Media-icmal - 01.09.18

Dövlət başçısının bölgələrə səfərlərinin sosial-iqtisadi inkişafa, əsas ticarət tərəfdaşlarına ABŞ sanksiyalarının Azərbaycan iqtisadiyyatına təsiri, lombardlarda əhaliyə qarşı qanunsuzluqlar və s. məsələlər medianın aparıcı mövzularındandır...

Dövlət başçısının səfərləri və sürətlənən sosial-iqtisadi inkişaf

"Azərbaycan" qəzeti "Dövlət başçısının bölgələrə səfərləri yeni sosial-iqtisadi obyektlərin tikintisini sürətləndirir" sərlövhəli məqalədə dövlət başçısı İlham Əliyevin bögələrə səfərlərinin sosial-iqtisadi inkişaf təsirini dəyərləndirir

(http://www.azerbaijan-news.az/view-153394/D%C3%B6vl%C9%99t-ba%C5%9F%C3%A7%C4%B1s%C4%B1n%C4%B1n-b%C3%B6lg%C9%99l%C9%99r%C9%99-s%C9%99f%C9%99rl%C9%99ri-yeni-sosial-iqtisadi-obyektl%C9%99rin-tikintisini-s%C3%BCr%C9%99tl%C9%99ndirir).

Müəllif deyir ki, həyata keçirilən sosial-iqtisadi siyasətin əsas istiqamətlərindən biri də ölkənin hərtərəfli inkişafına nail olmaqdır, bu məqsədlə regionların sosial-iqtisadi inkişafı üçün üç dövlət proqramı qəbul olunub, iki dövlət proqram icra edilib, üçüncü proqram isə yerinə yetirilməkdədir.

Müəllif bildirir ki, son 15 ildə regionların sosial-iqtisadi inişafında mühüm irəliləyişlərə nail olunub, aqrar sektora, qeyri-neft sənayesinə, turizmə və s. sahələrə aid minlərlə müəssisələr tikilib, sosial infrastrukturun inkişafı sahəsində mühüm işlər görülüb: "Dövlət başçısı bölgələrin sosial-iqtisadi inkişafına xüsusi əhəmiyyət verir. Bu məqsədlə regionlara tez-tez səfərlərə çıxmaqla yeni müəssisələrin açılışında və təməlqoyma mərasimlərində iştirak edir, hər rayonda mövcud problemin yerində həlli üçün sərəncamlar verir".

Bu mənada müəllif Prezident İlham Əliyevin və Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın avqustun 25-26-da İsmayıllı və Şamaxı rayonlarına səfərlərini, bu səfər zamanı bəzi obyektlərin açılışında iştirak etdiklərini xüsusi vurğulayır.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı və birinci xanım Şamaxıda üzümçülük və şərabçılıq, İsmayıllıda heyvandarlıq kompleksinin açılışında iştirak ediblər və bu komplekslərin yaradılmasında ölkənin maliyyə institutları sahibkarlara dəstək veriblər.

Müəllif deyir ki, kənd təsərrüfatında kiçik, orta və iri fermer təsərrüfatları ilə yanaşı, müasir dövrün tələblərinə cavab verən aqroparklar da yaradılır və İsmayıllıdakı "Buta Qrup" MMC tərəfindən yaradılan aqropark hazırda üç istiqamətdə fəaliyyət göstərir, burada buğda, kartof və qarğıdalı yetişdirlir.

"Bir sözlə, aqroparklar yaradılarkən məhsulla yerli bazarın təminatı ilə yanaşı, ixrac da nəzərə alınır. Məqsəd həm ölkənin daxili tələbatını ödəmək, həm də xarici bazara məhsul çıxarmaqla daha çox valyuta əldə etməkdir".

Müəllif vurğulayır ki, dövlət başçısı səfər zamanı "Azərxalça"nın İsmayıllı filialının açılışında da iştirak edib.

Burada 43 dəzgahda müxtəlif ölçülü Ağsu, İsmayıllı, Qobustan, Şamaxı, Ağdaş, Göyçay, Hacıqabul, Kürdəmir, Salyan, Ucar, Zərdab, Qax, Qəbələ, Oğuz, Şəki və Zaqatala rayonlarında toxunan orijinal Şirvan xalça çeşidlərinə üstünlük veriləcək.

Müəllif bildirir ki, dövlət başçısı İsmayıllı rayonuna səfəri çərçivəsində 1200 nəfərin yaşadığı dörd yaşayış məntəqəsini birləşdirən Muğanlı-İsmayıllı-Mingə-Keyvəndi-Şəbiyan-Bəhliyan və Qaraməryəm-İsmayıllı-Şəki yolunun 5-ci kilometrliyindən ayrılan Kürdmaşı-Kəlbənd-Girik avtomobil yollarının yenidənqurma və bərpasından sonrakı açılışında iştirak edib.

Məqalə müəllifi dövlət başçısı və xanmının İsmayıllı rayonunun Lahıc qəsəbəsində yeni inşa olunan 400 şagirdlik orta məktəbin açılışında iştirak etdiklərini deyir.

Müəllif bildirir ki, Prezident İlham Əliyev bölgələrə səfər edərkən hər bir rayonda mövcud problemləri öyrənərək onun həlli üçün sərəncamlar imzalayır,

həmin sənədlərin imzalanması bu rayonların sosial-iqtisadi inkişafına təkan verməklə yanaşı, yeni iş yerlərinin açılmasına da imkan yaradacaq.

ABŞ sanksiyları və Azərbaycan idxalı

"Qafqazinfo.az" saytında "Başımızın bəlası..." sərlövhəli məqalə oxumaq olar (http://qafqazinfo.az/news/detail/basimizin-belasi-228547).

Müəllif Azərbaycanın əsas idxal və ixrac ticarət tərəfdaşları olan Türkiyə, Rusiya və İrana münasibətdə ABŞ-ın indiki iqtisadi siyasətinin Azərbaycan ixracına mənfi təsirlərini araşdırır və bunun daha çox ölkənin qeyri-neft sektoruna təsir etdiyini bildirir.

Müəllifin sözlərinə görə, Azərbaycana idxalın 31%-i Rusiya və Türkiyənin payına düşür, hazırda bu iki ölkənin milli valyutaları ABŞ-ın sanksiyaları ilə bağlı dəyər itirir: "Nəticədə, bu ölkələrdə malın qiyməti valyuta ilə nisbətən aşağı olduğu üçün onlardan mal idxal etmək Azərbaycan üçün əlverişlidir, elə 2018-ci ilin ilk yarısında idxal keçən il ilə müqayisədə 37% artıb, amma ixrac azalma təhlükəsi ilə üzləşir".

Müəllif hesab edir ki, idxalın artması isə ölkə daxilində manata əlavə təzyiqlər yaradır və belə bir şəraitdə Azərbaycan hökumətinin manatı nə qədər sabit saxlaya biləcəyi özü də sual altına düşür.

Müəllif deyir ki, ABŞ-Çin iqtisadi münasibətləri Azərbaycandan ixraca təkcə adları yuxarıda çəkilən üç ölkənin bazarında yox, həm də Çin bazarında ciddi təhlükə yaradıb, belə ki, 2018-ci ilin ilk yarısında Azərbaycan bu ölkəyə 23,9 milyon dollarlıq qeyri-neft məhsulu ixrac edib: "Çin həm də Azərbaycanın tranzit mərkəzinə çevrilməsi üçün lazım olan yüklərin əsas mənbəyidir. Nəinki Azərbaycan, digər region ölkələri də Çindən Avropaya daşınan yüklərin öz ərazisindən keçməsinə nail olmağa çalışır. ABŞ-ın Çinlə ticarət savaşı daha da kəskinləşərsə, Asiya nəhəngi ciddi zərər görə bilər. Bu isə yükdaşımaların həcmində kəskin azalma, eyni zamanda region ölkələrinin ona olan ümidlərinin boşa çıxması demək olar".

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, İrana gəlincə, bu ölkə ilə Azərbaycanın ticarət həcmi o qədər də böyük deyil, amma bu da var ki, Azərbaycanın regional tranzit mərkəzinə çevrilməsi planında İran açar ölkələrdən biridir.

Müəllif xatırladır ki, Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin işləməsi İrandakı vəziyyətdən birbaşa asılıdır və bu dəhlizin işə salınması üçün Azərbaycan Astara-Rəşt dəmiryolu xəttinin tikintisi ilə bağlı İrana 500 milyon dollar kredit də ayırıb.

Hələ ki, İrana qarşı sanksiyaların bu xəttin tikintisinə hansı təsiri göstərəcəyi açıqlanmır, lakin ABŞ-ın sankasiyaları qarşısında bu layihənin icra olunması çox çətin görünür və ən pisi də odur ki, yaxın vaxtlarda bu sanksiyaların uzaqlaşacağı ehtimalı da yoxdur.

Lombardlar fırıldaq mənbəyidir?

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Lombardlar təhlükəsiz olacaqmı?" (http://novoye-vremya.com/w140948/.../#.W4l20OgzbIU) sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif Azərbaycanda lombard bazarının inkişafı, bu bazarda vətəndaşlara qarşı olan haqsızlıqları müzakirə müstəvisinə çıxarır.

Yazı müəllifi deyir ki, Azərbaycanda bu fəaliyyət növünün inkişafı 2015-ci ildəki böhran dövrünə, yəni, manatın dollara nisbətdə iki dəfə devalvasiyaya məruz qalaraq dəyər itirməsi, əhalinin banklara problemli borclarının artması və kredit verilməsi şərtlərinin sərtləşdirilməsi vaxtına təsadüf edir: "Sadə şəkildə desək, bank kreditləşməsi fəallığının azalması ilə paytaxtın və eləcə də regionların müxtəlif yerlərinə səpələnmiş, qiymətli əşyalar və s. dəyərli əmlak girovluğu ilə borc pul vermək istəyən lombard idarələri hücuma keçdilər və 16 il əvvəl onların sayı 600 idi, indi isə minlərlədir. İndiki məhdud bank kreditləşdirilməsi zamanında hər yerdə yeniləri açılır".

Müəllif Azərbaycanda lombard biznesinin mənfi xüsusiyyətlərini də yada salaraq deyir ki, lombard biznesi fəallığı fonunda öz əmlaklarını sadəlövhcəsinə bu "virtuoz dələduzlara" etibar edən vətəndaşlar sonra əmlaklarını qaytara bilmədilər, hətta elə oldu ki, bir çox lombard sahibləri əhalidən topladıqları qızıl məmulatlarını qaytarmadan ofislərini bağlayaraq "yox"a çıxdılar.

Müəllifə görə, lombardların belə addımları təəccüblü deyil, çünki, lombard müştəriyə qoyduğu girovun dəyərindən az pul verir və ona görə də əhalini aldada bilmək üçün əlverişli şərait yaranır.

Müəllif deyir ki, vətəndaşların lombard idarələrində belə aldadılmalarına baxmayaraq, tələyə düşmələri hələ də davam edir və bunun da əsas amili hər hansı sənəd rəsmiləşdirilməsinin tələb olunmamasıdır və belə şəraitdə vətəndaş haqlı olduğunu sübut edə bilmir.

Məqalə müəllifi bu bazarın kəskin fəallaşması ilə belə müəssisələrin fəaliyyətində qanunsuzluqların da artdığını deyərək borc vermək xidməti göstərən bu maliyyə bazarının tənzimlənməsi üçün dövlət müdaxiləsinə ehtiyac yarandığını bildirir: "Hazırda ölkədə lombardların fəaliyyətini tənzimləyən ayarıca qanun yoxdur, onu nisbətən başqa qanunlar və o cümlədən Vergi və Mülki məcəllə tənzimləyir və müstəqil ekspertlər bu idarələr üzrində nəzarət yaratmağı zəruri sayırlar. Elə borcluların bu idarələrlə problemlərinin yaranması da bu sahənin zəif tənzilmlənməsilə bağlıdır".

Müəllifə görə, lombardlar banklara münasibətdə rəqabət gücünə malik deyillər, amma kredit verdikləri üçün onların fəaliyyəti nəzarət altına alınmalıdır və bu sahədə ciddi boşluq var.