Media-icmal 11.08.2016

Reğionda Azərbaycan, İran və Rusiya əməkdaşlıq formatı, Konstitusiyaya dəyişikliklərin hüquqa zidd olan tərəfləri, xəstələrin əsassız olaraq məruz qaldıqları maliyyə itkiləri, adi ipoteka kreditlərinin dayandırılmasının səbəbləri bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Yeni əməkdaşlıq formatı nə vəd edir?

“Azərbaycan” qəzeti “Azərbaycan-İran-Rusiya əməkdaşlıq formatına start verildi” ( http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=102754) məqaləsilə avqustun 8-də Bakıda keçirilmiş Azərbaycan, İran və Rusiya dövlət başçılarının görüşünün regionda yeni mümkün əməkdaşlıq formatları yaratması məsələsinin müzakirəsini davam etdirir.

Müəllif adı çəkilən formatın yaradılmasına ilkin səbəb kimi Yaxın Şərqdəki qeyri-sabit ictimai-siyasi şəraiti, terror təhlükəsini göstərir. Müəllifə görə, Yaxın Şərqdə bu durumu böyük siyasi üclər yaradıb və qarşılıqlı əməkdaşlıq olmadan buradakı risklərə təkbaşına dayanmaq mümkün deyil: “Odur ki, qarşıya çıxan riskləri aradan qaldırmaq və davamlı inkişafı təmin etmək üçün ikitərəfli əlaqələrlə yanaşı, çoxtərəfli əməkdaşlıq formalarının yaradılması zərurəti günün vacib məsələsi kimi ortaya çıxır”. Müəllifin düşüncəsinə görə, bu baxımdan Bakı sammiti çərçivəsində əldə edilən razılaşmalar fövqəladə əhəmiyyət kəsb edir.

Müəllif bu formatın yaranmasına daha bir səbəb kimi tərəflərin iqtisadi inkişaf maraqlarını göstərir. Bu maraqların Xəzər dənizinin karbohidrogen ehtiyatlarına münasibətdə, energetika, nəqliyyat sahəsində əməkdaşlıqda birləşdiyini deyir.

Müəllif deyir ki, “Şimal-Cənub” nəqliyyat dəhlizi layihəsinin reallaşdırılsı hər üç ölkənin yüklərinin Qərb və Şərq istiqamətlərinə daşınmasına böyük perspektivlər vəd edir. Məqalədə deyilir ki, Azərbaycan Rusiya və İranla iqtisadiyyat, ticarət, bank, sərmayə qoyuluşu, turizm, səhiyyə, elm, təhsil və digər sahələrdə fəal əməkdaşlıq edir. Bütün bunların nəticəsi olaraq Rusiya və İran Azərbaycanın ticarət tərəfdaşları arasında ilk yerləri tuturlar. 

Müəllif bu yeni formatın perspektivini isə cəmiyyətə belə təqdim edir: “Beləliklə, üçtərəfli əməkdaşlıq formatının konturları müəyyənləşdi. İştirakçı ölkələr bu formatın regional təhlükəsizliyə, regional və beynəlxalq əməkdaşlığa əhəmiyyətli töhfə verəcəyinə, sabitləşdirici amilə çevriləcəyinə əmindirlər”.

Seçilməyən seçiləni necə buraxa bilir?

“Azadlıq” qəzeti keçmiş baş prokuror İlyas İsmayılovun Konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı məqaləsini (http://www.azadliq.info/151298.html ) dərc edib.

Müəllif layihəyə görə, xalq tərəfindən seçilməyən amma prezident səlahiyyətini icra etmək  şansı qazanan vitse-prezidentlik institutuna etiraz edir: “Beləliklə, xalq tərəfindən seçilməyən, ondan mandat almayan hər hansı bir şəxsin prezident vəzifəsini icra etmək imkanı yaranır. Bu da Konstitusiyanın 1-ci maddəsinə ziddir. Orda deyilir: “Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyətinin yeganə mənbəyi Azərbaycan xalqıdır”. Müəllifə görə, belə təyinatla keçmiş MTN rəhbəri Eldar Mahmudov kimilər də belə hakimiyyətə sahib ola bilər, bu isə ölkənin fəlakəti deməkdir. Vitse-prezidentlər institutunun yaradılmasını isə İ.İsmayılov əlavə və lazım olmayan xərclər kimi dəyərləndirir. Bu halda müəllif hətta Nazirlər Kabinetinin qalmasını belə məqbul saymır.

Məqalədə layihəyə əsasən parlamentin buraxılması müddəası da hüquqi dövlət konsepsiyası baxımından əsassız sayılır. Müəllif deyir ki, hüquqi dövlətin qanunun aliliyi və hakimiyyət qollarının bölünməsi kimi keyfiyyətləri var. Müəllifə görə, hakimiyyətin qolları bir-birini qanunsiz fəaliyyətdən çəkindirmək üçündür: “Bu imkanın həyata keçirilməsinə yol verilməməsi və Milli Məclisin buraxılması, təkrar edirəm, hüquqi dövlət konsepsiyasına ziddir”. Məqalədə xalq tərəfindən seçilməyən birinci-vitse-prezidentin bunu edə bilməsi isə hüququn tapdanması adlandırılır. Müəllif parlament seçkilərinə namizədlərin 18 yaşdan müəyyən edilməsini də əsaslı saymır. Müəllif bu müddəanın bəzi hakimiyyət rəsmiləri tərəfindən orta əsr nümunələrilə əsaslandırmaq istəməsini monarxiyanı başqa şəkildə bərpa etmək cəhdi kimi dəyərləndirir.

Müəllif prezidentliyə namizədin aşağı yaş senzinin aradan qaldırılmasının Suriya variantını xatırlatdığını deyir. Prezidentlik müddətinin 7 ilə qaldırılması təklifini Misir yolunun təkrarlanması  hesab edir.

Bundan irəli gələrək Konstitusiya dəyişikliklərində Suriya, Misir kimi dövlətlərin təcrübələrindən istifadə olunmasının hazırkı Konstitusiyanın preambulasında qeyd olunan və sonrakı bölmələrdə inkişaf etdirilən demokratik prinsiplərlə ziddiyyət təşkil etdiyini xüsusi vurğulayır. 

Bu pullar kimin cibinə gedir

“Bizim Yol” qəzeti “Xəstəxanalarda Hepatit C məşəqqəti” sərlövhəli məqalədə

(http://www.bizimyol.info/news/82731.html) bu xəstəliyə məruz qalan xəstələrin hansı lazım olmayan analiz və maliyyə itkilərinə məruz qaldıqları araşdırılır.

Məqalədə analiz üçün keçirilən testlərin sayının çoxluğu xüsusi vurğulanır. Amma elə analizlər var ki, bunun cavabları üçün Türkiyə klinikalarına göndərilir. Bundan ötrü 250 manat ödəmək lazım gəlir. Müəllif qeyd edir ki, Türkiyədə bu xəstəliyi müəyyən etmək üçün 5 test lazım olduğu halda Azərbaycanda 9 test tələb edilir, orada qiymət 150 manata bərabərdisə, Azərbaycanda bu 250 manat pul deməkdir: “Virusun genotipi II, III deyil, I olarsa hər birinin qiyməti 1000 (min) manat civarında olan dərmanları da özüm alacaqmışam. O zaman Səhiyyə Nazirliyindən bu virusun müayinə və müalicəsini üzərlərinə götürdüklərini niyə bar-bar bağırır və verməyəcəkləri dərmanlar, aparmayacaqları müayinələr üçün büdcədən milyonlar alırlar?”.

Bura verilən virusların genotipinin müəyyən edilməsini Azərbaycan klinikaları müəyyən edə bilmir, bundan ötrü Türkiyə klinikalarının imkanlarından istifadə edirlər. Səbəb də budur ki, nə elmi, nə də texnoloji avadanlıq baxımından o səviyyə hələ ki Azərbaycanda yoxdur. 

Amma burada müəllifi narahat edən bir çox məsələlər də var. Belə ki, əlavə testlər tələb edirlər, bu isə əlavə maliyyə məsrəfi deməkdir: “Nazirliyin ödənişsiz təmin etməli olduğu müayinə və dərmanlara pasient özü cibindən pul xərcləyirsə onda büdcədən bu iş üçün ayrılan milyonların da səhiyyədəkilərin cibinə axmasına münbit şərait var...” 

Adi ipoteka niyə dayandırılıb?

“Yeni Müsavat” qəzeti ekspert Vüqar Bayramovun Facebook səhifəsində paylaşdığı adi ipoteka kreditlərinin

( http://musavat.com/news/iqtisadiyyat/adi-ipoteka-kreditleri-niye-dayanib-ekspert_369574.html) dayandırılması barədə düşüncələrini paylaşır.

V.Bayramov deyir: “2016-ci ilin ilk yarısında cəmi 22 adi ipoteka krediti verilib: “Birinci rübdə 18 vətəndaşımız kredit ala bilsə də ikinci rübdə cəmi 4 nəfər ev problemini bu yolla həll edib. O, bu prosesi adi ipoteka kreditlərinin verilməsinin tormozlanması kimi dəyərləndirib.

Adi ipoteka kreditləri üçün əsas maliyyə mənbəyi kimi çıxış edən istiqrazların yerləşdirilməsi isə Fond tərəfindən ötən ilin dekabrında baş verib.

Eskpertə görə, istiqrazlar yerləşdirilmədiyi üçün adi ipoteka kreditlərinin verilməsi üçün Fond pul tapa bilməyib. Fondun əsasnaməsinin təsdiq edilməməsi də onun fəaliyyətinin genişləndirilməsinə imkan vermir. İpoteka kreditləşməsinin sosial əhəmiyyətini nəzərə alaraq təbii ki, adi ipoteka kreditlərinin verilməsinin bərpa edilməsi çox vacibdir. 

V.Bayramov daha sonra qeyd edib ki, ilin bitməsinə 5 aydan az vaxtın qalmasına baxmayaraq, hələlik, kreditləşmə bərpa edilməyib: “Bu arada İpoteka Fondunun hesabatından bəlli olur ki, Fondun ən çox güvəndiyi bank bu yaxınlarda müflis elan edilən “Zamin Bank” olub”.

Ekspert deyir ki, hətta rəsmi rəqəmlər də Fondun qısa zamanda adi ipoteka kreditlərinin bərpa edilməsi üçün yeni maliyyə mənbələri axtarmalı olduğunu zərurətə döndərir.