Media-icmal 03.04.20

Koronavirus infeksiyasına qaşrı məhdudlaşdırıcı qaydalara təşviq, bəzi hallarda bunun mümkünsüzlüyünə baxış, devalvasiya ehtimalları, daşınmaz əmlak bazarında vəziyyət, mart ayında dollar satışının üç dəfəyə qədər artması və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır...

“Azərbaycan” qəzeti “Birlik, bərabərlik vaxtıdır” sərlövhəli məqalədə koronavirus infeksiyasının qarşısının alınması ilə bağlı məhdudlaşdırıcı qaydalara riyaət olunmasına təşviq edir.

Müəllif deyir ki, bu gün birlik, bərabərlik vaxtıdır, bu amansız xəstəliklə mübarizədə xalq birlik və həmrəyliyini nümayiş etdirməli, bütün insanlar səfərbər olmalı, cəmiyyətin hər bir fərdi öz üzərinə düşən məsuliyyəti anlamalıdır.

Müəllifin fikrincə, Azərbaycan vətəndaşlarının çoxu üzərinə düşən vəzifəni anlayır, ancaq təəssüf ki, bunu hər kəsə şamil etmək mümkün deyil.

Məqalədə vurğulanır ki, Azərbaycan dövləti öz vətəndaşlarının qayğısına qalır, onun sağlamlığını qorumağa çalışır, ona görə də bu qlobal bəlanın öhdəsindən gəlmək üçün əhali də əzmkarlıq göstərməlidir.

“Evdə qalmaq, məcbur olmadıqda küçəyə çıxmamaq koronavirusa yoluxma, onun törətdiyi acılar, boğulma ilə və s. ağrılarla müqayisə olunmayacaq qədər asandır. Unutmayaq ki, evimizdə olanlar bizim iş günlərində üzlərini çox görə bilmədiyimizdən gileyləndiyimiz insanlardır. "Evdə qal” çağırışına əməl etməyimiz əzizlərimizlə daha çox vaxt keçirməyimiz deməkdir”, deyə müəllif bildirir.

Müəllif hesab edir ki, koronavirusun qarşısını almaq üçün başqa yol qalmır, odur ki, birliyimizlə koronavirus bəlasından xilas olacağıq.

“Azadlıqinfo”da dərc olunan “Çörəyi daşdan çıxanlar evdə otura bilməz” sərlövhəli məqalədə isə müəllif ölkədə müəyyən kateqoriya əhalinin koronavirus infeksiyası ilə bağlı “evdə qal” kampaniyasına qoşula bilməməsinin səbəblərini aydınlaşdırır. 

Müəllifə görə, hazırda koronavirus pandemiyası ilə bağlı Avropa və Qərb dövlətlərinin vətəndaşları evdə otura bilirlər, karantin qaydalarına əməl edirlər: “Bilirlər ki, hökumətləri dəstək verəcək. Bizdə fərqli situasiyadır. Dövlətdən dəstək gözlədikləri halda məlum oldu ki, dəstək rəsmi işləyənlərə olacaq. Yenə də evdə oturmağa vaxtı olmayanlar köməksiz qalacaqlar”.

Bundan irəli gələrək, müəllif iddia edir ki, bu insanları evdə oturmamağa görə qınamaq olmaz, çünki bunu çoxdan unudublar : “...amma çörəyi daşdan çıxanlar, zibillikdə eşələnənlər üçün evdə oturmaq virusdan da pis ölümə bərabərdir. Evdə oturmaq gündəlik çörək pulu dalınca gedənlərə can sağlığından başqa heç nə verməyəcək. Onlar üçün can sağlığı şərtidir. Çünki evdə oturmaq da can sağlığına ziyandır. Pulsuz cibdə, şəraitsiz evdə, xəstə orqanizmdə necə sağlam ruh ola bilər…”

“Bizmyolinfo”da dərc edilən “İqtisadçı: Orta perspektivdə inflyasiya və devalvasiya qaçılmazdır” sərlövhəli məqalədə iqtisadçı-ekspert Qaşqay İsmayıl dünya bazarında neftin ucuzlaşmasının Azərbaycan iqtisadiyyatına təsirlərini dəyərləndirir.

Onun sözlərinə görə, qısa perspektivdə Azərbaycanı ciddi bahalaşma və devalvasiya gözləmir, amma işsizlik, iş yerlərinin bağlanması, qıtlıq, xaricdən idxalın kəskin azalması qaçılmazdır.

Ekspert hətta qısa perspektivdə belə, proseslərə nikbin yanaşmır: “Dəfələrlə qeyd etdiyimiz kimi, hökumət neftin ucuzlaşmasıyla bağlı iki seçim qarşısında idi. Ya kəskin devalvasiyaya getməli, yaxud da ölkədəki iqtisadi aktivliyi məhv etməliydi. Üstəlik, nəzərə alınmalıdır ki, ikinci seçim birincini inkar etmir, yəni ölkədəki iqtisadi aktivliyin məhvi labüd devalvasiyadan sığortalanmaq mənasını vermir”.

Ekspert hesab edir ki, hökumətin koronavirusla bağlı sərt tədbirləri iqtisadi aktivliyə dağıdıcı təsir göstərəcək, neftin ucuzlaşması ilə bu şoklar daha da dərinləşəcək.

Ekspertə görə, işsizlik, iş yerlərinin bağlanması, qıtlıq, xaricdən idxalın kəskin azalması qaçılmazdır, amma bütün bunlar orta perspektivdə devalvasiyanın və inflyasiyanın qarşısını ala bilməyəcək: “Sadə dildə desək, əvvəlcə iqtisadi vəziyyət kəskin pisləşəcək, sonra isə devalvasiya baş verəcək”, deyə Q.İsmayıl vurğulayıb.

Modern.az  “Daşınmaz əmlak bazarı “ölüb”” sərlövhəli məqalədə iqtisadçı-ekspert Rəşad Əliyev koronavirus pandemiyası şəraitində əmək bazarındakı mövcud durumu dəyərləndirir.

Müəllif hesab edir ki, karantin rejimi daşınmaz əmlak bazarına son zərbə olub, hazırda daşınmaz əmlak bazarı ilə bağlı hansısa fikir bildirmək olmur, çünki bazar faktiki olaraq mövcud deyil, koronavirus səbəbindən bütün sahələrdə olduğu kimi, burada da proseslər dayanıb: “Karantin şəraitində bazar aktivliyindən söhbət belə gedə bilməz. Daşınmaz əmlak bazarındakı durğunluq hələ koronavirus pandemiyasından əvvəl də müşahidə edilirdi. Neftin qiymətlərinin aşağı düşməsilə müşahidə edilən neqativ gözləntilər bazara əlavə təsirlər göstərir, koronavirusa görə tətbiq edilən karantin isə yekun zərbə oldu”.

R.Əliyev deyir ki, daşınmaz əmlak bazarındakı problemlər sırf koronavirusla bağlı deyil, əsas məsələ pandemiyanın neçə müddət çəkəcəyi və dünya iqtisadiyyatına təsirlərilə bağlı olacaq. Çünki bu, təsirdən və neftin qiymətindən asılı olaraq formalaşacaq. Bunlar həm də manatın məzənnəsinin dayanıqlığına təsir edən amillərdir. Bir sözlə, proseslər zəncirvari olaraq bir-birilə bağlıdır. Ona görə də qısamüddətli perspektivdə daşınmaz əmlak bazarında ürəkaçan nəsə gözlənilmir”.

“Sfera.az”da dərc olunan “Martda dollar alışı rekord həddə çatıb – devalvasiyanın ayaq səsləri, yoxsa…” sərlövhəli məqalədə bu ilin mart ayında dollar satışının eyni dövrlə müqayisədə 3 dəfədən çox artması araşdırılır. 

Müəllifə görə, ötən ay dollara tələbin kəskin artmasının səbəbi neftin kəskin ucuzlaşması və bunun nəticəsində devalvasiya qorxusu ilə bağlı idi.

Müəllif hesab edir ki, bu narahatçılıq üçün ciddi əsaslar var, çünki koronavirus pandemiyası ilə bağlı neftin qiyməti 3 dəfəyə qədər ucuzlaşıb: “Belə vəziyyətdə insanlarda haqlı olaraq ölkədə növbəti dəfə devalvasiyanın olacağı ilə bağlı qənaət formalaşıb. İndi neft qiymətləri ilə bağlı ən böyük təhlükə karonavirus pandemiyasından qaynaqlanır”, deyə müəllif səbəbi izah edir.

Müəllifə görə, pandemiya may-iyun dövründə zəifləməsə o zaman dünya iqtisadiyyatını böhrandan xilas etmək çətin olacaq və neftin qiyməti uzun müddət aşağı səviyyədə qalacaq, belə halda Azərbaycanın iqtisadi tarazlığını qoruması üçün əsas tədbirlərdən biri devalvasiya olacaq.

Müəllif hesab edir ki, manatın indiki məzənnəsi Azərbaycanın satdığı neftin qiymətinin 42 dollardan aşağı düşməyəcəyi təqdirdə sabit qala bilər: “Əks halda dollar/manat kursunu qorumaq üçün ölkənin valyuta ehtiyatlarından xərcləmək lazım gələcək. Valyuta ehtiyatlarını bu məqsədlə uzun müddət xərcləmək əlverişli olmadığından yeni bir devalvasiya qaçılmazdır”.

Amma müəllif iddia edir ki, neftin mövcud qiyməti hələ də xalqı devalvasiya qorxusunda saxlayır və insanlar bu qorxularını aradan qaldırmaq üçün güvənli yığım vasitəsi kimi dollar alışını artırır.