Media-icmal 03.08.19

Sosial rifahın inkişafı, ölkədən "beyin axını"nın baş verməsinin səbəbləri, milli kino sənətinin vəziyyəti və s. məsələlər bugünkü (03avqust, 20189-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Sosial ədalət siyasəti

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycanda bazar iqtisadiyyatı prinsipləri sosial ədalət siyasəti ilə birləşib" sərlövhəli məqalədə ölkədə iqtisadi inkişafın sosial ədalət prinsiplərilə ahəngdarlığını dəyərləndirir.

Müəllif prezident İlham Əliyevin sosial siyasətin mərkəzində vətəndaş rifahının təminatı prinsipinin dayanması fikirlərinə əsaslanaraq deyir ki, Azərbaycan sosial sahəyə böyük diqqət göstərən ölkədir.

Yazı müəllifi təkcə bu ilin 6 ayında dövlət başçısının böyük sosial islahatlar paketi çərçivəsində imzaladığı fərman və sərəncamları bunu təsdiqləyən reallıq adlandırır:

Məqalədə vurğulanır ki, ölkə əhalisinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi sosial-iqtisadi inkişaf konsepsiyasının prioritet istiqamətlərindəndir və təkmil islahatlar, zamanın tələbinə uyğun yeniləşmə, dünyanın qabaqcıl ölkələrinin təcrübəsinə istinad bu uğurlara yol açan əsas faktordur.

Daha sonra isə müəllif sosial ədalət prinsipinin ölkədə inkişafının rəqəmlə ifadəsini təqdim edir: "2003-cü ildən bu günədək orta aylıq əməkhaqlarının 7,5 dəfə, pensiyaların 10 dəfədən çox, həssas qruplara yönələn müavinət və təqaüdlərin dəfələrlə artırılması, yoxsulluğun 5 faizə enməsi də təsdiqləyir ki, cənab İlham Əliyevin siyasətinin mərkəzində Azərbaycan vətəndaşı dayanır. Ümumiyyətlə isə 2003-cü ilə nisbətən ölkə üzrə minimum əməkhaqqı 27,7 dəfə artırılaraq 250 manata, orta aylıq əməkhaqqı isə 7,5 dəfə artaraq 77,4 manatdan 581,2 manata çatıb".

Müəllifə görə, son 6 ayda maaş və pensiyaların, təqaüdlərin, müavinətlərin artırılması ilə bağlı imzalanan iki sosial paketi əhalinin rifahının yüksəldilməsi istiqamətində inqilabi addımlar hesab etmək olar.

Yazıda vurğulanır ki, cari ilin ilk rübündə reallaşdırılan və artımların təmin edilməsi üçün əlavə olaraq dövlətin illik 1,9 milyard manat maliyyə yükünü üzərinə götürdüyü birinci sosial paket 3 milyona yaxın insanın rifahına mühüm dəstək oldu.

Müəllif deyir ki, ikinci sosial paket 1 milyon 350 min nəfəri əhatə edir ki, onlardan da 1 milyonu dövlət, qalanları özəl sektorda işləyənlərdir və iki sosial paketi reallaşdırmaq üçün dövlət tərəfindən illik 2 milyard manat vəsait ayrılması nəzərdə tutulur.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: "Göründüyü kimi, prezident İlham Əliyevin sosial siyasətinin davamı kimi cari ilin ötən dövründə həyata keçirilən və əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılmasını təmin edən iki mühüm sosial islahat paketi 4 milyon 200 min vətəndaşı əhatə edir. Bu sərəncamların icrası üçün dövlət tərəfindən əlavə olaraq illik 3,9 milyard manat vəsait ayrılacaq. Atılan bu addımlar bir daha təsdiqləyir ki, özünü dünyaya sosial dövlət kimi təqdim edən Azərbaycan vətəndaşlarının yüksək rifahının təminatçısıdır".

"Beyin axını"nı necə dayandırmalı?

"Yeni Sabah.az"da isə "Onlara yaxşı pul vermək lazımdır" - "beyin köçü"nə qarşı ekspertdən təkliflər" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədən "beyin axını" problemi və bunun qarşısının alınması ilə bağlı təhsil sahəsi üzrə ekspert Kamran Əsədovla söhbətləşir.

Müəllifin deməsinə görə, hər il yüzlərlə tələbə və cəmiyyət üçün lazımlı kadrlar ölkədən ayrılır, bu, azərbaycanlı tələbələrin özlərini inkişaf etidirmələri baxımından müsbət hal olsa da belə savadlı kadrların geri qayıtmamaları ciddi problemlər yaradır.

Müəllif hesab edir ki, "beyin köçü" gələcəkdə Azərbaycanı xoşagəlməz hallarla qarşı-qarşıya qoya bilər.

Məsələ ilə bağlı "Yeni Sabah"a açıqlama verən təhsil eksperti Kamran Əsədov öncə dünya təcrübəsində olan "kadr bankı" sisteminin əhəmiyyətindən danışır: "Dövlət özünə lazım olan bilik və bacarıqlara, kompetensiyalara malik olan şəxsləri oraya yerləşdirir. Hər hansı bir kadra ehtiyac olduqda oradan seçirlər. Belə deyək ki, bütün sahələr üzrə müəyyənləşmiş şərtləri bir bazada formalaşdırırlar. Sabah hansısa bir yerdə boşluq olduqda oradan şəxsləri vəzifəyə göndərirlər. Amma təəssüf ki, bu gün Azərbaycanda xüsusi ilə təhsil, idarəetmə sistemində bilik və bacarıqları bu sahəyə uyğun olmayan kifayət qədər kadr var. Məhz təhsil sistemində, təhsilin idarə edilməsində bu qədər işini bilməyən adamların olması bütün sahələrə təsir göstərir. Ona görə də Azərbaycanda idarəetmə sahəsində bilik və bacarıqları yüksək olan şəxslər, kompetensiyaları əmək bazarının tələblərinə cavab verən şəxslər ölkədən gedirlər".

Ekspert iddia edir ki, belə kadrlar layiq olduqları yerlərdə dəyərləndirilmirlər və az maaşla işlədilirlər, halbuki istər Türkiyədə, istər Gürcüstanda daha az iş saatına daha çox əməkhaqqı ilə işləyə bilərlər: "Onlara dəyər verilir. Ona görə də Azərbaycanın düşünən beyinləri ölkədən gedirlər".

K.Əsədov xaricə "beyin axını"nın qarşısının alınmalı olduğunu deyir və bunun gələcəkdə mənfi nəticələr doğuracağını söyləyir: "Bu, Azərbaycanda rəqabətədavamlı iqtisadiyyatın formalaşmasında, xidmət sektorunun inkişafında, qeyri-neft sektorunun yüksək səviyyəyə gəlməsində mənfi təsir göstərəcək. Bu gün düşünən beyinlərimizin, bilik və bacarıqları yaxşı olan şəxslərin ölkədən getməsinin səbəbi onların layiq olduğu yerdə qiymətləndirilməməsidir".

Ekspert deyir ki, bu problemin qarşısnı almaq üçün Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Gənclər və İdman Nazirliyi və Təhsil Nazirliyi birgə komissiya yaratmalı, Əmək və Sosial Müdafiə Nazirliyi vakant yerləri, Gənclər və İdman Nazirliyi yaş kateqoriyasını müəyyən etməli, Təhsil Nazirliyi onların təhsil ilə bağlı məlumatları araşdırmalı, daha sonra sonra müsahibə etməlidirlər.

K.Əsədova görə, komissiya üzvləri kiminsə tapşırığı ilə təyin olunmamalı, dünya təcrübəsindən məlumat olmalıdır və bütün orqanlara iş müsabiqə və müsahibə ilə olmalıdır: "Xüsusi təyinat ancaq rəhbər postlarda olmalıdır. Digər işlərdə təyinat olmamalıdır ki, lazımlı insanlar ölkədən qaçmasınlar. Onlara yaxşı pul vermək lazımdır" deyə ekspert bildirir.

Adamlar var ki, aylardır ac vəziyyətdə...

"Modern.az"da isə "121 yaşlı Azərbaycan kinosu - "Kinoya dəxli olmayan, kənardan gələnlərə mükafat verirlər" sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif Azərbaycanda kino sənəti və sənayesinin vəziyyəti barədə kino xadimlərilə söhbətləşir.

Yazıda vurğulanır ki, Azərbaycan kino sənətinin tarixi 1898-ci il avqustun 2-dən başlayır və 2001-ci ildən isə prezident Heydər Əliyevin sərəncamı ilə avqustun 2-i Azərbaycan Milli Kino Günü kimi rəsmiləşdirilib, bu il Azərbaycan kinosunun 121 yaşı tamam olur.

Respublika Kinematoqrafçılar İttifaqının (ARKİ) mətbuat xidmətinin rəhbəri Əli Vəliyev "modern.az"a bildirir ki, qurum beynəlxalq tədbirlər həyata keçirir, kino sənətinə öz töhfələrini vermiş sənətkarların yubileylərini qeyd edir, ölkəyə xarici rejissorlar dəvət olunur ki, bu da yerli kinonun inkişafına bir təkan vermiş olur: "Bir məsələni də söyləyim, ölkə başçısı kino sahəsinə böyük məbləğdə pul ayırdı. Biz bir ittifaq olaraq, kino çəkilişi ilə məşğul olmasaq da, kinonun inkişafı ilə bağlı müəyyən tədbirlər, görüşlər təşkil edirik".

"Ümumiyyətlə, kinonun maddi durumundan danışmaq hələ tezdir. Sponsor tapıb serial çəkənlər ki var, onlardan danışmaq belə istəmirəm. Mən peşəkar şəkildə çəkilən kinolardan danışıram". Bunu isə "modern.az"a kinorejissor, ssenarist və aktyor Əbdül Mahmudov (Şeyx Əbdül) bildirib.

Ə.Mahmudov deyir ki, həvəskar gündəlik işlərlə məşğuldur, təkcə nəsə qazanmaq istəyir, peşəkar isə əsas nəticəyə önəm verir: "Məqsədi odur ki, əziyyət çəksin sonunda həm maddi, həm də mənəvi nəyə isə nail olsun. Odur ki, kinoya peşəkarcasına yanaşsan, nəticəsi də müsbət olar".

Ölkə başçısının kino sənətinə 5 milyon manat pul ayırmasını təqdirəlayiq sayan Ə.Mahmudov bu maliyyəyə ciddi nəzarət olmasını əsas sayır: "... burada bir az qeyri-obyektivlik özünü göstərir. Pul ayrılıbsa, buna nəzarət də ciddi şəkildə olmalıdır. Yəni, o deməkdir ki, elə hərə necə gəldi, boş yerə xərcləməsin".

Ə.Mahmudova görə, hazırda milli kinodan nəsə böyük bir şey gözləmək düzgün deyil: "Bizim kino sənətimiz körpə kimi yavaş-yavaş böyüyür, özünü göstərməyə çalışır. Kino 5-10 günlük bir hadisə deyil, dövrləri keçərək, böyük bir mərhələ təşkil etməlidir. Tək rejissorla iş düzəlmir. Bunun üçün maddi, texniki baza olmalıdır".

Kinorejissor bu sahədə işləyənlərin çoxunun maddi durumunun heç də yaxşı olmadığını bildirir: "Bir sirr açım sizə, o kino fədailəri ki var, onlar hər ay gedib "vedomost"a (maaş cədvəli nəzərdə tutlur-red.) qol çəkib, maaş almırlar, baxmayaraq ki, kinostudiyada işləyirlər. Ancaq hansı qrupda işləyirlərsə, o film çəkilən müddətdə maaş alırlar. İkinci bir filmdə işləmirlərsə, onda oturub maaşsız gözləyirlər. Adamlar var ki, aylardır ac vəziyyətdə oturub, gözləyir. Bax, bu bayram da həmin peşəkarların, sənət fədailərinin bayramıdır".

Ə.Mahmudov bu sahədə çalışanların fəaliyyətlərinin düzgün dəyərləndirilməməsini dilə gətirir: "... Ancaq özünü bu sənətə qurban verənin qəpik-quruşu belə yoxdur. Belə olmaz, həqiqətən, bu, bir faciədir, Kinoya dəxli olmayan, kənardan gələnlərə mükafat verirlər, 50 il sənətdə olanlar isə qıraqdan onlara həsədlə baxır. Bunların hamısı razılaşdırılmış şəkildə həyata keçirilir. Kino Gününü kino sənətində olanlarla keçirərlər. Yoxsa "manıs"larla, musiqiçilərlə yox".

Mövzunu davam etdirən kinorejissor deyir ki, elə görkəmli kino aktyorları, rejissorları var ki, neçə ildir, bir köynək və bir şalvarla gəzir: "Bir kinoda baş rolda oynayan qəhrəmanı bütün hər kəs tanıyır. Hər şeyi də ona verirlər - pul mənasında deyirəm. Amma əziyyət çəkən ac-susuz qalır qıraqda, Belə də olmaz axı?!. Yaxşı kadrlar tapıb üzə çıxartmaq, hər kəsə təqdim etmək lazımdır, Onsuz da istedadsızlar haradan olsa, özünə bir yer tapıb çıxır".