Media-icmal 11.09.17

Azərbaycanın xarici investisiya üçün cəlbediciliyi, ölkədə iqtisadi inhisar problemi, Qərb-Azərbaycan münasibətləri bugünkü (11 sentyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Xarici sərmayə üçün cəlbedici ölkə

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan xarici investorlar üçün cəlbedicidir"

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=129632) sərlövhəli məqalədə ölkəyə xarici sərmayə yatırılmasını dəyərləndirir.

Müəllif vurğulayır ki, hazırda dünya ölkələrinin üzləşdikləri sosial-iqtisadi problemlər fonunda Azərbaycanda təmin edilən təhlükəsizlik və makroiqtisadi sabitlik əlverişli biznes və investisiya mühiti yaradıb.

Müəllif deyir ki, etibarlı tərəfdaş kimi Azərbaycan daxili imkanları hesabına böyük iqtisadi, maliyyə və digər resurslar tələb edən layihələr həyata keçirir, müasir, güclü dövlət kimi sosial-iqtisadi inkişaf tempinə görə dünyada öncül yerlərdədir.

Yazı müəllifi ölkədə investisiya siyasətinin uğurla həyata keçirilməsini Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında prezident İlham Əliyevdən sitat gətriməklə qüvvətləndirir:"Bu ilin altı ayında ölkə iqtisadiyyatına 5 milyard dollar sərmayə qoyulub. Bu gün sərmayə qoyuluşu demək olar ki, bütün ölkələrdə azalır. Çünki maliyyə sıxıntıları, problemlər var, amma Azərbaycana sərmayə qoyulur və bu sərmayənin böyük hissəsi xarici sərmayədir. Yəni, xarici investorlar üçün Azərbaycan çox cəlbedici ölkədir. Nəyə görə, təkcə ona görə yox ki, bizdə yaxşı investisiya iqlimi var. Ona görə ki, Azərbaycan bu gün sabitlik məkanıdır və investorlar ancaq sabit olan yerlərə sərmayə qoyurlar".

Müəllif hesab edir ki, Azərbaycanın xarici investisiya üçün cəlbedici olması təsadüfi deyil, ölkədə əcnəbi investorların səmərəli fəaliyyəti məqsədi ilə hər cür şərait yaradılıb: "Son illərdə Azərbaycan hökuməti ilə xarici dövlətlər arasında investisiyaların təşviqi və qarşılıqlı qorunması ilə bağlı 60-dan çox saziş imzalanıb. Avropa İttifaqının 23 üzv ölkəsi ilə respublikamız arasında ikiqat vergitutma aradan qaldırılıb".

Məqalədə deyilir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatının qeyri-neft sektoruna İslam İnkişaf Bankı və Özəl Sektorun İnkişafı üzrə İslam Korporasiyasının investisiya qoyması daha çox diqqət çəkir və hər iki qurum üst-üstə Azərbaycanda iqtisadi layihələrə 1 milyard 130 milyon dollar sərmayə yatırıb.

Müəllif deyir ki, investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılması yönündə həyata keçirilən işlərin nəticəsidir ki, keçən il ölkə iqtisadiyyatına 11 milyard 700 milyon dollar sərmayə qoyulub ki, bunun 8 milyardı xarici, 3,7 milyardı isə daxili sərmayədir, bütünlükdə isə son 14 ildə Azərbaycana 200 milyard dollardan artıq sərmayə yatırılıb.

Ölkənin bitməyən inhisar problemi

"Exo" qəzetində diqqəti "Azərbaycanın 5%-ə qədər əhalisi bir cür, bir təhər dolanır" (http://ru.echo.az/?p=62443) sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif ölkə əhalisinin istehlak imkanlarını ekspert Fuad Əlizadə ilə araşdırır.

F.Əlizadə deyir ki, iki devalvasiya ilə əlaqədar son iki ildə əhalinin istehlak imkanları kəskin azalıb və hələ də əvvəlki səviyyəyə yüksəlməyib, əhalinin 5%-i isə "bir cür, bir təhər dolanır: " Onların pulları hətta yeməyə də çatmır, amma bu heç də o demək deyil ki, qalan 95% "keyfi istəyən kimi" yaşayır. Rəsmi məlumatlara görə, ölkə əhalsinin 5%-i yoxsulluqdan aşağı həddədir. Bununla bağlı ekspertlər birliyi müxtəlif rəqəmlər səsləndirirlər, odur ki, birmənalı olaraq hansısa rəqəmi göstərmək olduqca çətindir".

Ekspert deyir ki, rəsmi statistik məlumatlara görə, vətəndaşların gəlirlərinin 50%-i ərzaq məhsullarına, qalan 50% isə digər xərclərə sərf olunur, amma F.Əlizadə bu rəqəmlə razılaşmır, gəlirlərin daha çox hissəsinin ərzağa xərcləndiyini deyir.

Ekspert bunu da əlavə edir ki, ölkədə yoxsulların dəqiq sayı da məlum deyil, amma Azərbaycan digər MDB ölkələri ilə müqayisədə bu göstəriciyə görə, orta sıralarda yer alır: "Ölkədə artan qiymət fonunda gəlirləri müstəsna olaraq ancaq qida məhsullarına və zəruri xərclərə yetən vətəndaşların sayı artır. Ötən iki il ərzində ən zəruri məhsulların (idxal malları) müntəzəm bahalaşdığını müşahidə edirik və bu fonda vətəndaşlar real gəlirlərinin azaldığını daha tez hiss edirlər".

Ekspert nəzərə çatdırır ki, hətta zəruri olan xərclərdən əlavə bir qədər pulu qalan vətəndaşlar da xərclərini maksimum ixtisara salırlar.

Müəllif rəsmi statistik rəqəmlərə istinadən xatırladır ki, 2017-ci ilin yanvar-iyul aylarında keçən ilin eyni dövrülə müqayisədə ərzaq malları 14% bahalaşıb, ərzaq məhsulları sahəsində bu bahalaşma 18,2%, qeyri-ərzaq məsullarında 12,6%, xidmətlər üzrə 9,6% təşkil edir.

"Baxmayaraq ki, manatın məzənnəsi sabitdir, amma daxili bazarda idxal mallarının bahalaşması müşahidə edilir, bu da təbii ki, çoxsaylı suallar doğurur və cəmiyyətdə əhval-ruhiyyə gərginləşir. Biz isə süni qiymət bahalaşması ilə mübarizə aparmaq gücündə deyilik, inzibati üsullarla isə məsələni həll etmək heç mümkün deyil". F.Əlizadə əhalinin istehlak sahəsindəki durumunu belə şərh edir.

Ə.Əlizadə vurğulayır ki, ölkə azad rəqabətin olmadığı inhisar problemi yaşayır, bu inhisar rəqabətə və bazar mexanizmlərinin işləməsinə imkan vermir.

Ekspertə görə, məhz bu hal ölkədə süni qiymət bahalaşmasının əsas səbəbidir və qiymət artmının qarşısını almaq üçün ilk növbədə bazarda azad rəqabət olmalı, inhisar aradan qaldırılmalıdır, bu isə hələ ki, mümkün deyil.

Bu oyunda kim uduzdu, kim uddu...

"Azadlıq.info" "Hakimiyyət Qərbi nə ilə şantaj edir?" sərlövhəli məqalədə (https://www.azadliq.info/202034.html) rəsmi Bakının son vaxtlar Qərb ölkələrilə qarşıdurma yolu seçməsini tənqid edir.

Müəllif dünyanın nüfuzlu nəşrlərinin Azərbaycan hakimiyyətinin 3 milyardlıq korrupsiya sxemini faktlarla ortaya qoymasını, bununla bağlı dünya mediasında neqativ planda "Azərbaycan günləri" yaşandığını bildirir: " Məsələ təkcə ifşa ilə sonuclanmayıb, bu prosesdə iştirak edən şəxslərin məsuliyyətə cəlb olunması, ardınca da ABŞ Senatında Azərbaycana sanksiyaların tətbiq olunması təklifləri gündəmə gəldi və qəbul edildi".

Müəllif Qərbin bu münasibətini Azərbaycan hakimiyyətinin demokratik dünya qarşısında nüfuzunun olmaması, sadəcə, uzun illər ərzində külli miqdarda pul qarşılığında satın alınmış şəxslər hesabına özlərini sudan quru çıxara bilmələrinin açıq ifadəsi kimi dyərləndirir.

Müəllif deyir ki, rəsmi Bakı təbliğatı Qərbə hücuma keçib və öz aləmində şantajla məşğuldur, bu isə olduqca qeyri-ciddi görünür: "Bu mənada "Azərbaycan" qəzetində dərc olunmuş məqalə xüsusilə ikrah doğurur. Təbii ki, sifariş yuxarıdan gəlib və çürük arqumentlərlə zəngindir. Hökumət 3 milyardlıq rəzalətə, Azərbaycana doğru yön almaqda olan sanksiyalara "mən səndən küsərəm" formasında cavab verir", deyə müəllif rəsmi Bakının təbliğatının əsas cəhətlərini göstərir.

Müəllif deyir ki, bu məqalədə rəsmi Bakının əsas arqumenti Qərblə əməkdaşlığı dayandırmaq, antiterror əməliyyatlarında iştirak etməmək, repressiyaları gücləndirmək, təkvektorlu siyasət yürütmək hədələridir.

Müəllif deyir ki, hökumətin sanksiyalar reallaşsa birdəfəlik Qərblə vidalaşacağı haqda bəyanatları Qərbə hərbə-zorba gəlmələridir.

Müəllif isə rəsmi Bakinin bu mövqeyinin çoxsaylı suallar ortaya çıxardığını bildirir: "Azərbaycan Qərbdən üz çevirsə, TAP-ın, TANAP-ın axırı necə olacaq? Azərbaycan külli miqdarda kreditləri kimdən alacaq? Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsinin əsas hissəsi Qərbin payına düşmürmü? Avropaya, ABŞ-a "mən səndən küsdərəcik" desək nefti-qazı kimə satacağıq? Ölkəyə investisiya yatırılmasını hansı ölkələrin şirkətləri hesabına həyata keçirəcəyik?".

Müəllif vurğulayır ki, rəsmi Bakı bu hərəkətilə ölkənin iqtisadi durumunu daha da ağırlaşdıracaq və İran kimi dövlətin belə 30 ildən sonra Qərblə masa arxasına oturmağa məcbur olduğunu xatırladır.

Yazı müəllifi bütünlüklə idxaldan asılı olan, xarici borcu dövlət büdcəsini iki dəfə üstələyən, vətəndaşın maaşını vermək iqtidarında olmayan bir ölkənin Qərbi qorxutmaq istəməsini gülməli adlandırır.

Bu məsələdə müəllif önəmli olan daha bir məsələyə toxunur: "Nəhayət, bu gün hökumət komandasında təmsil olunanların pulları, biznesləri, övladlarının təhsili, müalicə və müayinələri, istirahətləri Qərbdə deyilmi? Göründüyü kimi, dövlətin maraqları da, hökumətin şəxsi maraqları da Qərblə vidalaşmağa imkan vermir.

Müəllifə görə, rəsmİ Bakinin Qərbi ölkədəki repressiyalarla qorxutmaq cəhdi isə utancvericidir, bu faktiki olaraq hökumətin güllə qarşısına vətəndaşı çıxaracağını bildirməsidir və təxminən "sən məni vursan, mən də öz vətəndaşımı vuracağam" arqumentiylə silahlanması məğlubiyyətidir.