Poroşenkonu yalnız möcüzə xilas edə bilər, ekspert

Bakı/19.04.19/Turan: Aprelin 21-də Ukraynada prezident seçkilərinin ikinci mərhələsi keçiriləcək. Hazırki dövlət başçısı Petr Poroşenkonun və onun rəqibi Vladimir Zelenskinin seçki qərargahları fəal şəkildə işləyir, öz namizədlərinin reytinqini qaldırmaq üçün hər yola əl atır. Rusiya dövlət telekanalları açıq-aşkar Zelenskini dəstəkləyir, Poroşenkonu alçaltmağa çalışır, faktiki olaraq, ukraynalıları prezidentin rəqibinə səs verməyə çağırır. Azərbaycanda tamaşaçılar Rusiya telekanallarına baxır, Ukraynadakı hadisələrə münasibətlərini formalaşdırırlar.

Turan ukraynalı politoloq, ictimai xadim, alim və diplomat, Azərbaycanda Rusiya tok-şoularında iştirakı ilə tanınan Vadim Tryuxana suallarla müraciət edib.

- Zelenski haqqında Ukraynanın növbəti prezidenti kimi danışmaq olar, yoxsa Poroşenkonu aprelin 21-də ona qalib gəlmək şansı var?

- Yalnız hansısa qeyri-adi fors-major Vladimir Zelenskinin prezident seçkilərində qələbəsinə və vəzifəyə başlamasına mane ola bilər. Sonuncu sosioloji sorğular namizədlər arasında Ukrayna üçün misli görünməmiş fərqi üzə çıxarıb, fərq hazırki prezidentin xeyrinə deyil. Bununla belə, rəsmi nəticələri gözləmək lazımdır. Ukraynada həmişə hər şeyi seçicilər həll edir. İnsanların təxminən beşdə biri isə seçimini dəqiqləşdirməyib.

- Zelenskinin sirri nədir? Axı o, siyasətçi deyil, politoloq deyil, fəal deyil, sadəcə komikdir. Amerikada gözlənilmədən qələbə çalan Donald Tramp heç olmasa iqtisadiyyat üzrə iki bestseller yazıb, Zelenski nə ilə özünü ukraynalılara bəyəndirib?

- Bir çox amil üst-üstə düşüb. Birincisi, ukraynalılar ənənəvi siyasətçilərdən ümidlərini kəsiblər. İkincisi, Zelenskinin seçki kamaniyası gözlənilmədən uğurlu oldu. O, ən yeni texnologiyalardan, ən azından qara piardan istifadə edib, ölkənin müxtəlif regionlarını ayıran kəskin mövzulardan qaçmağı bacarıb və cəmiyyətə daha yaxşı gələcək ümidi verib. Təkcə "Keçmiş və Gələcək arasında seçim ed" şüarı nəyə desən dəyər.

Üçüncüsü, Petr Poroşenko seçki kampaniyasında yanlış strategiya seçib, onu dəstəkləməyən seçicilər haqqında bütün ağlasığan və ağlasığmaz mənfi epitetlər işlədib - "Putin tərəfdarları"ndan "sürü"yə qədər. Bu yanaşma yalnız insanları qəzəbləndirib, onları hazırki prezidentdən uzaqlaşdırıb. Bundan başqa, Zelenskiyə qarşı tətbiq olunan bütün qara piar yalnız onun xeyrinə olub. İnsanlar Zelenskinin tərcümeyi-halında hansısa ciddi problemlər görməyiblər. O, nə korrupsiyaya, nə dövlət mülkiyyətinin oğurlanmasına, nə hansısa bəşəri zəifliklərə qarışmayıb. Nümunəvi ailə başçısı, uğurlu biznesmen, çoxlarının sevdiyi aktyordur. Bütün bu amillər onu, çoxları üçün gözlənilmədən, əksər ukraynalıların sevimlisinə çevirib.

- Onda "prezident Zelenski" necə olacaq? Ukraynada və RF, Aİ və Azərbaycanla münasibətlərdə nə dəyişəcək?

- Çoxları üçün Zelesnki tapmaca olaraq qalır. Axı xarici və daxili siyasətin bir çox məsələləri üzrə o, konkretlikdən uzaq durmağa çalışır. Bununla belə, onun son müsahibələrinə və təməl istiqamətlərlə bağlı TV-də açıq bəyanatlarından göründüyü qədər, bu siyasətçinin mövqeyi artıq formalaşıb.

Onun üçün ilk prioritet Ukraynanın şərqində atəşkəsdir. Bu zaman o, müstəqillik və suverenliklə alver etməyəcək. Rusiya ilə doğru əlaqə düsturu tapmasının asan olmayacağını təxmin etmək olar. Bununla belə, artıq onun bunun öhdəsindən gələ biləcəyi hissi var. Onun barəsində Kremlin Petr Poroşenkoya münasibətdə müşahidə olunan qəti istəksizliyi yoxdur.

Aİ və NATO xarici siyasətin əsas istiqamətləridir. Vladimir Zelenski dəqiq bəyan edib ki, Ukrayna bu təşkilatlar istiqamətində irəliləyəcək. Bununla belə, o, NATO-ya daxil olma məsələsi gündəliyə çıxdıqda bütün cəmiyyətin dəstəyini qazanmaq üçün referendum keçirməyi vəd edib.

Aİ və NATO-dan başqa, digər ölkələrlə qarşılıqlı fəaliyyət mövqeyi, demək olar ki, səslənməyib. Onun komanda üzvlərinin şərhlərindən göründüyü kimi, iş ciddi aparılacaq. Düşünürəm ki, Ukrayna və Azərbaycan arasında münasibətlər fəallaşmalıdır, xüsusən, RF hökumətinin Ukraynaya neft məhsulları ixracını dayandırmaq qərarı ilə əlaqədar, energetika sahəsində.

Ukrayna üçün Aİ və NATO-ya daxil olma məsələsi sağ qalma məsələsidir. Buna görə, növbəti prezident kim olursa olsun, bu vəzifənin yerinə yetirilməsinin təmin edilməsinin institusional mexanizminə ciddi düzəlişlər etməli, habelə kadr siyasətini təkmilləşdirməli olacaq. Bundan başqa, unutmamalıyıq ki, irəliyə doğru hərəkət etmək üçün daxili siyasətdə - antikorrupsiya fəaliyyətində, iqtisadi inkişafda və s. uğurlar göstərmək lazımdır. Problem ondadır ki, Ukrayna idarəetmə formasına görə parlament-prezident respublikasıdır. Prezident təkbaşına ölkəni nə NATO-ya, nə də Aİ-yə daxil olmağa hazırlaya bilməz. Bu, 90%, bəlkə də daha çox hökumətin və parlamentin vəzifəsidir. -0-