Media-icmal 11.04.2017

IV İslam Həmrəyliyi Oyunları, ölkədə işsizliyin səviyyəsi, hökumətin fəaliyyətinin tənqidi, Azərbaycanın Rusiyanın meyvə-tərəvəz tələbatını ödəyə bilməsinə baxış bugünki medianın aparıcı mövzusudur... 

İslam Həmrəyliyinin zəfər meydanı

“Azərbaycan” qəzeti “Bakı İslam həmrəyliyinin zəfər meydanı olacaq” sərlövhəli (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=119608) məqaləsilə Bakıda keçiriləcək IV İslam Həmrəyliyi Oyunları ilə bağlı mövzunu davam etdirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan may ayında ev sahibliyi edəcəyi IV İslam Həmrəyliyi Oyunları ilə təkcə Avropada yox, bütün islam dünyasında diqqət mərkəzindədir: “Bununla Azərbaycan zəngin mədəniyyətə, özünəməxsus dəyərlərə malik olduğunu, fərqli sivilizasiyaların dialoqu üçün münbit məkana çevrildiyini bir daha nümayiş etdirəcək” .

Müəllif vurğulayır ki, dövlət başçısı İlham Əliyevin sərəncamı ilə 2017-ci ilin Azərbaycanda “İslam həmrəyliyi ili” elan edilməsi, həm islamiadanın Azərbaycanda təşkili obyektiv reallıqlara söykənir: “Azərbaycan tolerantlıq mühitinin təşəkkül tapmasına, multikulturalizmin, eləcə də islami dəyərlərin təbliğinə böyük töhfələr verib. IV bu Reedİslam Həmrəyliyi Oyunlarının Bakıda keçirilməsilə Azərbaycan islam həmrəyliyinin möhkəmləndirilməsi sahəsində əməli addımlar atması üçün əlverişli şərait yaradır”.  

Müəllif deyir ki, belə tədbirlər ölkənin beynəlxalq səviyyədə təbliğinə xidmət etməklə yanaşı, həm də humanitar və mədəni sahədə əlaqələrin genişləndirilməsinə xidmət göstərir.

Müəllif hesab edir ki, ölkənin müsəlman dövləti kimi islam dəyərlərinə hörmətlə yanaşması, tarixi ənənələrini qoruyub saxlaması bu əməkdaşlıq üçün ciddi zəmin yaradır.

Məqalədə dövlət başçısı İlham Əliyevin bu oyunları böyük siyasi, mədəni tədbir, ictimai hadisə kimi dəyərləndirməsi nəzərə çatdırılır və dövlət başçısı bəyan edir: “Biz istəyirik ki, bütün dünya bilsin və görsün ki, İslam sülh dinidir, mərhəmət dinidir. Bizim qədim mədəniyyətimiz var və biz bu mədəniyyətimizlə fəxr edirik.

Müəllif deyir ki, bu oyunlar müsəlman ölkələri arasında qarşılıqlı hörmətin, islam ölkələri arasında birliyin inkişaf etdirilməsinin təntənəsinə çevriləcək.   

İşsizlik hansı səviyyədədir?

“Exo” qəzeti “Azərbaycanda işçi qüvvəsi çoxdur, amma insanlar iş tapa bilmirlər” (http://ru.echo.az/?p=58371) sərlövhəli məqalədə əmək bazarındakı durumu ekspertlərlə müzakirə edir.

“Son illər ölkədə əməyin məhsuldarlığı çox aşağı düşüb. Manatın devalvasiyası, neft gəlirlərinin və əhalinin gəlirlərinin kəskin azalması bunun əsas səbəbidir”. Bu mövqeyi qəzetə ekspertlər şərh edirlər.

Ekspertlər vurğulayırlar ki, dollara nisbətdə manatın məzənnəsi endikdən sonra əhalinin əmək haqları da kəskin azalıb və bu da əmək məhsuldarlığına ciddi təsir edir.

Məqalədə ekspertlərə istinadən deyilir ki, hazırda əhalinin çoxu iş axtarışındadır, amma buna nail ola bilmir, çünki iş yerləri yoxdur.

Ekspertlər hesab edirlər ki, demoqrafik vəziyyətdən irəli gələrək ölkədə işsizliyin səviyyəsi həmişə yüksək olacaq: Ölkədə həddən artıq işçi qüvvəsi var və yaxın 20 ildə durum, çətin ki, müsbətə doğru dəyişə bilər”. 

Daha sonra müəllif Asiya İnkişaf Bankının göstəricilərinə əsasən deyir ki, dövriyyənin azalması ilə bağlı bir çox dövlət və özəl müəssisələri işçilərini işdən azad etdilər, işsizlərin həcmi isə 2,5%-dən 14,5%-ə yüksəldi.

Bankın bildirdiyinə görə, Azərbaycanda 36,3% işçinin cəlb edildiyi kənd təsərrüfatı Ümumi Daxili Məhsulun cəmi 6,2%-ni, 6,9% işçinin çalışdığı sənaye isə ÜDM-in 47%-ni formalaşdırır.

Bankın 2016-cı il hesabatında iqtisadi inkişaf üzrə “yol xərtiəsi” hazırlayan Azərbaycan hökumətinin 2025-ci ilə kimi 450 min nəfəri işlə təmin etməyi hədəflədiyi deyilir. Amma bank bu məqsədi “ambisiyalı hədəf” adlandırır.

Məqalədə deyilir ki, hesabatda gənclər arasında işsizlik yüksək olduğu üçün gənclərin işlə təmin edilməsinə üstünlük verilməsi tövsiyə olunur.

Müəllif deyir ki, ölkənin bank sektorunda durumun pisləşməsi 4 min nəfəri işsizlər sırasına qoşulmağa vadar edib, 11 bank bağlanaraq sıradan çıxıb.

Müəllif deyir ki, devalvasiya nəticəsində əhalinin ödəyicilik qabiliyyətinin aşağı düşməsilə bank sistemində bu durum yaranıb. 

Azərbaycan Afrikadırmı?

“Novoe Vremya ” qəzetində “Nazirlər Kabinetinin nəzərinə Azərbaycan Afrika deyil” sərlövhəli məqalə oxumaq olar. Müəllif  məqalədə Nazirlər Kabinetinin fəlaiyyətini ciddi tənqidə məruz qoyur.

(http://www.novoye-vremya.com/w88065/.../#.WOvE_YiLTIU)

Müəllif deyir ki, Baş nazirin müavini Əli Əhmədov bu günlərdəki çıxışında Afrikanın əksər ölkələrində insanların yaxşı təhsil almaqdan, yeməkdən, sülh və sabitlik şəraitində yaşamaqdan məhrum olduqlarını, odur ki, Azərbaycanın bu proqrama qoşulduğunu bildirir.

Müəllif vurğulayır ki, Ə.Əhmədov inkişaf etmiş ölkələrin yüksək həyat həddinə məhz yaxşı təhsil hesabına gəldiklərini, geridə qalmış ölkələrdə isə təhsilə fikir verilmədyini  deyir: “Bunu da gördük! Ə.Əhmədov Azərbaycanı inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisə etmək əvəzinə Afrika ölkələrilə müqayisə edir. Ya baş nazir müavini bəlkə elə düşünür ki, əgər bizdə uşaqlar acından ölmürsə, Afrikadakı kimi məktəbə ac getmirsən, bu, Nazirlər Kabinetinin uğurudur?”.  

Müəllif deyir ki, təhsilin səviyyəsinə gəlincə, onun yaxşılaşdırılması arzu olaraq qalır, iqtisadiyyatın real sektorunda böhran şəraitində bir çox sahələr üzrə diplomlu mütəxəssislər çoxluğu üzündən iş tapmaq olmur.

Müəllif hesab edir ki, hazırda ali təhsil sahəsində artım rəsmi konsepsiyanın tələb etdiyi kimi yüksək texnoloji əsaslar üzrə getmir, sadəcə qeyri-istehsal sahəsində mütəxəssislərin sayının dəfələrlə artırılması hesabına gedir.

Müəllifə görə, təhsil sahəsindəki bu fəlakətli durum Nazirlər Kabinetinin iqtisadiyyatda yürütdüyü strateji kursun davamıdır.

Məqalədə Azərbaycanı Afrika ölkələrilə müqayisə etmək təhqir kimi dəyərləndirilir,  müəllif Ə.Əhmədova korrupsiya barədə danışmağı tövsiyə edir.

“Bu, ölkənin ən böyük bəlasıdır, korrupsiya təkcə dövlətdən və xalqdan oğurlanan milyardlar demək deyil, bu, istənilən səviyyədə hakimiyyətə etimadsızlığın əsas səbəblərindən biridir. Odur ki, hökumət ölkədə korrupsiyanın kökünü dağıtmayınca, etimadsızlıq ancaq artacaq, bax, o zaman Ə.Əhmədov Azərbaycanı Afrika ilə müqayisədə haqlı olacaq”.

Arzu olunan reallıq kimi təqdim olunanda...

“Yeni Müsavat” qəzeti “Azərbaycan Rusiyanın meyvə-tərəvəzə tələbatını ödəyə bilərmi?” sərlövhəli məqalədə bu sahədə ölkənin imkanlarının hansı (http://musavat.com/news/azerbaycan-rusiyanin-meyve-tereveze-telebatini-odeye-bilermi_429159.html) səviyyədə olmasını ekspertlərlə araşdırır.

Müəllif vurğulayır ki, bəzi rəsmi şəxslər bu günlərdə Rusiyanın meyvə-tərəvəz tələbatını Azərbaycanın ödəyə bilmək gücündə olması bəyanatı ilə çıxış ediblər.

Amma ekspertlərin mövqeləri rəsmi mövqedən kəskin şəkildə fərqlənir: “Bu məsələ ilə bağlı rəsmi mövqe heç bir halda müsbət qiymətləndirilə bilməz.

Rusiyanın illik heyvandarlıq və bitki məhsulların idxalı 9 milyard dollardan artıqdır. Meyvə-tərəvəz idxalı isə təxminən 4 milyard dollara yaxındır. Azərbaycanın ümumi meyvə-tərəvəz ixracı ümumilikdə 250-300 milyon dollardan artıq deyil”. Bu şərhi qəzetə ekspert Rəşad Həsənov verib.

Ekspert deyir ki, təkcə meyvə-tərəvəz məhsullarında arada təxminən 12-13 dəfə fərq var: “Rusiyanın idxalı ilə Azərbaycanın ümumi ixracı arasında fərq çox böyükdür. Azərbaycanın kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə ümumdaxili məhsulun həcmi 3,5 milyard manata yaxındır. Əslində Azərbaycanda istehsal olunan kənd təsərrüfatı məhsullarının ümumi həcmi Rusiyanın təkcə meyvə və tərəvəz idxalının ümumi həcmindən aşağıdır”.

Ekspert hesab edir ki, Rusiyanın hansısa vilayətində bazarların tələbatını Azərbaycan, bəlkə də, tam şəkildə ödəyə bilər, amma bu, bütünlükdə Rusiyaya şamil edilə bilməz.

R.Həsənov hesab edir ki, Rusiya bazarının böyük olması Azərbaycan fermerlərini bu bazara çıxmağa sövq edə bilər, bu bazarın tələbatı böyükdür.

Amma ekspert həm də xatırladır ki, bir çox hallarda bu iki ölkə arasında problemlər yaşanır, mallar keçid məntəqələrində qalır, nəticədə Azərbaycan fermerləri qazanc əldə etmək əvəzinə ziyana düşürlər.

R.Həsənov deyir ki, Azərbaycan məhsulları çox da texnologiyalaşmış məhsullar, geni dəyişdirilmiş məhsullar deyil, orqanik məhsullardır və odur ki, bu mallara digər ölkələrin bazarlarında da tələbat var: “Amma bu, birmənalıdır ki,  Azərbaycanın istehsal gücü heç bir halda Rusiyanın kənd təsərrüfatı məhsullarına, o cümlədən meyvə və tərəvəz məhsullarına olan tələbatını ödəmək iqtidarında deyil”.