Media-icmal 13.06.20

Koronavirus pandemiyası ilə bağlı vəziyyət, banklarda əhalinin əmanətlərinin azalması, dünya universitetləri arasında Azərbaycan univeristetlərinin yeri və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

Pandemiya ilə mübarizə necə gedir?

Rəsmi “Azərbaycan” qəzeti “Ölkəmiz COVID-19-a qarşı mövcud imkanlarını daha da genişləndirir” sərlövhəli məqalədə Azərbaycanın koronavirus pandemiyasına qarşı mübarizəsini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, qlobal formada pandemiya ilə mübarizə davam edir, dünya COVID-19-u birdəfəlik məhv etməyin hələlik mümkün olmadığını anlayaraq, hər an ayıq-sayıq dayanaraq onunla bərabər yaşamağa məcburdur.

Məqalə müəllifinə görə, ölkələr üçün virusdan qorunmağın ən təsirli mexanizmi isə sərt karantin rejimidir.

Amma müəllif bunu da lavə edir ki, ömür boyu karantin rejimində yaşamağın nəticəsi də elə dünyanı sona sürükləmək anlamına gəlir, vaksin tapılana kimi tələb olunan qaydalar əsasında yaşamımızı davam etdirmək lazm gəlir.

Qlobal bəlanın Azərbaycandan da yan keçmədiyini deyən müəllif qabaqlayıcı tədbirlərlə pandemiyanın nəzarətə alına bildiyini deyir.

Müəllifin fikrincə, Azərbaycanın hazırkı səhiyyə imkanları da buna kömək etdi, belə ki, son 16 ildə ölkədə 700-dən çox tibb müəssisəsi ya yenidən tikilib, ya da əsaslı təmir edilib.

Onun deməsinə görə, koronavirus xəstələrini müalicə etmək üçün ən qabaqcıl 20 xəstəxana ayrılıb, ümumi sayı 20-dən çox yeni laboratoriyalar alınıb, koronavirusa yoluxan bütün xəstələr tibbi müəssisələrdə müalicə alır.

Müəlifə görə, Azərbaycanda koronavirusa yoluxanlara yanaşma ən düzgün, ən humanist yanaşmadır.

Amma bununla belə müəllif deyir ki, koronavirus təhlükəsi bitməyib və hər an yenidən alovlana bilər, elə sərt karantin rejimində yumşalmalar olan kimi yoluxma sayında artımın müşahidə olunması bunu təsdiqləyir.

Sonda isə müəllif  bu virusa yoluxmamaq üçün maskadan istifadəni, sosial məsəfəni gözlməyi, gigiyena qaydalarına əməl olunmasını təklif edir.

Bu gün ən böyük təhlükə...

“Oxu.az” saytı isə “Bu gün ən böyük təhlükə...” – ekspertdən həyəcan təbili” sərlövhəli məqalədə həkim Nabil Seyidovun koronavirus pandemiyasının təhlükəli  cəhətlərilə bağlı düşüncələrinə yer verib.

İctimai İslahatlar Mərkəzinin eksperti, həkim Nabil Seyidov iddia edir ki,  bu gün ən böyük təhlükə koronavirusa yoluxan şəxsin ikinci dəfə bu xəstəliyə yoluxma ehtimalının olub-olmamasıdır, çünki buna heç bir alim 100 faiz zəmanət verə bilmir”.

Onun fikrincə, virusa yoluxan insanın təkrar yoluxma ehtimalı ilə bağlı sualların hələ də cavabsız qalır: “Hələ heç bir ölkənin səhiyyə sistemi, alimi, mütəxəssisi koronavirusa yoluxan insanın təkrar bu virusa yoluxma riskinin olub-olmaması ilə bağlı dəqiq informasiya verməyib. Yalnız virusa yoluxan insanların orqanizmlərində həmin virusa qarşı immunitetin formalaşdığı deyilir.

Amma bu immunitetin nə qədər davam edəcəyi ilə bağlı məlumat yoxdur.

Bu yarım ay, bir il də davam edə bilər, daha az müddət də. İkinci məqam isə vaksin məsələsidir, Bu vaksin tapılmayıb, Amma tapılsa belə, həmin peyvəndlər hansı müddət ərzində öz təsirini göstərəcək, bu çox riskli məsələdir”.

N.Seyidov deyir ki, vaksinlər qısa müddətdə hazırlanmır, digər məsələ isə  dərman preparatlarıdır.

Həkim deyir ki, bu gün koronavirusla bağlı bu üç üsuldan heç biri əlçatan deyil. Azərbaycan da daxil olmaqla, bütün dünya ölkələrinin əsas hədəfi bu istiqamətdir.

Onun fikrincə, bu problemlər nə qədər gec həll olunsa, yoluxma hallarının, pandemiya dövrünün uzanması da bir o qədər davam edə bilər.

Əhalinin əmanətləri niyə azalır?        

“Müsavat.com” da dərc olunan “İki ayda bank əmanətləri 1 milyard manata yaxın azalıb” sərlöhəli məqalədə isə ekspertlər Azərbaycan banklarında əmanətlərin azalması səbəblərinə aydınlıq gətirirlər.

Müəllifin deməsinə görə, bu ilin mart ayndan əhalinin banklardan əmanətlərini çəkməsi prosesi daha da sürətlənib.

Müəllif Dövlət Statistika Komitəsinə (DSK) istinadən deyir ki, 2020-ci il mayın 1-nə əhali tərəfindən ölkə banklarına qoyulmuş əmanətlərin həcmi 7 milyard 758 milyon manat olub. Bu isə 2019-cu ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 11% az əmanət deməkdir. Bu il martın 1-nə əhalinin banklardakı əmanətlərinin həcmi 8 milyard 694,4 milyon manat, aprelin 1-nə isə 8 milyard 251,7 milyon manat olub. Bu da iki ayda əmanətlərin 936,4 milyon manat azaldığını göstərir. Fevral ayında isə bu göstəricidə 105,9 milyon manat artım qeydə alınmışdı. 

Müəllif əlavə edir ki, aprelin 28-də “AtaBank” və “Amrahbank”, mayın 12-də isə “AGBank” və “NBC Bank”ın lisenziyaları ləğv olunub, bu banklarda əhalinin qorunan əmanətlərinin ümumi məbləği 686 milyon manat təşkil etməklə, ümumilikdə 215 min əmanətçini əhatə edir.

Müəllifin deməsinə görə, ekspertlər bankların bağlanması ilə əhalidə banklara inamın daha da azalacağını proqnozlaşdırırlar.

İqtisadçı-ekspert Samir Əliyev isə hesab edir ki, ölkədə əmanət qoyuluşunun azalmasına səbəb olan əsas amil dünya bazarında neftin qiymətinin ucuzlaşmasıdır.

Ekspertə görə, əhali 2015-ci ilin acı təcrübəni nəzərə alaraq devalvasiya olacağını düşünür və vəsaitlərini banklardan geri çəkirlər, əmanətlərin azalmasının digər bir səbəbi bankların bağlanmasıdır.

Ekspert düşünür ki, əmanətlərin azalması kreditləşmənin azalması ilə müşahidə ediləcək, manat əmanətlərinin dollara çevrilməsi prosesi isə banklara ciddi çətinliklər yaradacaq.

Bank sahəsi üzrə ekspert Əkrəm Həsənova görə isə əmanətlərin azalmasınin əsas səbəblərindən biri koronavirus pandemiyasıdır ki, bir tərəfdən əhalinin gəlirləri kəskin azalıb, iş yerləri bağlanıb, digər tərəfdən əhali əmanət qoyduğu vəsaitləri çıxarıb xərcləməyə məcbur olub. Onun fikrincə, banklara olan etimadın düşməsi, milli valyutaya inamsızlıq da əmanətlərin azalması səbəbləri sırasındadır, əmanətlərin azalması prosesi yaxın aylarda da davam edəcək.

Universitetlərimizin yeri harada

“Moderator.az” saytı isə “Xalq olaraq addım-addım yaxınlaşan dəhşətli təhlükə haqqında düşünməmiz lazımdır” sərlövhəli məqalədə isə məqalədə keçmiş nazir Saleh Məmmədovun Azərbaycan universitetlərinin dünyada reytinqli təhsil müəssisələri arasında yer ala bilməməsi barədə düşüncələrinə yer verib. 

S.Məmmədov deyir ki, dünya universitetlərinin reytinqlərini müəyyən edən müxtəlif beynəlxalq qurumlar siyahıları açıqlasa da Azərbaycan üçün tendensiya bütövlükdə eynidir: “ Yəni, QS də tərtib etdiyi dünyanın top 1000 universitetləri siyahasına (reytinq cədvəlinə) ölkəmizdən heç bir universitet düşməyib”.

Onun deməsinə görə, bu siyahada qonşu Rusiya, Ukrayna, Belarus, Gürcüstan, Qazagıstan, həmçinin Baltikyanı ölkələrin bir çox universitetləri yer alır.  

Keçmiş nazir əlavə edir ki, dünya miqyasında universitetlərin reytingləri üzrə ən ümumi göstəricini müəyyən edən veb-qurum var ki, onun müəyyən etdiyi reytinqə görə dünyanın 30 min universiteti sırasında Bakı Dövlət Universiteti 3480-ci, Azərbaycan Diplomatiya Akademiyası 5584-cü, Neft və Sənaye universiteti 6239-cu yeri tutur.

S.Məmmədov hesab edir ki, universitetlərin reytinqinin yüksəlməsi həmin ölkənin inkişafından, gələcəyindən, tərəqqisindən xəbər verir. Onun fikrincə, belə yüksəlişin olmaması təhlükənin günü-gündən yaxınlaşması haqqında siqnalların gəlməsini göstərir: “Universitetlərin reytinqinin belə çox aşağı səviyyədə olması müasir şəraitdə daha ağır “pandemiya”dır. Xalq olaraq bu addım-addım yaxınlaşan daha dəhşətli təhlükə haqqında düşünməmiz lazımdır”.

Keçmiş nazirə görə, dünyada azərbaycanlılardan başqa hər kəs qəti anlayıb ki, təhsildən-elmdən kənar inkişaf, tərəqqi, müstəqillik və rifah yoxdur.

Onun fikrincə, hökümət heç olmasa bu universitetlərdən birini nümunə kimi, dünya universiteti səviyyəsinə (World class University) qaldırması haqqında düşünməli, proqram işləməli, maliyyə ayırmalı və gələcəkdə digər universitetləri də həmin inkişaf tempinə uyğunlaşdırmalıdır.