Fikrət Məmmədovun bayram çıxışında söyləmədikləri

Noyabrın 22-də Azərbaycan ədliyyəsinin yaranmasının 100 illiyi qeyd olundu. Nazirliyin bayram toplantısında qurumun rəhbəri Fikrət Məmmədov bildirib ki, dövlətdə ədliyyə orqanlarının və məhkəmələrin fəaliyyətinə xüsusi diqqət yetirilir, qanunvericilik əsaslı şəkildə yenilənir, dövlət başçısı ədliyyə orqanlarının, məhkəmələrin inkişafı və modernləşdirilməsi ilə bağlı fərman və sərəncamlar imzalayır, dövlət proqramları yerinə yetirilir. O xatırladıb ki, ədliyyə işçilərinin, hakimlərin bir çoxuna fəxri adlar, həmçinin ali xüsusi rütbə verilib, onlar orden və medallarla təltif olunublar. Nazir Probasiya Xidmətinin yaradıldığını qeyd edib. 500 məhkum evdə oturur. Onların ayaqlarındakı elektron bilərzik olduqları yer haqda məlumat verir.

F.Məmmədov rəhbərlik etdiyi qurumdakı çatışmazlıqlardan da danışıb. Bununla yanaşı, Ədliyyə Nazirliyinin səyləri ilə yaradılan və mövcud problemlərin çox az hissəsindən danışılıb.

Nazirin sözlərinə görə, sentyabrın 24-də Ağstafa rayonunda keçirilən regional iclasda 100-dən çox hakim səhv və pozuntulara görə ədliyyə sistemindən kənarlaşdırılıb.

Korrupsiya pozuntularına görə 35 hakim intizam məsuliyyətinə cəlb edilib.

80 hakimin fəaliyyətinin prinsipial qiymətləndirilməsi həyata keçirilir, hakimlərin işində süründürməçilik, qeyri-etik davranış olur, nazir deyib, ancaq işdən çıxarılmaların və cəzalandırmaların nə vaxt olduğunu açıqlamayıb.

2015-ci ilin mayında F.Məmmədov bildirmişdi ki, 2014-cü ildə Məhkəmə-Hüquq Şurası 192 hakimin barəsində intizam icraatına başlayıb. Yol verdiyi kobud pozuntulara görə 70-dən çox hakim məhkəmə sistemindən kənarlaşdırılıb.

Onun barəsində danışdığı və bu yaxınlarda işdən çıxarılmış 100-dən çox hakim 2018-ci ildə cəzalandırılıb, 80 hakim 2014-ci ildə işdən çıxarılıb. İkinci nəticə: 2014-cü ildə işdən çıxarılmalar qalan hakimlərə dərs olmayıb ki, 2018-ci ildə ikinci kütləvi işdən çıxarılma baş verib. Bu fakt Azərbaycanda hakimləri korrupsiyaya sürükləyən məhkəmə sisteminin qüsurlu olduğunu və məhkəmə icraatının ədalətliliyi prinsipinin pozulduğunu göstərmirmi?

F.Məmmədov bildirib ki, yaxın vaxtlarda 100- dən çox namizəd hakim vəzifəsinə təyin ediləcək. Əvvəlki praktika göstərir ki, təcrübəli hakimlərin əhatəsinə düşən yeni hakimlər onların yolu ilə gedir.

Hakimlərin kütləvi cəzalandırılması qanunsuz məhkəmə qərarlarının kütləviliyini göstərir. Vətəndaşları vəkil müdafiəsindən məhrum etməklə dövlət məhkəmə zallarında qanunsuzluğun ayaq açmasına xidmət edir.

Ədliyyə Nazirliyinin 100 illiyilə bağlı tədbirdə F.Məmmədov Azərbaycanda vəkillik institutunun və vətəndaşların hüquqi müdafiəsilə bağlı vəziyyətin acınacaqlı durumda olduğunu deməyib. Hüquq sahəsində ekspert Namizəd Səfərov belə hesab edir.

http://www.contact.az/ext/news/2018/11/free/Interview/ru/76851.htm

O, "Amerikanın səsi" radiosunun Azərbaycan xidmətinə müsahibəsində deyib ki, adam başına düşən vəkillərin sayına görə Azərbaycan dünyada sonuncu yerlərdən birini tutur. 10 mln. əhali ilə hər 10 min nəfərə 1,3 vəkil düşür. Gürcüstanda hər 10 min nəfərə 20 vəkil düşür. Hazırda Azərbaycanda 1300 vəkil var, onların da 500 nəfəri bir neçə ay bundan əvvəl Kollegiyaya götürülüb. 7 minə yaxın hüquqşünas hüquq- müdafiə prosesindən kənarlaşdırılıb. Üstəlik, vəkillər əsasən Bakıda cəmləşib. Hazırda bizdə elə rayonlar var ki, ümumiyyətlə, vəkil yoxdur. Əvvəllər rayonlarda vətəndaşların hüquqlarının müdafiəsilə vəkil olmayan hüquqşünaslar məşğul olurdu. Bu, əhalinin hüquqi yardıma təlabatını ödəyirdi. 2018-ci ildən məhkəmələrdə vətəndaşları ancaq Vəkillər Kollegiyasının üzvləri müdafiə edə bilər.

"Məhkəmələrdə vətəndaşların təmsilçiliyinin yalnız vəkillərlə məhdudlaşdırılması adamların dövlət orqanlarının özbaşınalığından qorunmasında hüquqi yardımdan məhrum etdi", - N.Səfərov qeyd edib.

Azərbaycan həbsxanalarında və istintaq təcridxanalarında vəziyyət acınacaqlıdır. Nazir F.Məmmədov bu barədə danışmağı lazım bilməyib.

"Yazılmamış qanunlar, isti və musiqi: Azərbaycan həbsxanası" adlı məqalədə /www.bbc.com/azeri/azerbaijan-41706505 siyasi məhbusların xatirələri toplanıb.

Azərbaycanda 160-a yaxın siyasi məhbus var, rəqəm daim dəyişir, belə ki, noyabrın 21-22-də kameraya iki gənc salınıb. Onlar siyasətlə məşğul olurlar, biri gənc müsavatçıların rəhbəridir, digəri xaricdə yaşayan və Azərbaycan hakimiyyətini tənqid edən blogerin qohumudur.

Hüquq müdafiəçisi İntiqam Əliyev deyir: "Məhkumların alacağı məhsulların həcmi və siyahısı gizli saxlanılır. İstintaq təcridxanasında olduğu kimi, koloniyada da yeməyin keyfiyyəti iyrəncdir. Adi həbsxana şorbası - pis kələmdən hazırlanan şorba və ya borş, tərəvəzlər və köhnə iylənmiş toyuq. Onu yedikdən sonra məhbusların mədəsi ağrımağa başlayırdı. Arada xırda qızardılmış balıq da verirdilər. Lakin balığın da keyfiyyəti aşağı idi və onu yemək mümkün deyildi. İistintaq təcridxanasında olan zaman məhkumların hər birinə ayda bir fincan şəkər tozu və o qədər də marqarin yağı verirdilər. Bundan başqa həftə ərzində bir və ya iki yumurta alırdıq. Nə çay, nə qənd, nə tərəvəz, nə də digər ərzaqlar verilirdi. Nə istintaq təcridxanasında, nə də koloniyada bizə bir dəfə də olsun nə meyvə, nə də tərəvəz gətirdilər. Hətta orada çörək də köhnə və boyat olurdu. Bu çörəyi yalnız kasıb məhbuslar yeyirdilər, digərləri isə öz pullarına çörək alırdılar. İki ayda bir dəfə bir parça sabun və iki fincan yuyucu toz alırdıq, onu da həmişə yox. Təmizliyin bütün xərcləri isə məhbusların üzərinə düşürdü. Mən həbsxanada olduğum müddətdə bir dəfə də olsun bizim camaşırları və yastıqların örtüsünü dəyişmədilər. Qışda kamera soyuq, yayda isə dözülməz dərəcədə isti olurdu. Əsasən də iyul və avqust aylarında, kamerada istilik 50 dərəcəyə yüksələn zaman çox ağır olurdu. Yalnız həbsxanada keçirdiyim 7-ci aydan sonra mənə öz hesabıma ventilyator gətirməyə icazə verdilər. Bundan başqa istintaq təcridxanasının və koloniyanın kameralarında məhbuslar nəzərdə tutulandan artıq idi. İstintaq təcridxanasında bəzən hamıya çarpayı çatmaması nəticəsində məhbuslar növbə ilə yatmağa məcbur olurdular. İstintaq təcridxanasında və koloniyada qanunlar mətbuat nəşrlərini almağı qadağan etmir, amma reallıqda məhkumlara qəzetlər verilmir.

Yadigar Sadıqov, siyasətçi: "Sabun da, yuyucu toz da çox aşağı keyfiyyətdə olurdu və mən də evdən göndəriləndən istifadə edirdim. Kimə ki evdən ərzaq və ehtiyacı olan şeylər gəlmirdi, onlar rəhbərlikdən onların payına düşəni tələb etməyə çalışırdı. Qışda soyuq olurdu, lakin istintaq təcridxanasında ən pis vəziiyət yayda olurdu. Yayda saat 5 gəzintisindən sonra kameraya qayıtmaq lazım gəlirdi. Yayda isə elə isti olurdu ki, mən gecə saat ikiyə qədər, 130-140 nəfərin olduğu kamerada yuxuya gedə bilmirdim".

Rəsul Cəfərov, hüquq müdafiəçisi: "İstintaq təcridxanasında isti su həftədə bir dəfə olurdu. Bir kamerada isti su şənbə günü, bir kamerada çərşənbə günü verilirdi. Beləliklə, kameralara isti su növbə ilə verilirdi. Yalnız həftədə bir dəfə biz normal çimə bilirdik. Digər günlərdə isə suyu nəsə başqa bir vasitə ilə bir az qaynada bilirdik. Koloniyada isə vəziyyət daha yaxşı idi. Mənim bəxtim onda gətirmişdi ki, mənə göndərilən jurnal və kitabların çoxu ingilis dilində idi. Əgər onlar Azərbaycan və ya rus dillərində olsaydı, kiçik bir tənqid işarəsinə görə onlari içəri buraxmazdılar".

"Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan" Alyansı "Cəzaçəkmə yerlərində saxlanma şəraiti və məhbusların hüquqları ilə bağlı vəziyyət" adlı hesabatı təqdim edib. Hesabat məhbuslardan və onların qohumlarından alınmış informasiya əsasında, həmçinin keçmiş siyasi məhbuslar və "vicdan məhbusları" tərəfindən təsis edilmiş alyansın üzvlərinin müşahidələrinə əsaaən tərtib edilib

Alyansın koordinatoru Oqtay Gülalıyev bildirib ki, Penitensiar Xidmət rəhbərliyi tərəfindən törədilən maneələrə görə hüquq müdafəçiləri cəzaçəkmə yerlərində monitorinq keçirə bilməyiblər. Penitensiar Xidmət sorğulara cavab verməkdən imtina edib.

Həbsxanalarda vəziyyət ağırdır, korrupsiya çiçəklənir, məhbuslara qarşı diskriminasiya var. "Ən acınacaqlısı odur ki, AİDS, vərəm və digər yoluxucu xəstəliklərə tutulmuş məhbuslar sağlam məhbuslar ilə bir yerdə saxlanılır. Dustaqların yeməyi də xəstəlik mənbəyidir. Onların çoxu çalışır ki, evdən gələn yeməyi yesin", - O.Gülalıyev qeyd edib.

Məhbuslara qarşı işgəncə faktları çoxalıb. O, bu faktlara bağlılığı olan 10 vəzifəli şəxsin adını çəkib:

Ərşad Məmmədov (14-cü koloniyanın keçmiş rəisi), Əlzamin Quliyev (14-cü koloniyanın indiki rəisi), Rauf Məcidov (Tərtər rayon polisinin rəisi, bundan öncə Sabirabad polisinin rəis müavini), Seyfəddin Quliyev (Sabirabad rayon polisinin növbətçi hissəsinin rəisi), Səid Seyidov (DİN Baş Mütəşəkkil Cinayətkarlıqla Mübarizə İdarəsinin rəisi), Azər Seyidov (Bakı İstintaq Təcridxanasının rəisi), Şahin Osmanov (Qobustan qapalı həbsxanasının rəisi), Avtandil Ağayev (12 saylı koloniyanın rəisi), Şakir Bayramov (Gəncə təcridxanasının rəhbəri).

Məhbusların hüquqları saxlandıqları andan pozulur. Penitensiar müəssisələrdəki bütün ticarət və xidmət məntəqələri rəhbərliyə haqq ödəyir. Hamamçı hər ay rəisə 900 manat, yeməkxanaya məsul şəxs 900 manat, telefonçu 2000 manat ödəyir. Ərzaq anbarının rəisi hamıdan çox ödəyir, O.Gülalıyev bildirib.

Alyans vəziyyətin yaxşılaşdırılması ilə bağlı bəzi tövsiyələr irəli sürüb. Əsasən qanunvericiliyin dəyişdirilməsi, saxlanma şəraiti ağır olan təcridxanaların və koloniyaların bağlanması, korrupsiya faktlarının araşdırılması və s. təklif olunur.

Nazir F.Məmmədov bayram tədbirində öz işindəki bu qüsurlardan danışmayıb.

Azərbaycan dövləti ölkədə siyasi məhbusların olduğunu etiraf etmir. 2014-cü ildə Brusseldə keçirilmiş mətbuat konfransında Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev bəyan etmişdi: "Biz 10 ildən çoxdur ki, Avropa Şurasının üzvüyük. Biz Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin üzvüyük. Bu, ilk olaraq onu sübut edir ki, bizim ölkəmizdə siyasi məhbus ola bilməz".

Rəsmi Bakının həbsxanada saxlanma şəraiti ilə bağlı mövqeyi də buna oxşardır.

"Əvvəlki illərdə olduğu kimi, indi də həbsxanalarda və istintaq təcridxanalarında yeməklərin keyfiyyətinə ciddi nəzarət olunur", - Penitensiar Xidmətin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin rəisi Mehman Sadıqov deyir. "Məhbuslar gündə üç dəfə yeməklə təmin olunurlar və yeməklər tamamilə normalara uyğundur".

Onun sözlərinə görə, dustaqlara vaxtında verilən yuyucu vasitələr, sabunlar və gigiyena vasitələri Nazirlər Kabineti tərəfindən elan edilmiş normalara uyğundur.

Bundan əlavə, M. Sadıqov deyir ki, "bütün koloniyalarda ən yeni tibbi avadanlıqlar quraşdırılır", BBC Ədliyyə Nazirliyinin rəsmi mövqeyini açıqlayır.