Siyasi gündəm dəyişir

***

- Ərəstun bəy, nə baş verir? Sizcə, ard-arda ictimai fəallara, blogerlərə qarşı baş verənlər təsadüfdürmü?

- Hazırda baş verənlərdə yeni və özəl heç nə yoxdur. Azərbaycanda bu kimi hadisələr daxili ictimai-siyasi vəziyyət gərginləşəndə və ya siyasi gündəmi dəyişmək ehtiyacı yarananda baş verir. 2017-2018-ci illərdə Tərtər qarnizonunun hərbçilərinə qarşı törədilmiş qanlı cinayətlər 44 günlük müharibədən sonra ictimai rəydə xüsusi yer almağa və ölkə gündəmini tutmağa başladı. Bu da tamamilə təbiidir. Çünki İkinci Qarabağ Savaşınadək “Tərtər işi” ona görə kəskin reaksiyalar doğurmurdu ki, xalq arasında orduya münasibət bugünkündən fərqli idi. Bu gün isə Azərbaycan Ordusu qalıbdir və bu, cəmiyyətin ona münasibətini əsaslı şəkildə dəyişib. “Tərtər işini” illərdir araşdıranlardan biri kimi tam əminliklə deyə bilərəm ki, həmin qanlı cinayətin təfərrüatları üzə çıxdıqca ona olan ictimai rezonans da həndəsi silsilə ilə artmaqdadır. Bu da hakimiyyəti narahat etməyə bilməz, çünki həmin cinayətlərdə adı hallanan yüksək dövlət və ordu rəsmilərinin böyük əksəriyyəti bu günədək vəzifələrdədir. Digər tərəfdən də hakimiyyətdaxili çəkişmələr və qarşıdurmalar üzə çıxdıqca iqtidar ictimai-siyasi gərginliyin artacağından və vəziyyətin nəzarətdən çıxacağından ehtiyat edir. Bu səbəbdən də cəmiyyətin diqqətini bu hadisələrdən ayırıb başqa istiqamətlərə yönəltmək zərurəti yaranıb. Ona görə də cəmiyyətin önəmli bir hissəsində reaksiyalar, müzakirələr və mübahisələr doğuran bu tipli məsələlər ortaya atılır ki, diqqəti ölkədə baş verməkdə olan ciddi hadisələrdən yayındırsınlar.   

- Sizin fikrinizcə bunu edən kimlərdir? Ola bilərmi kimlərsə ictimai fəallara və blogerlərə qarşı basqılar etməklə siyasi vəziyyəti qarışdırmaq istəyir?

- Siyasi vəziyyət onsuz da qarışmaqdadır və belə görünür ki, onun qarşısını almaq çətin, bəlkə də qeyri-mümkün olacaq. Odur ki, məntiqlə bütün bunlar ilk növbədə hakimiyyətin maraqlarına cavab verir və ola bilsin ki, əsas məqsəd də dediyim kimi, qismən də olsa cəmiyyətdəki “buxarı” çıxarmaqdır. Sadaladığınız hallar artıq sınanmış və ölkə gündəmini dəyişmək məqsədilə dəfələrlə tətbiq olunmuş metodlardır. Amma düşünmürəm ki, belə məsələlərlə ölkədəki ciddi böhranı kölgədə qoymaq olacaq, çünki yuxarıda qeyd etdiyim iki məsələ (“Tərtər işi” və hakimiyyətdaxili çəkişmə)  sistem böhranını təşkil edən çoxsaylı səbəblərdən yalnız ikisidir. Pandemiya dövrünün yaratdığı sosial-iqtisadi durumu, 44 günlük müharibənin hakimiyyətə vermiş olduğu etimad kreditinin sürətlə tükənməsini, durmadan artan korrupsiyanı və qanunsuzluqları da bura əlavə edəndə mənzərə tamamlanır. Hakimiyyət isə bu problemlərdən heç olmazsa birini belə həll etmək üçün heç bir addım atmır və deməli, böhran da qaçılmaz olacaq.   

- Əgər bunu edənlər hakimiyyətdə olanlar deyilsə, onda bunu cəmiyyətə necə sübut etməlidirlər?

-  Mən artıq dedim ki, yüksək ehtimalla, hakimiyyətdəkilərdilər və əgər onlar deyilsə,o zaman bunların səbəbkarlarını tapıb üzə çıxarmalıdılar.  

- Məhəmməd Mirzəli ümumiyyətlə yaşadığı ölkədə, Fransada vurulub. Dəfələrlə ona qarşı bu kimi hallar baş verib. Bir dəfə tapança ilə vurulub. Niyə bunları gözə alıb, onun həyatı təhlükəsizliyi qorunmayıb? Belə çıxır ki, Azərbaycan hakimiyyətini və hakimiyyətdə təmsil olunan şəxsləri tənqid edənlər üçün heç bir yer təhlükəsiz deyil?

- Suallarınız kifayət qədər konkretdir və onlara cavab vermək üçün də konkret faktlar olmalıdır. Əgər belə faktlar olmuşdusa deməli, ən azı polis nəzarəti təşkil olunmalı idi. Niyə olunmayıb, bunu deyə bilmərəm. Qaldı son cinayət hadisəsinə, məncə ona münasibət bildirmək üçün heç olmazsa ibtidai istintaqın nəticələrini gözləmək lazımdır. Belə məsələlərdə ikinci, üçüncü və hətta beşinci tərəflər də iştirak edə bilər. Hər bir halda istintaqı aparan Azərbaycan yox, Fransa polisidir, onun qərəzsizliyinə isə güvənmək olar. Azərbaycan hakimiyyətinin tənqidə dözümsüzlüyü və qeyri-adekvat reaksiyası isə heç kəs üçün sirr deyil. Təəssüf ki, buna dair onlarla zorakılıq və insanlara qarşı cinayət faktları var ki, onların da bugünədək biri də açılmayıb.

-  Baş verənlər arasında bir məsələ də var. Özünü videobloger kimi təqdim edən Ata Abdullayev həbs olunub. Sizcə, onun həbsinin digər ictimai fəallar və blogerlərə qarşı baş verənlər arasında hansısa yaxından-uzaqdan əlaqəsi ola bilərmi?  Qeyd edək ki, onun sonuncu müsahibi YAP-ın qurultayı günü Prezident Administrasiyasının keçmiş rəhbəri Ramiz Mehdiyev olmuşdu.

- Məncə buna da ümumi prosesin tərkib hissəsi kimi baxmaq lazımdır, hərçənd ki, mən bu məsələdə bir spesifik detalı – hakimiyyətdaxili çəkişmənin rolunu istisna etmirəm. Ramiz Mehdiyevə edilən hücumlar vaxtilə onun elə özünün rəhbərliyilə hazırlayıb tətbiq edilən texnologiyalar üzrə gedir, sadəcə bu dəfə hər şey tam olaraq küçə səviyyəsinə endirildi ki, ona da reaksiya mütləq olmalı idi. Reaksiya isə təbii ki, onu irəli verənlərə mesaj idi. Bu, həm də daxili çəkişmələrin yeni mərhələyə - həbslər və digər daha sərt addımlar fazasına keçməsinə işarədir.

- Baş verənlər təhlükəli həddə gəlib çatıb. Bunun qarşısını almaq üçün hansı addımlar atılmalıdır?

- Təəssüf ki, indiki vəziyyətdən çıxmaq üçün hansısa qısa müddətdə effekt verəcək  reseptlər yoxdur, çünki geriləmələr bütün sahələrdədir və yetərincə ciddidir, itirilən hər gün də ölkənin əleyhinə işləyir. Böhran bütün sahələri əhatə etdiyindən islahatlar da çoxşaxəli və əsaslı olmalıdır. Amma bunun olacağı görünmür və başlıca problem də ondadır ki, mövcud vəziyyətə gətirib çıxaran səbəblərin aradan qaldırılması üçün siyasi iradə görünmür. Böhrandan çıxmaq isə ilk növbədə bunu tələb edir. Ölkədə qanunçuluq təcili bərpa olunmazsa, dövlət və hakimiyyət orqanlarının təmsilçiləri xalqa münasibətini dəyişməzsə, institusional idarəetmə mexanizmlərinin bərpası üçün təxirəsalınmaz addımlar atılmazsa heç bir nəticə olmayacaq. Daha doğrusu, olacaq, amma bunu heç də ürəkaçan nəticə adlandırmaq mümkün olmayacaq.