Media-icmal 13.10.2016

Dövlət müstəqilliyinin ölkəyə gətirdiyi uğurlar, bank sektorundakı durum, manatın gələcək taleyi, pambıq yığımına səhlənkar münasibət bugünki medianın aparıcı mövzusudur.

Uğurların mənbəyi – müstəqillik

“Azərbaycan” qəzeti ölkənin müstəqilliyinin 25 illiyi ərəfəsində “Müstəqillik milli sərvətimizdir” sərlövəhli məqalə ilə çıxış edir. (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=107482)

Müəllif Prezident İlham Əliyevin Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin bərpasının 25-ci ildönümünün ölkəmizdə dövlət səviyyəsində qeyd olunması ilə bağlı sərəncam imzaladığını xatırladır. Müəllif ölkənin bu gün müstəqil dövlət kimi əldə etdiyi çoxşaxəli nailiyyətləri ilk növbədə əsrlərlə davam edən tarixi mübarizənin nəticəsi kimi dəyərləndirir: “Azərbaycanlıların milli dövlətçilik şüurunun və ənənələrinin inkişafı prosesi uzun əsrlər boyu davam etmiş, xalqın formalaşma, təşkilatlanma və özünütəsdiqləmə prosesinə əsaslı təkan vermişdir”.

Müəllif düşünür ki, ölkənin inkişaf strategiyasını inamla davam etdirən İlham Əliyev qısa müddətdə Azərbaycanı regionun ən sabit və qüdrətli dövlətinə çevirməyə müvəffəq olub. Müəllif bunun dövlət müsətqilliyinin 25 illiyi ilə bağlı İ.Əliyevin imzaladığı sərəncamda da əksini tapdığını deyir: “Ötən 25 il ərzində Azərbaycan xalqı dövlət quruculuğu prosesində ən ümdə amal, arzu və niyyətlərini gerçəkləşdirərək, bütün sahələrdə əldə etdiyi nailiyyətlərlə haqlı olaraq fəxr edə bilər. Uğurlu daxili və xarici siyasətimiz sayəsində dövlətçilik ənənələrimiz möhkəmlənmiş, iqtisadiyyatımız inkişaf etmiş, mədəniyyətimiz zənginləşmişdir”.

Müəllif deyir ki, ölkənin iqtisadi və demokratik inkişaf, hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu yönündə qazandığı uğurlar məhz ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən formalaşdırılmış möhkəm təmələ əsaslanır. Son illər bu inkişaf modelinin yeni dövrün tələblərinə uyğun daha da təkmilləşdirilməsinə xidmət edən islahatlar Azərbaycanı daha da gücləndirilib.

Xalqın sosial sifarişi əsasında Azərbaycanda Heydər Əliyev siyasi kursunu davam etdirmək kimi çətin və məsuliyyətli bir missiyanı üzərinə götürmüş cənab İlham Əliyev öz siyasətini bu prinsip əsasında uğurla qurur.

Müəllifin fikrincə, yeni neft strategiyasının uğurla davam etdirilməsi, Azərbaycanın xarici sərmayələr üçün cəlbediciliyinin qorunması, milli iqtisadiyyatın müxtəlif sferalarına yönələn investisiyaların qeyri-neft sektoruna, regionların inkişafına doğru istiqamətləndirilməsi, sahibkarlıq fəaliyyəti üçün münbit şəraitin yaradılması, vətəndaşların sosial müdafiəsi cənab İlham Əliyevin iqtisadi siyasətinin əsasını təşkil edir.

Müəllifə görə, ümumi qənaət bundan ibarətdir ki, davamlı inkişaf və tərəqqi prosesində dövlət başçısı İ.Əliyevə ən böyük dəstək xalqdan gəlir: “Dövlət rəhbərinin müəyyən etdiyi prioritetlərin uğurla icrasına ümumxalq dəstəyi daim özünü qabarıq göstərir. Bu gün Azərbaycan xalqı İlham Əliyevi intibahın, siyasi sabitliyin, əmin-amanlığın və həmrəyliyin qarantı hesab edir, ona tam güvənir”.

Bu proses davam edəcək

“Azadlıqinfo” saytı “İşsiz qalan 2700 bank əməkdaşının aqibəti necə olacaq?” sərlövhəli məqalədə (http://www.azadliq.info/160333.html) bankların bağlanması nəticəsində işlərini itirən bank işçilərinin gələcək taleyini ekspert Nemət Əliyevlə müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, yuxarıda göstərilən rəqəmi əmək və əhalinin sosial müdafiə naziri Səlim Müslümov açıqlayıb və bu qədər bank işçisi məşğulluq mərkəzlərinə müraciət ediblər. Müəllif bunu da xatırladır ki, 2016-cı ilin martında valyutadəyişmə məntəqlərinin bağlanması ilə bu sahədə də xeyli insan iş yerini itirib. Müəllif xüsusi olaraq vurğulayır ki, bu, rəsmi olan rəqəmlərdir. Reallıqda say daha çox ola bilər.

Ekspert Nemət Əliyev hesab edir ki, ölkədə bank sektoru çöküb. Ekspert deyir ki, banklar normal fəaliyyət göstərə, iqtisadiyyatı kreditləşdirə bilmirlər. O, deyir ki, xırda bank əməliyyatları istisna olmaqla, banklar əsasən valyuta satışı ilə məşğuldurlar və valyuta satışı üzərində bank fəaliyyətini qurmaq mümkün deyil: “Banklar işçilərini müəyyən müddətə qədər yola verə bildilər. Amma bank fəaliyyəti təmin olunmayıb, bank fəaliyyəti dayanıb. Ölkənin kreditləşməsi dayanıbsa, depozitlərdə, əmanətlərdə artım baş vermirsə, əksinə tam tərs proseslər müşahidə olunursa deməli durum acınacaqlıdır. 10-dan çox bankın fəaliyyəti dayandırılıb, banklar iflas etdiklərini etiraf ediblər. Yerdə qalanların çoxunu da eyni aqibət gözləyir”. Ekspert bu situasiyada bank işçilərinin yerlərini itirəcəyinin gözlənilən olduğunu deyir. Onun fikrincə, rəsmi rəqəmlə müqayisədə bank sektorunda iş yerini itirənlərin sayı daha çoxdur və bu proses bundan sonra da davam edəcək.

Onların öz iş yerlərinə qayıtmasına gəlincə isə, N.Əliyev bunu bütünlükdə ölkənin bank sisteminin fəaliyyətinini normal hala düşməsilə əlaqələndirir və yalnız bu halda bu işçilərin iş yerlərinə qayıtmaq şansları olduğunu söyləyir. “Amma Azərbaycanda yalnız bank sektorunda çalışmalar iş yerlərini itirmirlər ki. Müəssisələr bağlanır, ya da birləşdirilirlər, bütün bunlar isə ağır maliyyə durumunun nəticəsidir”.

Ekspert deyir ki, bütünlükdə xidmət sahəsində xeyli insan iş yerlərini itirib, amma onların sayı hələ də açıqlanmır. Ekspertin fikrincə, iş yerlərinin bərpası üçün  ölkədə iqtisadi fəallıq olmalıdır, bu isə hələ ki, ölkə miqyasında mümkün olan kimi görünmür.

Dollar 1,80 həddinə kimi yüksələ bilər

“Exo” qəzetində isə “Dollar ətrafındakı ajiotaj Azərbaycanı növbəti devalvasiaydan xilas edib” sərlövhəli məqalə (http://ru.echo.az/?p=48599) oxumaq olar.

Müəllif son vaxtlar dollar və avroya münasibətdə manatın bahalaşması məsələsini ekspertlərlə araşdırır. Müəllif deyir ki, burada fikirlər də müxtəlifdir. Bəziləri hesab edir ki, manatın sürətli dəyər itirməsi iqtisadi qanunayuğunluqla uzlaşmırdı, bu, bazardakı möhtəkirliklə bağlı idi.

Ekspert Fuad Əlizadə deyir ki, manat öz minimal müsbət həddinə çatıb. Onun fkirincə, həm də son vaxtlar neftin 50 dollar həddində olması manatı indiki həddə saxlamağa imkan verir. Ekspertə görə, bu prosesə təsir edən daha bir mühüm amil qonşu dövlətlərdə valyutaların sabitləşməsidir: “Amma manatın taleyi neftin qiymətindən aslıdır, neft aşağı düşərsə manatın dəyəri yenə də aşağı düşəcək”.

Bank üzrə ekspert Əkrəm Həsənov isə düşünür ki, məhz dollar ətrafındakı ajiotaj manatı növbəti devalvasiyadan xilas edib: “Məhdudlaşdırma, daha sonra isə dolların satışının dayandırılması “qara bazar”ın canlanmasına səbəb olub. Vətəndaşlar və eləcə də müəssisələr dolları 1,85 kursu ilə alırdılar, məqsəd də əhalinin əlindəki manatı yığmaq idi, odur ki, kölgə iqtisadiyyatı manatı “udub”. 

Ekspert Samir Əliyev isə arxayınlaşmağa əsas görmür. Onun fikrincə, xarici valyuta qıtlığı tələbi yüksəldirdi. Amma Neft Fondu bazara yüksək həcmdə dollar çıxardığı üçün tələbat azaldı.

Ekspert xatırladır ki, ölkənin aylıq dollar tələbatı 1-1,2 milyard təşkil edir. Bunu isə daim öhdələməyin mümkün olmadığını deyir: “ Devalvasiya ola bilər, amma bu, əvvəlki kimi 35-50% həddində yox, 10-20% həddində olar. Mənim hesablamalarıma görə, ilin sonuna dollar 1,80 manat kursuna yüksələr.

Ekspert: Pambıq “təbliğat bitkisi”nə dönüb

“Bizim Yol” qəzeti ““Pambıq tarlalarda qalıb çürüyür” sərlövhəli məqalədə

(http://www.bizimyol.info/news/85979.html) rəsmi Bakının son vaxtlar istehsal sahəsi kimi seçdiyi pambıq yığımına səhlənkar münasibəti barədə iqtisadçı Qubad  İbadoğlunun düşüncələrinə yer verib.

Q.İbadoğlu bu il 51 min ha sahədə pambıq əkildiyini, bunun ötən il ilə müqayisədə 3 dəfə çox olduğunu deyir.

Ekspert bildirib ki, regiona səfəri zamanı Muğan düzündə yerləşən pambıqçılıq rayonlarından keçərkən yol boyu təsərrüfatların vəziyyətini müşahidə edib: “İstəyirdim ki, sentyabrın 17-də Sabirabadda pambıqçılığın inkişafı məsələlərinə dair respublika müşavirəsində bəyan olunan yuxarıdakı rəqəmlərin gerçəkliyini dəyərləndirim”.

Ekspert deyir ki, ilk növbədə diqqəti çəkən indiyədək tarlalarda pambığın yığılmaması oldu. Q.İbadoğlu bununla bağlı yerli sakinlərin rəyini öyrənməyə çalışıb, məlum olub ki, pambıq sahələrə bu ilin aprel ayında deyil, may ayında əkildiyindən bəzi tarlalarda hələ yığım növbəsi çatmayıb. Ekspert deyir ki, bu sahədə adətən pambıq əkini aprel ayında, yığım oktyabrın ortalarına qədər yekunlaşırdı: “Çünki, adətən oktyabr ayında müşahidə olunan yağışlı havalar vaxtında yığılmayan pambığın toplanmasını çətinləşdirməklə yanaşı, keyfiyyətini də aşağı salır”.

Q.İbadoğlu daha sonra yazır: “Yerli əhali ilə müzakirələrimizin gedişində o da məlum oldu ki, pambıq yığımı xeyli əziyyətli olmasına, hətta bəzən qul əməyi adlandırılmasına baxmayaraq, bu işə görə ödəniş həddindən çox aşağıdır. Belə ki, kəndlilərə yığılan hər kiloqram pambıq üçün 10 qəpik ödəniş vəd olunur, onun da yerində nağd formada ödənilməməsi bu işə marağı xeyli aşağı salıb. Beləliklə də, hətta yığıma hazır olan sahələrdə də pambıq tarlalarda qalıb çürüyür”.

Daha sonra isə ekspert hava proqnozuna görə, bu həftədən başlayan fasiləli yağışların, gələn həftə boyunca aramsız davam edəcəyini deyir: “Bu isə o deməkdir ki, pambıq sahələrində məhsuldarlıq və keyfiyyət göstəriciləri gözləniləndən və bəyan olunandan xeyli aşağı olacaq.  Respublikada pambıq kənd təsərrüfatı deyil, təbliğat bitkisinə çevrilib. Ən pisi odur ki, belə yanaşma ilə bu il ərzində pozitiv artım nümayiş etdirən aqrar sahədə də sonda tənəzzül başlaya bilər”.