Media-icmal 13.07.19

BTC-nin fəaliyyətinin 13 ili, kərə yağı problemi ətrafında müzakirələr, güzəştli mənzillərin verilməsi sahəsindəki durum və s. məsələlər bugünkü (13 iyul, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Böyük layihələrə yol olan çığır -BTC

"Azərbaycan" qəzeti "BTC-dən başlanan yol geniş dəhlizlərə qovuşur" sərlövhəli məqalədə Bakı -Tbilisi-Ceyhan (BTC) neft boru kəmərinn fəaliyyətə başlmasından ötən 13 illlik dövrü dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, 2006-cı il iyulun 13-də BTC əsas ixrac neft kəmərinin tam sistem kimi istifadəyə verilməsi bu nəhəng layihənin qələbəsi demək idi.

Yazı müəllifinə görə, BTC Heydər Əliyevin dərin zəkası, gərgin mübarizəsi və dünyadakı siyasi nüfuzu sayəsində ərsəyə gətirilib, belə ki, BTC-nin çəkilişi reallaşmağa başlayandan layihənin gerçəkləşməsinə mane olmaq istəyən qüvvələr ortaya çıxıb.

Müəllif Ceyhan terminalında BTC nefti ilə ilk tankerin yükləndiyi vaxtdan 13 il keçdiyini deyərək kəmərin nəql etdiyi neft indiyədək 4100-dən çox tankerə yüklənərək dünya bazarlarına yola salınıb.

Məqalədə deyilir ki, Xəzərin karbohidrogenlərini uzun müddətdir ahəngdar və təhlükəsiz nəql etməsi BTC-nin böyük uğurudur, qapalı Xəzər hövzəsi və bütün dünya bazarlarına asan çıxışı olan Aralıq dənizi arasında ilk birbaşa əlaqəni də məhz BTC yaradıb.

Müəllif deyir ki, BTC-nin Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafına töhfələr verməsi, özündən sonra neçə-neçə meqalayihəyə yol açması barədə prezident İlham Əliyev də çıxışlarında vurğulayıb: "Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum neft-qaz kəmərlərinin tikintisi iqtisadiyyata böyük valyuta axını təmin edir. Bu kəmərlər olmasaydı, biz neft-qaz resurslarını haraya ixrac edəcəkdik?

...Əgər bu layihələr olmasaydı, Bakı-Tbilisi-Qars da olmazdı. Əgər bu olmasaydı, "Şahdəniz-2" də olmazdı. "Cənub" qaz dəhlizi - dəyəri 40 milyard dollardan çox olan layihə də olmazdı...Biz indi 42 milyard dollar valyuta ehtiyatlarımıza malikik. Bunları nəyin hesabına qazanmışıq? Enerji resurslarının ixracı nəticəsində. Bakı-Tbilisi-Ceyhan tikilməsəydi, bu da olmayacaqdı" deyə bu kəmərlərin əhəmiyyətini dəyərləndirib.

Müəllif hesab edir ki, BTC tikinti mərhələsindən təkcə Azərbaycana deyil, bütün regiona mühüm mənfəət gətirərək müsbət dəyişikliklər yaradıb, kəmər Bosfor və Dardanel boğazlarından yan keçərək tranzit ölkələrin mühüm gəlirlər əldə etməsinə imkan verir, Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə və Qərb ölkələri arasında siyasi və iqtisadi əlaqələri gücləndirir.

BTC-dən başlanan yol bu gün geniş dəhlizlərə qovuşur. Bu polad kəmər Azərbaycanı dünya ilə getdikcə daha sıx birləşdirir", "Azərbaycan" qəzeti yazır.

"Yağı yağdan" necə ayıraq?

"Oxu.az" saytında isə "Azərbaycan bazarındakı bu yağların 90 faizi saxtadır - sonumuz ola bilər" sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir.

Müəllif ölkə bazarlarında "təmiz kərə yağı" problemini ekspertlərlə müzakirəyə çıxarıb.

Müəllif deyir ki, satışdakı yağların tərkibində müxtəlif qarışıqların olması, onların təmiz olmaması tez-tez gündəmə gəlsə də, bu problem illərdir həllini tapmır.

Müəllif həm də vurğulayır ki, hazırda Azərbaycanda 30 növdən çox kərə yağı satılır, amma bunlardan hansının əsl kərə yağının olmasını müəyyən etmək alıcı üçün problem kimi qalmaqdadır, yağ isə əhalinin ən çox istehlak etdiyi 10 qida məhsulundan biridir, əmək qabiliyyətli əhali üçün minimum istehlak səbətinə il ərzində adambaşına yeddi kiloqram kərə yağı daxildir.

Azərbaycan Texnologiya Universitetinin Qida mühəndisliyi fakültəsinin Qida mühəndisliyi və ekspertiza kafedrasının baş müəllimi Müşfiq Xəlilov tərkibində qatqı olan və kərə yağı adı altında satılan belə yağları təhlükəli sayır:

"Transyağların əksəriyyəti süni şəkildə hazırlanır və bazarda satılan belə kərə yağlarının çoxunun qiyməti ucuz olur. Bu da insan orqanizminə ziyandır. Əgər yağın tərkibi problemlidirsə, insanda ürək-damar xəstəliklərinin əmələ gəlməsinə yol açır".

İqtisadçı-ekspert Elşad Məmmədov da deyir ki, iqtisadi və ərzaq təhlükəsizliyi baxımından kərə yağı bazarda son dərəcədə önəmli bir seqmentdir, amma kərə yağı bazarında son illər ərzində formalaşan vəziyyət ürəkaçan deyil.

Ekspert deyir ki, kərə yağı ilə bağlı keyfiyyət və qiymət amili istehsalat bazarında ciddi problemlər yaradır: "Qiymət amilinə gədikdə, burada inhisarçılığın mövcudluğu ciddi problemlərə yol açır. Qiymətlər süni şəkildə şişirdilir. Bunun üçün bazarlarda antiinhisar siyasəti olmalıdır. Bu, sosial və iqtisadi cəhətdən strateji bir məsələdir. Yaxın müddətdə bu istiqamətlərdə kəskin şəkildə addımlar atılmalı və qərar verilməlidir", - Elşad Məmmədov qeyd edib.

Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyyub Hüseynova görə, kərə yağı ilə bağlı əsas problemlərdən biri də əmtəə məsələsidir: "Əsas problemlərdən biri markalanma ilə bağlıdır. İstehlakçı üçün məlumat standartı olmadığından hər kəs istədiyi kimi qarışıq yağları kərə yağı adı ilə markalayır. Malın üzərinə inək şəkli vurulur və "təbii təmiz yağ" yazılır".

E.Hüseynov iddia edir ki, kəndlərdən şəhərə gətirilərək camış yağı adı altında satılan yağların 90 faizi saxtadır, heyvanların iç yağını qarışdırırlar və əridəndə pis qoxu gəlir, bu, sağlamlıq üçün təhlükəlidir".

Qırılan son ümidlər...

"Bizimyol.info"da isə "Sosial evlər" bizim son şansımız idi, sistemin çökməsi ümidlərimizi qırdı" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyinin (MİDA) xəttilə güzəştli mənzil almaq hüququ olanlara istinadən problemlərlə üzləşmələri haqda dediklərini ön plana çıxarır.

Müəllifin deməsinə görə, MİDA Yasamal Yaşayış Kompleksində ümumilikdə 253 mənzilin onlayn satışı keçirilir və güzəştli mənzil almaq hüququ olaraq MİDA sistemində qeydiyyatdan keçmiş Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) Folklor İnstitutunun aparıcı elmi işçisi Əpoş Vəliyev (Elyar İslam Adəm) "bizimyol.info"-ya bildirib ki, aztəminatlı ailələrin "sosial evlər"dən mənzil almasına süni şəkildə problem yaradılır. Ə.Vəliyev deyir ki, "sosial evlər" adlanıdırılan güzəştli mənzilləri satışı zamanı MİDA-nın qurduğu sistem çökür: "Böyük maliyyə vəsaitinin xərcləndiyi MİDA-nın sistemi iki dəfə aparılan mənzillərin satış prosesində çöküb. Seçimlərdə iştirak etsək də, sistemdə problem yarandığı üçün ev seçə bilmədik".

Ə.Vəliyev iddia edir ki, MİDA-nın sərəncamında olan mənzilləri alan şəxslərin əksəriyyəti aztəminatlı ailələr deyil: "Mən bir neçə dəfə kirayə mənzil elanlarında "sosial ev"lərə rast gəlmişəm. Həqiqətən "sosial evlər"i mənzilə ehtiyacı olan şəxslərə satılıbsa, niyə bəs mənzilləri kirayəyə verirlər? Onu da vurğulayım ki, dünyada "sosial evlər"in nağd hesablaşma formasında satılması təcrübəsi yoxdur".

Elmi işçi deyir ki, bu mənzillər aztəminatlı ailələr üçün nəzərdə tutulsa da əksər güzəştli mənzillər MİDA tərəfindən nəğd hesablaşma formasında satıldı: "Mən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında çalışıram, 300-400 manat arasında maaş alıram. Mən bu pulla nə vaxta ev ala bilərəm? Nəzərə alaq ki, alimlərə dövlət tərəfindən ev verilmir, Bizim ümidimiz "sosial evlər"ə idi. İki övladımla mən uzun illərdir kirayədə yaşayıram. Ümidlənmişdim ki, kirayəyə verdiyim pulu "sosial evlər"dən alacağım mənzilə ödəyəcəm. Bu, bizim sonuncu ümidimiz idi, həmin ümidimiz də öldü".

Ə.Vəliyev deyir ki, "sosial evlər"dən mənzil almaq üçün şərtləri çətinləşdirilib: "Lazımsız sənədlər tələb edirlər. Süni şəkildə aztəminatlı ailələrin "sosial evlər"dən mənzil almasına mane olurlar, problem yaradırlar. Biz alimlər güzəştli mənzillərdən əlimizi üzmüşük. Artıq ikinci seçimdir ki "sosial evlər"i nağd pulla satırlar. Mənə maraqlıdır ki, 40-60 min manat pulu olan ailə niyə aztəminatlı ailə sayılsın axı? Əgər o ailənin nağd ödəniş edib mənzili almaq imkanı varsa, ona niyə güzəştli şəkildə mənzil satılmalıdır? O başqa yerdən də mənzil ala bilər, Niyə aztəminatlı ailələrin mənzilinə göz dikirlər?"