Ucuz evdən atom stansiyasına, oradan Şanxayamı?

Xeyr, bu layihənin açıqlanması əsla sürpriz olmadı. Türk siyasətini izləyənlər 20 illik AKP iqtidarının ən çox etibar etdiyi sahənin tikinti  olduğunu və Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatı, Xəzinən qızılı tükənsə belə, satmaq üçün torpaqdan bol şey olmadığını yaxşı bilir. 22 iyun 2011-ci ildə keçirilən seçki ərəfəsində  AKP lideri və o dövrün baş naziri Erdoğan gündəmə Bosfor boğazına paralel ikinci kanalın açılması məsələsini gətirsə də 24 iyun 2018-ci ildəki seçkiyə qədər bu layihə reallaşdırılmadı.

İdarəçilik sisteminin tamamilə dəyişdirilməsindən sonra Kanal İstanbul məsələsi dövlət başçısı Erdoğan tərəfindən daha ciddi şəkildə gündəmə gətirilincə onun  böyük kürəkəniylə yanaşı ərəb şeyxləri də bölgədən xeyli torpaq sahəsi aldı. Ancaq Ekrem İmamoğlunun 23 iyun 2019-cu ildə yenidən İstanbulun bələdiyyə sədri seçilməsiylə yerli özünüidarə orqanının  müqaviməti gücləndiyi kimi, məhkəmələrə yağdırılan şikayət ərizələri və maliyyə mənbələrinin tapılmaması layihəni gündəmdən düşürdü. Bununla da cənab Erdoğan növbəti seçki təbliğatında Kanal İstanbul layihəsindən istifadə edə bilməyəcəyini gördü və ev-ofis tikintisinə yönəldi.

Açıqlanan layihədə gəlir səviyyəsi aşağı olan vətəndaşlara mərkəzi yox, ətraf bölgələrdə 20 illik kreditlərlə 250 min mənzil tikiləcəyi vəd edilir. Bir neçə gün içində bu layihəyə 1. 5 milyon ərizənin verdiyi bildirilir. Müxalifət bu layihənin içinin  boş olduğunu iddia etsə də 20  ildən bəri mövcud iqtidarı yaxından izləyən bir şəxs olaraq bu layihənin elə işin əvvəlindən uğurlu olduğunu deyə bilərəm. Çünki başında durduğu siyasi partiyanı və dövləti idarə edərkən cənab Erdoğan daima cəmiyyətin həssas olduğu nöqtələrə önəm verir, o həssaslıqlara cavab verən layihələrlə seçicilərin qabağına çıxır. Bu çərçivədə `Sözcü` qəzetinin yazarı Soner Yalçının bu sərrast təsbitini qəbul etməmək mümkün deyil: ”Bizim Məhəllə”nin gündəmində hələ də Tarkan olduğu halda Erdoğan dünən 250 min mənzil, 100 min torpaq sahəsi, 10 mağaza satışı layihəsini açıqladı. Sizcə, seçki qutusu üçün hansı təsirlidir?”

Növbəti parlament və prezident seçkisinə təxminən 8 ay qalarkən cənab Erdoğanın açıqladığı uzun müddətli layihələrin strateji əhəmiyyəti bundan ibarətdir: indiyə qədər `rəhmsiz kapitalizm`in qaydalarını tətbiq edərək mənzil, ofis, mağaza, torpaq sahəsi satışlarında vətəndaşları xirtdəyə qədər borclandıran AKP hökuməti və bilavasitə cənab Erdoğan vətəndaşlara üstüörtülü şəkildə deyir ki, partiyamı  iqtidardan endirməniz halında mənim kreditlərimlə aldığınız  və kreditləri ödənib qurtarmayan mənzil, ofis və mağazalarınıza hakimiyyətə gələn iqtidar əl qoya bilər, ona görə məni dəstəkləməkdən başqa bir alternativiniz olmamalıdır.

İllərdən bəri uğurla həyata keçirilən bu taktikanın növbəti seçkidə də baş tutacağına və AKP-nin xanasına əlavə ballar yazdıracağına əminəm. Erdoğanın və Türükiyənin baxımından problem xarici siyasət sahəsində yaşana bilər.

Bundan əvvəlki yazımızda  hörmətli Erdoğanın Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının Səmərqənd zirvə iclasına Vladimir Putinin təlqinləriylə gedib-getmədiyini təxmin etməyə çalışmışdıq. Səmərqənd iclasından sonra Türkiyə dövlət başçısının mediaya verdiyi açıqlamalardan ölkənin bundan sonrakı hədəfində Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına nəinki üzv olmaq, Təşkilatın idarəsində birinci beşliyə girmək idealı  olduğunu öyrəndik. Necə olacaq? Belə olan halda Türkiyə Qərb ölkələriylə münasibətləri necə quracaq? Cənab Erdoğanın Səmərqəndə Rusiya dövlət başçısının təlqinləriylə getdiyi isə Mersin-Akkuyu atom stansiyasındakı  tikinti işlərinin yenidən Türk şirkətinə verilməsiylə məlum oldu.

Rusiya diplomatiyasının klassik və ənənəvi  metodunu burada Vladimir Putin böyük uğurla Türkiyəyə qarşı tətbiq etdi: əvvəlcə nüvə stansiyasının tikintisiylə bağlı gərginlik  yaratdı, 5 avqustdakı Soçi görüşündə Səmərqəndə getməsini Erdoğana təlqin etdi, bunlar olandan sonra atom stansiyasının tikintisinin bir hissəsini yenidən Türk şirkətinə verdi

Dövlət başçısı Erdoğan  XX əsrin düz ortasında (14 may 1950) çoxpartiyalı sistemə keçərək dünyaya demokratiya örnəyi nümayiş etdirmiş ölkəsini Rusiyanın, Çinin (o biriləri saymaq-vaxt itirməkdir) olduğu təkpartiyalı rejimlərin liqasına aparmağa cəhd edərmi?

72 illik demokratiya təcrübəsi olan Türkiyə seçicilərinin buna imkan  verəcəyinə inanmıram.