Media-icmal 08.04.20

Koronavirus pandemiyasının Azərbaycanın iqtisadi, sosial, maliyyə həyatına vurduğu təsirlərin aradan qaldırılması ilə bağlı tədbirlərə çoxistiqamətli baxış, virus pandemiyası ilə bağlı vəziyyət və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.  

“Azərbaycan” qəzeti “İş yerlərinin qorunması, məşğulluğa və sosial rifaha dəstək istiqamətində ardıcıl tədbirlər görüləcək” sərlövhəli məqalədə müəllif iş yerlərinin qorunması istiqamətində dövlət tədbirlərini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, koronavirus pandemiyasının Azərbaycana vurduğu iqtisadi, sosial, maliyyə təsirlərinin aradan qaldırılması üçün prezident İlham Əliyev 2020-ci il martın 19-da sərəncam imzalayıb. Sərəncamın icrası ilə bağlı Nazirlər Kabineti tədbirlər planı təsdiqləyib.

Müəllifin deməsinə görə, sənəddə iş yerlərinin qorunması, məşğulluğa və sosial rifaha dəstəyin təmin olunması aparıcı tədbirlər sırasındadır, bu istiqamətdə  işçilərin işsizlik riskindən qorunması və sosial müdafiəsi məqsədilə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (ƏƏSMN) tərəfindən bir sıra istiqamətlərdə tədbirlər görüləcək.

Tədbirlər sırasına dövlət sektoru üzrə işçilərin əsassız yerə işdən çıxarılmasına, ixtisarına yol verilməməsi və məzuniyyətə buraxılan işçilərin əmək haqlarının saxlanması üçün aprel-may aylarında müvafiq işlərin aparılması daxildir və ƏƏSMN-nın məlumatına görə, bu istiqamət üzrə görüləcək işlər həmin sektorda çalışan 910 min işçini əhatə edəcək.

Müəllif deyir ki, özəl sektorda da iş yerlərinin qorunması nəzərdə tutulur və bu istiqamətdə işlər 664 min işçiyə şamil olunacaq, eyni zamanda işsiz və işdən azad olunmuş şəxslərin məşğulluğu və sosial müdafiəsi istiqamətində də ƏƏSMN tərəfindən tədbirlərin görülməsi nəzərdə tutulur.

Bu sırada 50 min haqqı ödənilən ictimai iş yerinin (2020-ci ilin aprel-may ayları) yaradılması, işsiz kimi qeydiyyata alınan şəxslərə  hər ay üçün yaşayış minimumu həcmində (190 manat) birdəfəlik ödəmə verilməsi, işsizlikdən sığorta ödənişlərinin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi və s. tədbirlər nəzərdə tutulur.

“Azadlıqinfo”da dərc edilən  “Xalqın çoxu hökumət yardımından kənarda qaldı” sərlövhəli məqalədə isə iqtisadçı-ekspert Nemət Əliyev koronavirus pandemiyasının zərərlərini aradan qaldırmaqda dövlət yardmının mahiyyətini dəyərləndirir.

Ekspertə görə isə hökumət bu dəfə də özünü doğrultmadı, iqtisadi fəal əhalinin 65 faizi, kommersiya əsasları ilə fəaliyyət göstərən müəssisələrin və fərdi sahibkarların isə 68 faizi dövlət yardımından kənarda qalıb “…sərt karantin rejimində yaşamağa məcbur qalmış 5,2 milyon iqtisadi fəal əhalinin 2,7 milyon nəfəri və ya 52 faizi hökumətin bu proqramının təsirini öz canında hiss etməyəcək”.

İqtisadçı hesab edir ki, hökumətin təsir dairəsinə daxil etdiyi 664 min nəfəri də kənarda qalan 52 faizin üzərinə əlavə etmək lazımdır, çünki bu insanlara nə dövlət büdcəsi, nə də başqa mənbələrdən nəzərdə tutulan vəsaitdən heç nə düşməyəcək: “Bu sayı da nəzərə alsaq, 3,4 milyon nəfərin və ya 65 faiz əmək qabiliyyətli əhalinin bu çətin zamanda Allahın ümidinə buraxılması qənaətinə gəlmək olar”.

Ekspert əlavə edir ki, hökumət dövlət sektorunda çalışan 910 min nəfəri də planın təsir dairəsinə daxil edib, amma bilmək lazımdır ki, bu işçilər də ayrılmış 1,3 milyarddan pul almayacaq, bundan birbaşa 959 min nəfər faydalanacaq.

Onun deməsinə görə, bu şəxslərə plan çərçivəsində üst-üstə 490 milyon manata qədər vəsait xərclənəcək.

N.Əliyev hesab edir ki, kommersiya müəssisələri və fərdi sahibkar təsərrüfatlarının 68 faizi də bu yardımdan kənarda qalıb: “Bu 68 faizin hazırkı karantin şəraitində itkilərə məruz qalmadığını iddia etmək nə dərəcədə absurddursa, dövlət büdcə ödənişlərində iştirak edə bilməmələrini əsas tutub onları hökumət planından kənarda saxlamaq da bir o qədər cəfəngiyyatdır” deyə ekspert vurğulayır.

“Bizimyolinfo” “Yardım paketindən yarımayanlar ordusu: 1,95 mlrd. manat ayrılsaydı, hamıya pay düşərdi” sərlövhəli məqalədə ekspertlər koronavirus pandemyası ilə bağlı dövlət yardımının bütün vətəndaşları əhatə etməli olduğu zərurətini əsaslandırırlar.

Müəllif hesab edir ki, “kölgə iqtisadiyyatı”nda işləyənlər və qeydiyyatsız işçilər bu paketdən yararlana bilməyəcək, başqa sözlə, dövlət hamıya yox, yalnız müəyyən qism insana dəstək verir.

N.Cəfərli isə deyir ki, bütün ölkə əhalisinin bir ay müddətinə 250 manat vəsaitlə təmin olunması üçün  1 mlrd. 950 mln. manat pul lazımdır”, - ekspert bildirib.

Digər ekspert iqtisadçı Samir Əliyev də hesab edir ki, güzəştlər yetərli səviyyədə deyil, onun fikrincə, əhaliyə dəstək güzəştli işıq limitinin daha 100 kilovat artırılması (bu qərara qədər 300 kilovat idi-red) aprel-may aylarında adambaşına cəmi 4 manat qənaət imkanı yaratdığını söyləyib.

Ekspertin fikrincə, dəstək mexanizmini daha uğurlu etmək olardı, odur ki, burada limitin tətbiq olunmasından çox hamının bu güzəştdən yararlanmasına  hədəflənmək lazım idi: “Belə ki, bütün abunəçilərin sərf etdikləri enerjinin 100 kvts-nın dövlət tərəfindən subsidiyalaşdırılması mexanizminin tətbiqi daha məqsədəuyğun olardı.

“Müsavat.com” da isə “Adil Qeybulla deyir ki, yoluxmanın davam edəcəyi gözləniləndir” sərlövhəli məqalədə isə müəllif  tibb professoru A.Qeybulla ilə Azərbaycanda koronavirusla bağlı vəziyyət barədə söhbətləşir.

Koronavirus pandemiyası ilə bağlı statistik göstəriciləri təqdim edən müəllif deyir ki , aprelin 6-da Naxçıvan da daxil olmaqla Azərbaycanda 57 nəfər virusa yeni yoluxan qeydə alınıb, ümumi yoluxan sayı 641 nəfərdir, 11 nəfərin vəziyyəti ağır, 17 nəfərin vəziyyəti orta-ağırdır, 44 nəfər sağalıb, ölü sayı 7 nəfərdir, karantin zonalarına 4369 nəfər yerləşdirilib. Ölkə üzrə 45 mindən artıq test aparılıb.

A.Qeybulla deyir ki, koronavirus pandemiyası ilə bağlı aprel ayında Azərbaycanda vəziyyətin belə olacağı bəlli idi: “Aprelin 20-nə qədər yoluxmanın bu cür davam edəcəyi gözləniləndir. Ümumiyyətlə, proqnozlar da belə idi ki, aprel ayında yoluxma sayı ölkədə pik həddə çatacaq... Hazırda açıqlanan rəqəmlər mart ayında yoluxanların göstəricisidir. Həmin yoluxmalar bu gün özünü biruzə verir və ona görə də belə artım görünür”.

Onun fikrincə, aprelin 20-də epidemiyanın yayılma vəziyyəti yoxlanacaq və ona uyğun qərar veriləcək: “Ola bilər ki, bəzi yumşaldılma etməklə, karantin müddəti uzaldılsın, karantin rejiminin ləğv oluna bilməsi də istisna deyil”.