Media-icmal 08.10.18

Azərbaycanın idxal-ixrac ticarət dövriyyəsi, sərnişindaşımadakı problemlər, bir sıra ölkələrin "antidollar" səyləri və s. məsələlər bugünkü (08 oktyabr, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Azərbaycanın ticarət dövriyyəsi göstəriciləri

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycanın 170 ölkə ilə ticarət əlaqəsi var" sərlövhəli məqalədə ölkənin ticarət əməliyyatlarını dəyərləndirir.

Müəllifin deməsinə görə, hazırda Azərbaycan dünyanın 170 ölkəsilə ticarət əməliyyatları aparır, 101 ölkəyə məhsul ixrac edilir, 162 ölkədən məhsul idxal olunur.

"Bu ilin yanvar-iyul aylarında ölkənin xarici ticarət dövriyyəsinin həcmi 17,4 milyard dollardan çox olub, bu məbləğin 11,6 milyard dollardan çoxu ixracın, 5.7 milyard dollardan çoxu isə idxalın payına düşüb ki, bu da 5,9 milyard dollar müsbət ticarət saldosu deməkdir" deyə müəlif rəsmi qururmlara istinadən nəticələri təqdim edir.

Müəllif bildirir ki, keçən il ilə müqayisədə bu ilin 7 ayında faktiki qiymətlərlə ölkədən 37,3 faiz çox məhsul ixrac edilib, idxal edilmiş məhsulların dəyərində 32,2 faiz artım müşahidə olunub.

Yazı müəllifi Dövlət Gömrük Komitəsinə istinadən bildirir ki, İtaliya, Türkiyə, Rusiya da daxil olmaqla, xarici ticarət əməliyyatlarının 85%-i dünyanın 20-yə yaxın ölkəsini əhatə edib.

Azərbaycana idxalın 40%-dən çoxu Rusiya, Türkiyə, Çinin payına düşür və bu ölkələrdən əlavə daha 17 ölkədən Azərbaycana idxal çox olub: "İdxal məhsulları sırasında maşın və mexanizmlər, elektrik aparatları və avadanlıqlar, ərzaq malları, nəqliyyat vasitələri, əczaçılıq məhsulları, tütün və mebel üstünlük təşkil edib. Hesabat dövründə idxal edilən məhsulların arasında həm artan, həm də azalanlar olub".

Müəllifə görə, idxalda azalma ilk növbədə yerli istehsalın artması tendensiyası ilə baəlıdır.

Yazı müəllifi deyir ki, bütünlükdə bu ilin yanvar-iyul aylarında ölkə üzrə qeyri-neft məhsullarının ixracı ötən ilin eyni dövrünə nisbətən faktiki qiymətlərlə 13,5, real ifadədə 3,8 faiz artaraq 968,6 milyon dollarla çatıb.

Azərbaycanın məhsul ixrac etdiyi ölkələrin coğrafiyasına gəlincə, bunu kifayət qədər geniş sayan müəllif burada İtaliya, Türkiyə, İsrail, Hindistan, İndoneziya, Kanada, Portuqaliya, Almaniya, Çexiya, Rusiya, İspaniya, ABŞ, Birləşmiş Krallıq, Avstriya, Yunanıstan, Gürcüstan kimi ölkələrin adlarını çəkir.

Dünyada yeganə xalqıq ki...

"Modern.az"da isə "Deputatdan avtobus sürücülərinə sərt tənqid: "Necə istəyirlər, elə də sürürlər" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif son zamanlar kütləvi itkilərə səbəb olan yol qəzalarının səbəbləri barədə Milli Məclisin Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsinin üvü, deputat Tahir Kərimli ilə müzakirə aparır.

"Bildiyimz kimi, sərnişindaşıma ilə bağlı son dövrlər ölkə başçısı bir neçə sərəncamlar verib, yeni qurumlar yaranıb. Hazırda sərnişindaşımaya nəzarət edən orqan var. Bu orqanlar isə intizamı çox ciddi şəkildə gözləməlidirlər". Deputat bu sahədə təşkilat işini belə "modern.az"a belə dəyərləndirib.

T.Kərimliyə görə, indi sərnişindaşımaya nəzarət edən orqan və təşkilatlar bu sahədə qayda-qanun yaratmalıdırlar.

Deputat hesab edir ki, bu məsələdə maarifləndirməyə ciddi ehtiyac var, belə ki, sürücülərə hər gün təlim keçirilməli, təhlükəsizlik, sərnişinlərlə rəftar qaydaları öyrədilməlidir.

T.Kərimliyə görə, təhlükəsizlik tələblərinə sürücülər tərəfındən saymazlıq da var, bəziləri sükan arxasında oturaraq əsas hədəfin sərnişinləri mənzilə salamat çatdırmaq olduğunu unudurlar: "Bəzi avtobus sürücüləri avtomobili necə istəyirlərsə elə də sürürlər, hətta istədikləri yerdə dayanırlar, nizam-intizam qaydalarına əməl etmirlər, sürücülərə bunlar izah olunmalıdır".

Deputat vurğulayır ki, Azərbaycanda avto qəzaların sayı günü-gündən artır, bunun da əsas səbəbi sürücülərin yol-hərəkəti qaydalarını bilməməsidir.

Bundan irəli gələrək T.Kərimli daha ciddi bir sual ortaya qoyur: "Onda sual olunur ki, yol-hərəkəti qaydasını bilməyən, sürücülüyü tam bacarmayan adamlar bu vəsiqəni necə alıblar? Hansı qaydada alıblar? Necə imtahan veriblər?".

"Biz dünyada yeganə xalqıq ki, pul veririk ki, uşağımız oxumadan diplom alsın, sürücülük qaydalarını bilmədən vəsiqə alsın və s." deyə deputat burada daha bir mənfi halın milli xüsusiyyətdə olduğunu iddia edir.

T.Kərimli deyir ki, Azərbaycanda maşınların sayı 1 milyon yarıma çatır, belə bir "avtomobil axını" şəraitində yol hərəkəti qaydalarını pozan sürücülərə qarşı tək maarifləndirici tədbirlərin yetərli olmayacaq.

Deputat hesab edir ki, bu maarifləndirmə ilə yanaşı müəyyən məsuliyyət tədbirləri də həyata keçirilməlidir.

Rusiyanın ciddiyə alınmayan "antidollar" səyləri

"Müsavat.com" saytında isə "Rusiyanın antidollar qanunun Azərbaycana mümkün təsirləri" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif bir sıra ölkələrin dolların təsirindən qurtarmaq üçün müxtəlif layihələrə əl atdığını bildirir və bunun perspektivini, Azərbaycana ehtimal edilən təsirlərini ekspert Pərviz Heydərovla araşdırır.

Müəllif bildirir ki, Rusiya, Çin, Avropa İttifaqı ölkələri dolların əhatəsindən çıxmaq üçün müxtəlif layihələr, qanunlar hazırlayırlar və Rusiya artıq "antidollar" qanununu yaxın iki həftə ərzində qəbul etmək istəyir.

Bununla belə müəllif bir sıra beynəlxalq mənbələrə istinadən dolların hələ ki liderliyini qoruduğunu, ona tələbatın olduğunu və bu tələbatın qorunub-saxlanıldığını deyir.

Müəllif bunu xüsusi olaraq vurğulayır ki, Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşları olan ölkələrdə dollardan imtina istiqamətində ciddi proseslər başladılıb. "Xüsusilə, qeyri-neft ixracatımızın yarıdan çoxunun reallaşdığı Rusiyanın qarşılıqlı hesablaşmalarda dollardan imtinaya hesablanmış addımları Azərbaycan ixracatçıları, həmçinin bu ölkədən mal idxal edənləri çətin duruma sala bilər.

Qeyri-stabil valyuta olan Rusiya rublu ilə hesablaşma əldə olunan gəlirlərin qısa zaman ərzində dəyərsizləşməsi təhlükəsini yaradır" deyə müəllif bu məsələnin perspektivinə işarə edir.

İqtisadçı-ekspert Pərviz Heydərov isə Rusiyanın dollardan uzaqlaşma səylərini ciddiyə almır və deyir ki, Rusiyanın dollardan hansı mexanizm əsasında imtina edəcəyi hələ məlum deyil.

P.Heydərov bildirir ki, Rusiya hökuməti özü də dollar hesablarından imtina etməyi, ölkəyə dollar gətirilməsini qadağan etməyi planlaşdırmır, çünki inzibati metodlarla buna nail olmaq mümkün deyil:"Söhbət xarici ticarət əməliyyatlarından gedir, bu da çox mücərrəd bir məsələdir. Tutaq ki, Rusiya-Azərbaycan qarşılıqlı ticarət əlaqələrini və yaxud mal dövriyyəsini dəyərləndirmək istəyirik. Bunu manatla, yoxsa rublla ifadə edəcəyik? Məsələn, hər hansı bir sahibkarımız Rusiyada öz malını satıb və xeyli vəsait əldə edib - bunu yığıma yönəltmək istəyir. Hansı valyutaya üstünlük verəcək- rubla, yoxsa manata? Təbii ki, dollara. Eyni ilə də rusiyalı iş adamları bizdə qazandıqlarını dollarla haqq-hesab edəcəklər".

Ekspert deyir ki, məzənnəyə görə, manat rubldan bahadır, amma Rusiya iqtisadiyyatı Azərbaycan iqtisadiyyatından böyükdür, bütün bunlar isə dolların məzənnəsinə nisbətdə müəyyən edilir: "Belə ki, 1 ABŞ dollarının ölkəmizdə və Rusiyada alış gücü eyni deyil. Bax, Rusiyada qəbul olunacaq qanun bu məsələləri necə tənzimləyəcək? Uzaqbaşı, qanun layihəsində yazılacaq ki, filan-filan əməliyyatlar rublla aparılsın və s. Amma Rusiyada rublla qazandıqlarımı ABŞ valyutası ilə ifadə etməyimə və saxlamağıma heç bir qanun məhdudiyyət qoya bilməz. Bu, elə ölkələrarası ticari-iqtisadi əlaqələrə də aiddir".