, QHT-lər haqqında qanunun sərtləşdirilməsinə də aiddir, qanuna yenidən baxmaq və onu yumşaltmaq lazımdır.

Naxçıvandakı vəziyyəti qeyd etmək istərdim, burada insan hüquqları və demokratiyanın daha çox dəstəyə və qayğıya ehtiyacı var.

Yekun vurarkən qeyd etmək istəyirəm ki, Azərbaycanda bütün bu vəzifələrin həlli üçün böyük potensial və imkanlar var. İnsan kapitalına – təhsilə, səhiyyəyə, sosial müdafiəyə vəsaitatırılmalıdır. Bu sahələrin ciddi təkmilləşməyə və investisiyalara ehtiyac var. Körpülər və yollar yaxşıdır, amma insan kapitalı da az əhəmiyyətli deyil.

Ölkədə iqtisadi inhisarın olmaması, gənclərin imkanları və perspektivləri olması, bu təhsilli şəxslərin məyus olmaması və aldıqları bilikləri tətbiq edə bilməsi, xaricə getmək haqqında düşünməməsi mühümdür.

Bu məsələlərin həlli Azərbaycanın ÜTT-ə daxil olması və Aİ ilə azad ticarət haqqında saziş imzalaması yolundakı maneəni aradan qaldıracaq, bütün Azərbaycan cəmiyyətinin inkişafına təkan verəcək”, deyə Rolan Kobia qeyd edib. -02В-