Porno-kompromatların hakimiyyəti

***

Sual: Nəsimi bəy, son vaxtlar şəxsi həyatla bağlı görüntülərin ictimailəşdirilməsi artıb. Əvvəlcə bloger Məhəmməd Mirzəlinin bacısının, daha sonra aktivist Nərmin Şahmarzadənin, indi isə müxalifət lideri Cəmil Həsəninin qızının intim görüntüləri yayılıb. Ölkədə nə baş verir?

Cavab: Ölkəmiz çox mürəkkəb və gərgin bir dönəm yaşayır. Qlobal güclərin kəskin geosiyasi rəqabəti və ziddiyyətləri regionumuzda da özünün təsirlərini göstərməkdədir. Həm də Qarabağda qazanılmış hərbi qələbələrimizi həzm etməyən, özü üçün təhlükə görən xarici qüvvələrin və onların hakimiyyət daxilindəki uzantılarının da ölkəmizdə müxtəlif formalı gərginliklər yaratmaqda maraqlı olması istisna deyil.

Eyni zamanda ölkədəki anti-demokratik idarəçilik neqativ təsirlər üçün çox münbit şərait yaradır. Xeyli vaxtdır insan hüquq və azadlıqlarının sistemli pozulması halları baş verir. Bu halı tərəddüd etmədən hüquq böhranı adlandırmaq olar. İnsanlar pozulan hüquqlarını ölkə daxilində ya ümumiyyətlə təmin edə bilmir, ya da çox çətinliklə edir. İdarə edənlər qəsdən və ya bacarıqsızlıqdan vətəndaşı dövlətdən narazı salır.

Ölkədə hüquqların qorunmasının mürəkkəb qanuni mexanizmləri olsa da praktikada onu reallaşdırmaq olduqca çətindir.  Vətəndaş hüquqlarını qorumalı olan dövlət orqanları da əsasən iqtidarın siyasi sifarişlərini icra edən orqanlara çevrilib. Hakimiyyətin ən üst iradəsi və müdaxiləsi olmadan insanların heç bir haqq və hüquqları bərpa edilmir.

Kimliyindən, sosial statusundan, hansı özəl həyatı seçib yaşamasından asılı olmayaraq insanların intim həyatını gizli çəkmək, yaymaq və bu iyrəncilikləri edənlərə susmaq əxlaqsızlıqdır.

Sual: Bu kimi görüntülərin və təhdidlərin əvvəllər də baş veridyinin şahidi olmuşuq. Demək olar ki, 2000-ci ilin ortalarından bu prosesə start verilib. Qənimət Zahid, Azər Əhmədov, Xədicə İsmayılova və bir çox tanınmış şəxslər bu kimi şantajlarla qarşılaşıblar. Amma həmin vaxtlar hakimiyyətdə təmsil olunan və bu məsələlərdə adı hallandırılan bir çox şəxslər artıq vəzifələrindən uzaqlaşdırılıblar. Məsələn, Eldar Mahmudov, Əli Həsənov, Ramiz Mehdiyev artıq hakimiyyətdə təmsil olunmurlar. Və hakimiyyətin apardığı kadr islahatlarından sonra insanları inandırmağa çalışdığı “hər şey yaxşılığa doğru dəyişir” nəzəriyyəsi yenidən köhnə ssenarinin tətbiqi ilə suya düşür. Belə çıxır ki, hakimiyyət yeni kadrları ilə köhnə metodlarına yenidən üz tutur?

Cavab: Haqlısınız, yeni kadrların təyinatı da təəssüf ki belə neqativ hallara son qoymadı. Deməli, məsələ daha mürəkkəbdir və sistemli bir siyasətdən qaynaqlanır. Bildiyimiz kimi Azərbaycanda hakimiyyətin bütün siyasi gücü tək əldə, bir mərkəzdə cəmlənib. Odur ki ayrı-ayrı kadrların dəyişməsi ilə əsas siyasi xəttin dəyişəcəyinə bəslənən ümidlər də özünü doğrultmadı.

Sual: Amma bir məsələ də var. Köhnə şantaj metodları hakimiyyətə müsbət heç nə qazandırmadı. Əksinə həm yerli, həm də beynəlxalq aləmdən ölkə daxilində baş verən bu kimi hadisələrə görə daha çox qınaq, tənqid gəldi. İndi hakimiyyət bu kimi metodlara əl atırsa, bütün bunları hesablamırmı? Niyə lazımdır öz imicini yenidən korlasın?

Cavab: Belə məsələlərə görə hakimiyyətə ünvanlanan qınaqlar və tənqidlər onu çəkindirməyə yetərli olmadı.  “Köhnə şantaj metodları hakimiyyətə müsbət heç nə qazandırmadı” arqumenti ilə razı deyiləm. Əgər bu metod hakimiyyətə heç nə qazandırmasaydı 20 ildir davam etməzdi və çoxdan kökü kəsilərdi. Əgər davam edirsə, deməli hardasa onun bəhrəsini görür. İqtidarın zərərinə işləyən ictimai rəyin dəyişdirilməsində, cəmiyyətdə ictimai-siyasi nüfuzlu şəxslər barəsində mənfi müzakirələrə yol açmaqda istifadə olunur. Təəssüf ki hələ də cəmiyyətdə bu kimi olaylara həssas reaksiya verən, belə iyrəncilikləri yayanları daha da həvəsləndirən ictimai mühit var.

Eyni zamanda biz sadəcə üzə çıxan, görüntüsü yayılan faktlara baxmamalıyıq. Məqsədinə çatdığına görə yayılmayan çoxsaylı belə faktların olmadığını kim deyə bilər? Şantajlara görə mövqeyini dəyişən, susan, ritorikasını yumşaldan ictimai-siyasi fəal şəxslərin olmadığını deyə bilərikmi? Əlbətdə, bu sualın dəqiq cavabını zaman verəcək. İndi aydındır ki yayılan intim görüntülər məhz şantajlara boyun əyməyənlərin özlərini və yaxınlarını hədəf alır.

Sual: Ola bilərmi ki, elə hakimiyyət daxilində kimlərsə ölkə daxilində suyu bulandırmağa çalışsın? Yəni baş verənlər hakimiyyətdaxili intriqaların nəticəsi ola bilərmi?

Cavab: Bəzən belə versiyalara ictimai müzakirələrdə rast gəlsək də, bunu real saymıram. Hakimiyyət daxilində özbaşına belə əməllərə risk edən, suyu bulandırmağa, intriqa yaratmağa cəsarəti çatan şəxslər və qruplar nəinki indi, heç əzəldən olmayıb. Əliyevlər hakimiyyəti dönəmində bu kimi özbaşına əməllərin nəticəsi, bədəli onu törədənlər üçün faciə ilə nəticələnərdi.

Diqqətli müşahidəçilər bilir ki hakimiyyət əlindəki gücdən, resurslardan öz siyasi rəqiblərinə qarşı dəfələrlə istifadə edib, edir və nə qədər imkanı olsa edəcək. Hələ 16-17 il öncə Milli Məslisdə AXCP sədri Əli Kərimli çox sərt təhqir edildi, amma onu təhqir edən şəxs nəinki cəzalandırıldı, əksinə rayon icra hakimiyyəti başçısı vəzifəsi ilə mükafatlandırıldı. Lider televiziyasının efirindən yayılan “Kuklalar” verilişində müxalifət liderlərini kəskin təhqir edən, şəxsiyyətlərini aşağılayan şəxs də sonradan deputat mandatı ilə mükafatlandırıldı. Faktlar göstərir ki bu kimi halların hakimiyyətin ali iradəsindən kənarda baş verməsi inandırıcı deyil.

Vaxtilə ölkədə hakimiyyətin rəqibləri açıq təhqir olunurdu və hakimiyyət buna görə heç kimi cəzalandırmırdı. Hətta bəzən iqtidar mənsubları belə təhqirlərdən məmnun görünürdü. Elə ki xaricdən hakimiyyəti də eyni şəkildə hədəf alan, təhqir edən şəxslər çoxaldı, o zaman ölkə daxilində rəqiblərə qarşı təhqirlər də səngiməyə başladı.

Müxalifətin hakimiyyətə qarşı belə şantaj videoları çəkmək imkanı olmadığına görə iqtidar bu məsələdə özünü təhlükəsiz sayır və təqsirkarlar barəsində tədbir görməyə tələsmir. Əks halda belə kobud hüquq pozuntuları ciddi araşdırılardı.

Sual: Son video DTX işçilərinin peşə bayramı günü ictimailəşib. Və bu da bəzi şübhələr yaradır. Belə fikirlər var ki, kimlərsə DTX-nı bu video ilə təbrik edib. Yəni bayaq dediyimiz hakimiyyətdaxili intriqa. Digər bir versiya isə güc nümayişi. Yəni təhlükəsizlik strukturu gücünü və ya sədaqətini nümayiş etdirir. Sizcə bu versiyalardan hansı daha ağlabatandır?

Cavab: Bu versiyaların hansının gerçək olmasını həmin qurumların reaksiyalarından sonra qəti şəkildə deyə bilərik. İndidən konkret bir söz demək doğru olmaz. Cinayət Məcəlləsinin 156-cı maddəsi bu kimi hallara görə məsuliyyət nəzərdə tutub. Şəxsi həyatının toxunulmazlığının pozulmasına görə hakimiyyət dərhal cinayət işi açıb təqsirkarları məsuliyyətə cəlb etməsə, o zaman məsələnin siyasi mahiyyəti hər kəsə aydın olacaq.

Unutmayaq ki ölkənin bütün hüquq-mühafizə orqanları üçün ən əsas vəzifə hakimiyyətin korporativ maraqlarını xətasız qorumaqdır. Dövlətin, cəmiyyətin maraqları, konstitusion hüquqların qorunması o maraqlardan sonra gəlir.

Son vaxtlar DTX-nın imicinin müsbətə doğru dəyişdiyini müşahidə edirdik. Dövlətin təhlükəsizliyi üçün məsul olan bir dövlət qurumu üçün bu çox vacib amil idi. Əgər bu qurum da ləğv edilən MTN-in yolu ilə gedəcəksə, insanları özəl həyatı ilə şantaj edəcəksə  zərbəsi yenə də dövlətə, bu qurumun rəhbərliyinə və vətəndaşa dəyəcək.  

Sual: Son olaraq insanların şəxsi həyatının toxunulmazlığını təmin etməli olan hakimiyyət bu kimi hadisələrin baş verməməsi üçün hansı addımlar atmalıdır?

Cavab: Təəssüf ki ölkəmizdə digər təməl hüquqlar kimi şəxsi həyatın toxunulmazlığına da zəmanət yoxdur. İnsanlar özünü belə təhlükələrdən təkbaşına, bacardığı kimi qorumağa çalışır. Artıq dəfələrlə şahidi olmuşuq ki hakimiyyət bu istiqamətdə neqativ halların qarşısını ala bilmir və ya almaq istəmir. Hər iki hala görə məsuliyyət bilavasitə hakimiyyətin üzərinə düşür.

Hər bir fərdin təhlükəsizliyinin, toxunulmazlığının təminatçısı dövlətdir. Ölkə Konstitusiyasının 32-ci maddəsi vətəndaşa bu hüququ verib. Ölkədə azad medianın, müstəqil vətəndaş cəmiyyətinin önü açılmadan müsbət dəyişikliklər gözləməyə dəyməz.