Media-icmal 05.12.18

Azərbaycan mədəni irs nümunələrinin beynəlxalq miqyasda qoruma altına alınması, "Ümumi təhsil haqqında" qanun layihəsinə baxış, Azərbaycan-Rusiya münasibətləri və s. məsələlər bugünki (05 dekabr, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Xəlqi irsin qorunması formatı

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan mədəni irsinin UNESCO-da növbəti zəfəri" sərlövhəli məqalədə Azərbaycan xalqına məxsus maddi və qeyri-maddi nümunələrin UNESCO tərəfindən qoruma altına alınmasını dəyərləndirir.

Müəllif hesab edir ki, bir xalqın qədimliyinin təsdiqi üçün elmi araşdırmalara ehtiyac qalmır, elə əsrləri keçib gələn maddi-mənəvi dəyərlər bunun təsdiqi olur, Azərbaycan xalqı da belə zəngin mədəni irsə malikdir.

Daha sonra müəllif Hind okeanında kiçik ada-dövlət olan Mavriki Respublikasının paytaxtı Port-Luis şəhərində UNESCO-nun Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması üzrə Hökumətlərarası Komitəsinin noyabrın 26-dan dekbrın 1-nə kimi davam etmiş XIII sessiyasına və buradakı proseslərə diqqət çəkir.

Məqalə müəllifi bildirir ki, tədbirin üçüncü iş günü Azərbaycan üçün əlamətdar olub, belə ki, zəngin Azərbaycan mədəni irsinə bağlı daha iki nümunə UNESCO-nun müvafiq siyahılarına salınıb.

Ölkəmizin təqdim etdiyi "Yallı (Köçəri, Tənzərə), Naxçıvanın ənənəvi qrup rəqsləri" nominasiya faylı noyabrın 28-də günün birinci yarısında UNESCO-nun Təcili qorunmaya ehtiyacı olan qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edildi.

Müəllif iddia edir ki, bu qeyri-maddi nümunələrin siyahıya salınmaması üçün erməni tərəfin təxribatı da olub, amma bunun qarşısı alınıb.

Məqalədə vurğulanır ki, bundan əlavə, Azərbaycan, Türkiyə və Qazaxıstanın birgə təqdim etdiyi "Dədə Qorqud irsi: Dastan mədəniyyəti, xalq nağılları və musiqisi" nominasiya faylının çoxmillətli mədəniyyət nümunəsi kimi UNESCO-nun Qeyri-maddi mədəni irs üzrə reprezentativ siyahısına salınması barədə qərar qəbul olunub.

Yazı müəllifi deyir ki, beləliklə, UNESCO-nun "Qeyri-maddi mədəni irs üzrə reprezentativ siyahı" və "Təcili qorunmaya ehtiyacı olan qeyri-maddi mədəni irs siyahısı"nda Azərbaycan xalqının mədəni irsinə aid ümumilikdə 13 nümunə yer aldı.

Yazıda bildirlir ki, UNESCO-nun Azərbaycan adına qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil etdiyi ilk nümunə 2008-ci ildə Azərbaycan muğamı olub və o zamandan Azərbaycan milli-mənəvi dəyərləri bu formatda təbliğ olunur.

Müəllif vurğulayır ki, milli-mənəvi sərvətlərin dünya miqyasında təbliğində Birinci vitse-prezident, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, UNESCO və ISESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın əməyi xüsusilə təqdirəlayiqdir.

Bu "ayrı-seçkilik imtahanı" kimə lazımdır?

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Abituriyentin "qızıl medalı"" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif parlamentin Elm və Təhsil komitəsi səviyyəsində müzakirədə olan "Ümumi təhsil haqqında" qanun layihəsinə, eləcə də xüsusi olaraq orta məktəbi qızıl medalla bitirmiş şagirdlərin ali məktəblərə bir fənn imtahanı verərək qəbul olması müddəasına mövqeyini ifadə edir.

Təhsilin dövlət həyatında əhəmiyyətinə toxunan müəllif deyir ki, hər bir normal dövlətin inkişaf perspektivi həmin ölkənin təhsil sisteminə bağlıdır: "Əgər, təhsil keyfiyyətli, məqsədyönlü və planlı xarakter daşıyırsa, deməli, bunu təmin edə bilən dövlət öz gələcək mövcudluğu və inkişaf perspektivləri baxımından ümidlərlə yüklənmək hüququna sahibdir. Yox, əgər təhsil sistemi qüsurlu və ədalətsizdirsə, deməli, dövlətin inkişaf perspektivləri, hətta gələcək mövcudluğu belə cox ciddi təhlükə qarşısındadır".

Amma son dövrlərdə Azərbaycan təhsil sisteminə yönəlik bəzi islahat xarakterli addımları müəllif "şübhəli və narahatlıq doğuran" hesab edir.

Müəllif xatırladır ki, bir müddət öncə ali məktəblərə qəbul üzrə abituriyentin toplayacağı balların tən yarısının orta məktəblərin buraxılış imtahanlarında qazanacağı ballar hesabına formalaşdırılması qərarı qəbul edilib, bu yeni qayda müəyyən narahatlıqlar və anlaşılmazlıqlar yaradıb.

Məqalə müəllifi deyir ki, indi yenicə ortaya çıxmış növbəti qayda ciddi narahatlıq yaradır: "Belə ki, son məlumatlara görə, orta məktəbi qızıl medal ilə bitirənlər ali məktəblərə cəmisi bir fəndən imtahan verməklə qəbul ediləcəklər...

Yəni Azərbaycanda təhsilini qızıl medal ilə başa vuran məzunlar, demək olar ki, imtahandan azad olunacaqlar".

Müəllif hesab edir ki, yeni hazırlanan "Ümumi təhsil haqqında" Qanun layihəsində əks olunan bu məqam bir çox xoşagəlməz hallara yol aça bilər.

"Vaxtilə "qızıl medal" modunun təhsildə hansı arzuolunmaz nəticələrə yol açdığı hər kəsə məlumdur. Sovet dövründə də belə bir qayda tətbiq etmişdilər. O dövrdə də "qızıl medal" qazananlar ali məktəblərə cəmisi bir imtahan verirdilər".

Müəllif xatırladır ki, sovet dövründə ancaq ataları imkanlı şagirdlər "qızıl medal" ala bilmişdilər: "Bax, narahatlıq doğuran əsas məqamlardan biri də elə budur. İndi də yeni "qızıl medal" modunun məktəblərdə yolverilməz "anlaşmalara" səbəb ola biləcəyi qətiyyən istisna deyil. Və bunun belə ola biləcəyinə inandırıcı görüntülər verən örnəklər də olmamış deyil".

Müəllif hesab edir ki, maliyyə imkanı daha geniş olan valideynlərin mütləq əksəriyyəti belə niyyətlərdən qətiyyən uzaq deyil, bu baxımdan, "qızıl medal" fırıldaqçılar üçün daha geniş imkanlar, münbit şərait yaratmaq deməkdir.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, əksər abituriyentlər məktəbin verdiyi "təhsil"in yox, hazırlıq kursları və repititorların sayəsində qəbul imtahanlarında yüksək bal toplayıb, ali məktəblərə qəbul olunduğu indiki halda məktəblərdə verilən təhsilin sayəsində əldə olunan "qızıl medallar"ın real biliyə əsaslandığı şübhə doğuracaq.

Müəllifə görə, "qızıl medal" vermək əvəzinə, orta məktəblərdə təhsilin gücləndirilməsi istiqamətində təsirli addımların atılması daha doğru olardı, həm də

qəbul imtahanlarında "medallı-medalsız" fərqinin qoyulması ədalətsizlikdir, odur ki, hamı bərabər imtahan verməlidir.

Yazı müəllifi hər kəsi məmnun edən ali məktəblərə mövcud qəbul sistemini dəyişməyə ehtiyacın, onu zədələməyin, ədalətsizlik üçün əsas zəmin yaratmağın səbəblərinin məlum olmadığını bildirir və ali məktəblərə qəbulla bağlı indiki test imtahan sistemini Azərbaycan üçün ən ideal variant sayır.

Bakını "İskəndər"lə vurmaq "strateji müttəfiqliyi"

"Azadlıqinfo"da isə "Rusiya nümayəndəsinin Bakını hədələməsi nədən xəbər verir?" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif Rusiya MDB ölkələri institutunun direktor müavini Vladimir Yevseyevin bu günlərdə Azərbaycanı hərbi hücumlarla hədələyən bəyanatı fonunda Azərbaycan-Rusiya münasibətlərini müzakirəyə çıxarır.

Müəllifin iddiasına görə, bu bəyanat məhz Rusiyanın "dərin dövlət siyasəti"ndən qaynaqlanır, Rusiyanın bütün elm və siyasət adamlarının şüuraltında bu yanaşma gizlənir: "Onlar daim Azərbaycana yad, Ermənistana isə doğma baxıblar. Ermənistanın bir dövlət kimi mövcudluğunun qarantiyası da indiyədək Rusiya olub. Qafqazda erməni dövlətini yaradan və bəsləyən Rusiyadır. Təsadüfi deyil ki, Rusiya-Ermənistan münasibətləri hələ də strateji müttəfiqliyə əsaslanır".

Müəllifə görə, Azərbaycan hökumət nümayəndələri Ermənistan-Rusiya münasibətlərini düzgün təhlil edə bilmir və yanlış olaraq bu münasibətlərin kəskin pozulacağına ümid edir.

Yazı müəllifi hesab edir ki, Rusiya rəsmi dairələrində Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinə iki yanaşma var: "Birincisi, Ermənistanı Azərbaycanın əli ilə Dağlıq Qarabağda cəzalandırıb Rusiyaya itaətini davam etdirmək, digəri isə Azərbaycanı KTMT-yə üzv edərək Rusiyadan tam hərbi-siyasi asılı salmaqla Ermənistanı rahatlatmaqdır".

Müəllif bunu da xüsusi vurğulayır ki, V.Yevseyevin bəyanataındakı "Bakını "İsgəndər" raketləri ilə vurmaq" təklifi indiki siyasi situasiyada təkcə sərsəm və sərxoş adamın məsuliyyətsiz bəyanatı deyil, bu, həm də Rusiyanın Azərbaycanı KTMT-yə üzv etməklə bağlı təzyiqinin tərkib hissəsidir: "Rusiya tərəfi hesab edir ki, Azərbaycan hökuməti onun təzyiqinə ciddi müqavimət göstərmək imkanında deyil və istədiyini ondan almaq daha asandır.

Məqalə müəllifi heab edir ki, V.Yevseyevin bu bəyanatı beynəlxalq hüquqa zidd olmaqla yanaşı, Rusiyanın işğalçı və aqressiv dövlət imicinin, eyni zamanda Azərbaycan hökumətinə də çox aşağılayıcı münasibətin göstəricisidir.

Müəllifə görə, burada təəssüf ediləsi hal bundan ibarətdir ki, Azərbaycan hökumətinin yüksək çinli məmurlarının Rusiyaya bağlılığı elə bir həddədir ki, Rusaya siyasətçiləri psixoloji olaraq ölkəmizlə istədikləri kimi davrana bilir.

Yazı müəllifi belə hesab edir ki, Azərbaycanın müvafiq dövlət qurumlarının əməkdaşları belə bəyanatlara sərt reaksiya bildirməlidir.