Rusiya-Afrika sammitinin və taxıl sövdələşməsinin imic tərəfi

27-28 iyul tarixlərində Sankt-Peterburqda keçirilən Rusiya-Afrika sammiti  Ukraynadakı müharibənin  ilə əlaqədar tətbiq edilmiş Qərb sanksiyaları fonunda Kreml üçün arzuolunan nəticələri verməyib. Sammit ərəfəsində aydın olub ki, Moskva Afrikadakı təsir sahəsində böyük uğursuzluqlarla qarşılaşıb. Tədbirdə məhdud sayda yüksək vəzifəli şəxs iştirak edib: 45 dövlət başçısının iştirak etdiyi 2019-cu il sammitindən fərqli olaraq, dəvət edilmiş 54 Afrika ölkəsindən cəmi 17 prezident və 10 baş nazir iştirak edib.

Çin, Fransa və Qərb dövlətlərinin təsiri altında olan ölkələrin yüksək vəzifəli şəxsləri açıq-aşkar sammiti diqqətdən kənarda qoyub. Afrikada Çinin artan nüfuzu faktiki olaraq Rusiyanı sıxışdırıb və Rusiyadakı iqtisadi böhran vəziyyəti daha da çətinləşdirib. Məsələn, Çinin Afrikaya birbaşa investisiyaları həndəsi şəkildə artaraq, investisiyalara, ticarət dövriyyəsinə və iqtisadi iştiraka görə Rusiyanı xeyli geridə qoyub. 2000-2019-cu illərdə Afrikada Çin kreditləri 153 milyard dollar olaraq qiymətləndirilir. Bu müddət ərzində Rusiyanın investisiyaları 17 mlrd. dollar təşkil edib. Çinin Afrika ilə 200 milyardlıq ticarət dövriyyəsi Rusiyanın ticarət dövriyyəsindən 10 dəfə çoxdur.

Sammitin 74 bənddən ibarət olan yekun bəyannaməsində ilk növbədə ciddi maliyyə əməkdaşlığı və iqtisadi əməkdaşlıq deyil, mədəni və siyasi əməkdaşlıq vurğulanıb. İllərlə ortaq maraqların sayının azalması bu yığıncağın nailiyyətlərinin məhdud olduğunu göstərib.

Rusiyanın mövcud iqtisadi problemlərini nəzərə alaraq, Moskvanın sammiti Afrika ilə investisiya boşluğunu aradan qaldırmaq məqsədi ilə təşkil etməsi qeyri-mümkün görünür. Bunun əvəzinə, görünür, xüsusən Cənubi Afrikada keçiriləcək BRİKS sammiti fonunda əsas diqqət imic problemləri üzərində cəmləşib. Görünür, Putinin Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi tərəfindən həbsi ehtimalı ilə bağlı narahatlıqlar Rusiyanı Afrika ölkələri ilə daha sıx əlaqələrə vadar edib, xüsusən də taxıl sövdələşməsi ilə bağlı.

Ukraynadan ixrac olunan, demək olar ki, dörddə biri Afrikanın və dörddə-biri Asiyanın payına düşən təxminən 49 mln. ton taxıl və paxlalı bitki həcmi ərzaq çatışmazlığı ilə üzləşən bir neçə Afrika ölkəsi, xüsusən Rusiyanın təsir dairəsində olanlar üçün ən mühüm məhsuldur. Bu vəziyyət, çox güman ki, onları sammitdə iştirak etməyə vadar edib.

Sankt-Peterburq sammitində əsas müzakirələr Ukraynadakı müharibəyə aid olub. Putinin Qərbin Afrikada müstəmləkə müharibələri ilə tarixi paralellər apararaq, təqsiri NATO-nun üzərinə atmaq cəhdləri çox da müsbət qarşılanmayıb. Misir, Cənubi Afrika və Afrika İttifaqı Komissiyasının praqmatik liderləri Putini taxıl sövdələşməsinə qayıtmağa və münaqişəyə son qoymağa çağıraraq, hazırda bunun Rusiya-Afrika münasibətlərini birləşdirən əsas amil olduğunu vurğulayıblar.

Putinin həbs edilə biləcəyindən narahat olduğu üçün virtual iştirak edəcəyi gözlənilən BRİKS imic sammitindən sonra taxıl sövdələşməsi, çox güman ki, ciddi maneələr və tərəflər üçün zərər olmadan bərpa olunacaq.