Media-icmal 04.02.2017

Ordu və cəmiyyət münasibətləri, bahalanma problemləri, korrupsiyaya qarşı mübarizə yolları, istehlak sahəsindəki ağır durum bugünki medianın aparıcı mövzusudur...

Vətən sevgisi - Orduya məhəbbət qaynağı

“Azərbaycan” qəzetində “Ali Baş Komandanın qətiyyəti orduya inamı artırıb” sərlövhəli məqalədə ordu-xalq münasibətləri dəyərləndirilir.

Müəllif ordunun hamıya əziz olduğunu və bunun da Azərbaycan xalqının yurd sevgisindən qaynaqlandığını bildirir: “Başqa sözlə, xalıqn orduya sevgisi torpağa, vətənə bağlılığından, dövlətimizə və dövlətçiliyimizə sədaqətindən, Azərbaycan Prezidentinə, Silahlı Qüvvələrin Baş Komandanı İlham Əliyevə dərin ehtiramından, böyük dəstəyindən qaynaqlanır”. 

Yazıda orduya sevginin nümunəsi kimi 2016-cı ilin 2-5 aprel döyüşləri zamanı bütün xaqın ordu ilə birgə “nəfəs alması” göstərilir.

Müəllif dövlət başçısı İlham Əliyevin azad edilən Cocuq Mərcanlı kəndinin abadlaşdırılması ilə bağlı sərəncamının xalq içində qarşı tərəfin nəzarətində olan torpaqlara böyük qayıdışın başlanğıcı kimi dəyərləndirildiyini deyir.

Məqalə müəllifinə görə, orduya könüllü yardım özü Silahlı Qüvvələrə xalq içində sevginin təsdiqidir və orduya yardım fondunda artıq 80 milyon manatdan artıq vəsait var.

Müəllif qarşı tərəfin vətəndaşlarının orduya zorla maddi yardıma məcbur edildiyini bildirir və iki ordu arasında paralel apararaq yazır: “Əsgər yalnız öz torpağı uğrunda döyüşəndə hörmətli olur, işğalçılıq edəndə yox! Əsgərin ruhu öz vətəni uğrunda şəhid olanda müqəddəs sayılır, özgə torpağına soxulub öldürüləndə yox! Azərbaycan əsgəri xalqı və vətəni qarşısında üzü ağ, başı ucadır. Azərbaycan şəhidinin ruhu müqəddəsdir. Şəhid ailələri həmişə dövlətin diqqət mərkəzindədir, onlara həm maddi, həm mənəvi dəstək göstərilir. Dövlətin bunun üçün yeritdiyi insanpərvər siyasəti də, iqtisadi gücü də var”. 

Müəllif son olaraq qarşı tərəfin nəzarəti altında olan torpaqlarda döyüşən əsgərlərin, müstəqil Azərbaycanın keşiyində dayanan Silahlı Qüvvələrin isə yüzqat əziz olduğunu, Silahlı Qüvvələrin Yardım Fonduna könüllü toplanan və məbləği ildən-ilə artan vəsaiti də insanların məhz bu hisslərlə, duyğularla fonda keçirdiklərini bəyan edir.

Bahalanma çıxış yolu deyil

“Azadlıqinfo” saytı “Hökumətin pul-para üçün bahalaşmaya güc verməsi yanlışdır” (https://www.azadliq.info/176364.html) sərlövhəli məqalədə iqtisadçı-ekspert Nemət Əliyevin düşüncələrinə yer verib.

Ekspert ölkənin tükənməkdə olan valyuta ehtiyatlarını artırmaq üçün hökumətin total bahlaşmaya getməsini pisləyir və çıxış yollarından birini göstərir.

N.Əliyev xatırladır ki, suyun, təbii qazın, elektrik enerjisinin, idxal olunan benzinin qiymətləri qaldırılıb. Ekspert deyir ki, son zamanlar isə çoxları yerli benzinin, dizelin, habelə digər neft məhsullarının qiymətlərinin bahalaşacağını əminliklə proqnozlaşdırırlar: “Düz də edirlər. Çünki, hökumətin pul-para əldə etmək üçün hazırkı şəraitdə bahalaşmadan əsas vasitə kimi istifadə etməsinə artıq heç kəsdə şübhə qalmayıb”.

Amma ekspert vurğulayır ki, bu addım əvvəlki yanlış addımların davamı kimi növbəti böyük bahalaşmaya və böhranın daha da dərinləşməsinə səbəb olacaq. N.Əliyevə görə, pul-para əldə etmək istərkən hökumət hazırkı məhdud imkanları da itirəcək və sosial gərginlik daha da artacaq.

N.Əliyev çıxış yolu kimi ölkə daxilində neft məhsullarının qiymətlərinin endirilməsini və təbii qaz barədə də belə qərar verilməsini təklif edir. Ekspert hesab edir ki, neft məhsullarının ixracı üzərində tətbiq edilən qadağalar da aradan qaldırılmalıdır.

Ekspertə görə, bu addım indi ümumi ixracda vur-tut  4-5% payı olan hazır neft məhsullarının ixrac səviyyəsini yüksəldəcək və qeyri-neft sektorundan fərqli olaraq, burada belə nəticəyə nail olmaq çox realdır, qeyri-neft sektorunda istehsal olunan malların maya dəyəri azalacaq, ölkənin valyuta gəliri artacaq: “Bunun üçün ölkədə real islahatların önünün açılması şərtdir, xammaldansa, hazır məhsul ixracına üstünlük verilməlidir. Bu, hər mənada sərfəlidir və ümumi iqtisadi siyasət bu formula üzərində köklənməlidir”.

Korrupsiyanın mənbəyi qeyri-şəffaflıq

“Exo” qəzetində “Azərbaycan iqtisadiyyatının “çirkli pullar” hesabına inkişaf etdirilməsi” (http://ru.echo.az/?p=56095) sərlövhəli məqalədə iqtisadi inkişafın yolları ekspertlərlə araşdırılır.

Müəllif deyir ki, müxtəlif ölkələrdə miqyasının fərqli olmasına baxmayaraq, mahiyyəti etibarilə korrupsiya ölkənin imicinə ləkədir, bundan da irəli gələrək korrupsiyaya qarşı mübarizə bir çox ölkələr üçün prioritet olaraq qalmaqdadır.

“Azərbaycanın korrupsiyaya qarşı mübarizədə nə qədər vəsait xərclədiyini söyləmək çətindir, amma Azərbaycan anti-korrupsiya yolunu seçərsə xəzinəni elə dövlətə qaytarılan bu vəsaitlərlə də doldurmaq olar”. Bunu qəzetə Korrupsiyaya qarşı mübarizə Fodnunun direktoru Vasif Mövsümov bildirir.

Ekspert hesab edir ki, ölkənin indi üzləşdiyi iqtisadi böhran durumunda korrupsiyaya qarşı mübarizə dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biri olmalıdır.

V.Mövsümova görə, bu halda dövlət xəzinəsini əhəmiyyətli dərəcədə vəsaitlərlə tamamlamaq olar, bundan ötrü məmurlar hesabatları açıqlamalı və bu hesabatlar ictimaiyyət üçün əlçatan olmalıdır: “Hazırda dövlət məmurlarının fəaliyyətində şəfffalıq kimi ciddi problem var və bu problem bölgələrdə daha kəskin xarakterlidir”.  

Ekspert hesab edir ki, dövlət xəzinəsini qeyri-leqal qazanılan pullarla doldura bilmək üçün maliyyə amnistiyasının verilməsi zərurətdir.

Tanınmış iqtisadçı-ekspert Oqtay Haqverdiyev də ölkənin korrupsiyaya qarşı mübarizədə nə qədər vəsait xərclədiyini dəqiq söyləməyin mümkünsüz olduğunu deyir: “Bununla xüsusi yaradılan qurumlar, o cümlədən Baş Prokurorluq yanında Korrupsiyaya qarşı mübarizə İdarəsi məşğul olur və bu qurumlara vəsaitlər ayrılır”.

Məsələnin mahiyyətinə toxunan ekspert burada rüşvət və korrupsiya hallarının fərqli əməllər olduğunu bildirir: “Korrupsiya dövlət vəsaitlərinin külli miqdarda oğurlanmasıdır. Məsələn, Azərbaycanda korrupsiyadan danışdıqda 14 km-lik aeroport yolunun çəkilişi göstərilir. Belə ki, bu yolun çəkilişinə 80 milyon dollar xərclənib, halbuki ekspert hesablamalarına görə bunu 20-25 milyon dollara da etmək olardı”.      

Ekspertə görə,  ayrılan bu vəsaitlər məmurlar və ətrafı tərəfindən mənimsənilib.

O.Haqverdiyev ölkədə hələ də məmurların gəlirlərinin gizlədildiyini bildirərək, bunun da korrupsiyalaşma səbəblərindən biri olduğunu, indiyə kimi gəlir bəyannaməsi açıqlamağın vəzifə olaraq məmurların qarşısına qoyulmadığını vurğulayır.

Artan inflyasiya- kəskin bahalaşma

“Novoe Vremya” qəzeti “Qiymətlər “Avropada hamıdan qabaq” musiqisi altında rəqs edir” (http://www.novoye-vremya.com/w80969/.../#.WJS_dRuLTIU) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, Nazirlər Kabinetinin ilk vəzifəsi inflyasiyanı aşağı salmaq və istehlak bazarında qiymətlərin sabitləşdirilməsinə nail olmaq idi: “Amma etiraf etmək lazımdır ki, hökumət fəaliyyətsizdir və bu sahədə situasiya pisləşməkdə davam edir”.

Məqalədə ekspertlərə istinadən keçən ilin əvvəlindən Azərbaycanın iri mağaza şəbəkələrində malların, ilk növbədə isə idxal mallarının qiymətinin 40-45% arasında bahalaşdığı vurğulanır.

Ekspertlərin fikrincə, qiymətlərin bahalaşmasına səbəb dolların məzənnəsinin yüksəlməsidir.

Müəllif hesab edir ki, istənilən qiymət artımı pərakəndə ticarət müəssisəsi üçün ağrılı haldır, belə ki, bu artım satış və gəlirin azalmasına səbəb olur, orta hesabla satış həcmi 2016-cı ildə 10-12% arasında azalıb.

Müəllifə görə, bu bahalaşma ilə bağlı əhali daha ucuz ərzaq və mal almağa başlayb ki, bu da qiymət artımından irəli gələrək, mağaza şəbəkələrində çeşidlərin azalması ilə əlaqəlidir.

Yazıda deyilir ki, Bakı supermarketlərində qiymətlər arasında əhəmiyyətli fərq yoxdur, çünki mallar məhdud saylı daşıyıcı firmalardan alınır.

Müəllif deyir ki, orta və böyük olmayan mağazalar malları topdansatış yerlərindən alırlar və ona görə də qiymətlər o qədər də yüksək deyil.

Məqalədə deyilir ki, dollara nisbətdə manatın məzənnəsi istehlak bazarına və bütünlükdə qiymət siyasətinə təsir edir, bazar və ticarətçilər məhz məzənnəyə reaksiya verirlər.

Daha sonra müəllif  Avropa və Azərbaycan arasında paralellər apararaq, ölkənin Avropanı inflyasiyada 10,8 dəfə, ərzaq bahalaşmasında 13,3 dəfə qabaqladığını bildirir. Əsas ərzaq malları üzrə bahalanmanın 30%, daha zəruri mallar üzrə isə 22-100% arasında olduğu vurğulanır.  

 Təkcə istehlak bazarında yox, bütünlükdə bahalaşma nəzərə alınmaqla demək olar ki,  ölkədə inflyasiya 13%-ə yaxındır və durumun yaxşılaşacağına hələ ki, əsas yoxdur: “İnflyasiya ilə uğurlu mübarizə üçün bank sektoru da daxil olmaqla bütün iqtisadiyyatın sağlamlaşdırılması şərtdir, amma bank sektorunun indiki acınacaqlı vaxtında manatın məzənnəsinin yüksəlməsi realdırmı?”.

Müəllifə görə bankirlərin kredit götürənlərin hesabına bir göz qırpımında varlanmaq istəmələri onlara və banklara baha başa gəlib: “Bank sektorunun səmərəsizliyi, bankirlərin tamahkarlığı bütün ölkə iqtisadiyyatında durumun kəskin pisləşməsinə səbəb olub.