İdeoloji baza zənginləşərkən xəbərdarlıqlar

İsrail ilə HƏMAS arasındakı 4 günlük atəşkəsdən Türkiyə də öz xanəsinə pay yazmağa çalışdı. HƏMAS-ın əlindəki əsirlərin İsrail həbsxanalarındakı dustaqlarla üçə-bir nisbətində dəyişdirilməsində ABŞ prezidenti həm özlərinin, həm də Qətər ilə Misirin roluna vurğu yaparkən HƏMAS tailandlı əsirləri azad etmələri üçün Türkiyə dövlət başçısının önəmli rolu olduğunu bildirdi. Bu çərçivədə Türkiyə öz xanəsinə 2 bal yazdırmış oldu. Çünki Qətər hakimiyyətini keçmiş milli müdafiə naziri Hulusi Akarın göndərdiyi 1 diviziya hərbçi müdafiə edir, əmir öz hakimiyyətini böyük ölçüdə cənab Ərdoğana borclu olduğuna görə Qətər sanki Türkiyənin 82-ci vilayətidir.

HƏMAS-İsrail müharibəsindəki vasitəçilikdə Türkiyənin məsləhətləri Doha üçün yolgöstərici mahiyyətdədir. Dövlət başçısı Ərdoğana HƏMAS-ı “terror təşkilatı” yox, “siyasi təşkilat” hesab etməsinin rəsmi Yerusəlim üçün sürpriz tərəfi yoxdur. Türkiyə siyasi islamının hakimiyyəti öz yerini demokratiya çərçivəsində gücləndirdikcə silah sənayesini də inkişaf etdirməyə çalışır ki, İsraili işin ən çox bu tərəfi narahat edir.

Örnək vermək lazım gəlsə, apreldə kosmosa göndərilən peyklərin çəkib göndərdiyi fotolardan tutmuş insansız hava aparatlarına və elektrikli maşınlara qədər yüksək texnologiyalar sahəsində Türkiyənin atdığı hər addım Tel-Əvivin belə demək mümkünsə,yuxusunu qaçırır. Bundan əlavə, “Müsəlman qardaşlar” təşkilatının bir qolu kimi Türkiyənin mövcud iqtidar partiyasıyla güclü mənəvi bağları olan HƏMAS-ın əldə etdiyi ən kiçik uğurun belə İsraili narahat etməməsi proseslərin naturasına zidd olardı. Ona görə cənab Ərdoğan istər içəridə, istərsə qıraqda əlinə fürsət keçən kimi İsrailə vurduqca vurur, rəhmsiz salvoları yağdıra bildikcə yağdırır.

Bu durum əvvəlki illərlə müqayisədə Türkiyə siyasi islamının içəridə olduğu kimi, bölgədə, hətta dünyada da özünü önəmli ölçüdə qəbul etdirdiyini göstərir. Məsələn, 2006-cı ilin yayında İsrail Livanı yerlə bir edəndə təngnəfəs Ankaraya gələn baş nazir Fuad Sinioraya təsəlli verməyə belə adam tapılmazkən indi Türkiyə öz dövlət başçısının dilindən HƏMAS-ın “terror təşkilatı yox, siyasi təşkilat” olduğunu elan etməklə qalmayıb İsrailə “terrorçu” damğasını yapışdırır. O vaxt İslam Əməkdaşlıq Təşkilatına təzəlikcə baş katib seçilmiş Ekmeleddin İhsanoğlu da media ordusunu İstanbuldakı İslam Araşdırma Mərkəzinə çağırmasına rəğmən, cənab İhsanoğlu ipə un sərib hamımızın ağzını günə vermişdi. Şübhəsiz, bu gün Ankaranın əlini gücləndirən faktorların arasında regional konyunkturanın da rolu var ki,  bunun başında Rusiya-Ukrayna savaşı gəlir.

Əvvəl də yazdıq, HƏMAS-ın hücumundan sonrakı günlərdə ABŞ-ın üç təyyarə daşıyan gəmisini Şərqi Aralıq dənizinə göndərməsi  kiçik ölçüdə Qəzza, böyük ölçüdə isə Rusiya-Ukrayna savaşı çərçivəsindəki planlar üçündür. Rusiya-Ukrayna savaşıyla müqayisədə HƏMAS-İsrail savaşı Vaşinqton üçün kiçik məsələdir və istədiyi vaxt tərəfləri masa arxasına oturda bilər. Ona görə cənab Ərdoğanın İsraili “yaş yuyub quru sərən” sözlərinə ABŞ və Aİ-dən aşağı dozalı reaksiyalar verilir.

 Bəzi amerikan və ingilis mətbuat orqanlarının iddiasına görə, ABŞ Terrorizm və Maliyyə Kəşfiyyatı Baş İdarəsinin rəisi Brian Nelsonun yaxın günlərdə Türkiyəyə səfərində Türkiyədən Rusiyaya hərbi sənaye mallarının ixracatının artması məsələsi də müzakirə ediləcək. Daha əvvəl də bir neçə dəfə yazdıq: İsrail-Fələstin müharibəsi fonunda Aralıq dənizinin şərqinə 3 atom gəmisini göndərən ABŞ-ın əsas məqsədlərindən biri də Rusiya-Ukrayna müharibəsinin həlledici mərhələsi ərəfəsindəki məşqdir.

Dövlət başçısı Ərdoğanın İsrailə yönəltdiyi ağır salvoların təkcə Türkiyədə deyil, İndoneziyadan Malayziyaya, Afrikadan Aİ-yə qədər siyasi islamın mövcud olduğu hər yerdə onun baqajını zənginləşdirir. Bu baxımdan Rəcəb Tayyip Ərdoğanın dünya siyasi islam hərəkatının lideri durumuna gəldiyini də heç kim inkar edə bilməz. Yox, bu, antiimperialist bir siyasi islam olmayıb sistemin daxilindəki imkanları mümkün olduğu qədər zorlamaq cəhdləridir və cənab Ərdoğan buna nail olur. Burada siyasi islamın lideri kimi hörmətli Ərdoğanın əlini gücləndirən ən mühüm faktorlar- kateqorial olaraq Türkiyənin dünyəvi sistemi, konyunktural olaraq isə ölkə daxilindəki müxalifətin dağınıqlığı və zəifliyidir.

Bu zəiflik Türkiyə demokratiyası üçün yarana biləcək ən böyük təhlükədir.