Media-icmal 15.04.19

Ölkənin sosial-iqtisadi uğurları, sığorta bazarının vəziyyəti, müasir təhsil idarəçiliyinə baxış və s. məsələlər bugünkü (15 aprel, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

İqtisadi inkişaf-sosial rifah mənbəyi

"Azərbaycan" qəzeti "Sosial rifahın tək mənbəyi - iqtisadi inkişaf" sərlövhəli məqalədə ölkədə sosial-iqtisadi uğurları dəyərləndirir.

Müəllif vurğulayır ki, son dövr ölkə iqtisadi və sosial sahələrdə aparılan islahatların nəticələri uğurlu olub, bunun sayəsində bir sıra rekordlara imza atılıb.

"Ümumi daxili məhsul istehsalının həcmində 3,3, o cümlədən bu göstəricinin qeyri-neft sektoru üzrə 2,8, sənaye üzrə 2,6, kənd təsərrüfatı üzrə 1,7 dəfə olması adi faktlar deyil. Ölkənin ixrac potensialının 4,7, valyuta ehtiyatlarımızın 24 dəfə yüksəlməsi, ümumilikdə həmin dövrdə Azərbaycan iqtisadiyyatına 250 milyard dollar sərmayə qoyulması da real nailiyyətlərdən xəbər verir" deyə müəllif bu uğur mənbələrini göstərir.

Müəllif deyir ki, dünyanın müxtəlif maliyyə qurumları da ölkənin bugünkü inkişafını yüksək qiymətləndirir, Asiya İnkişaf Bankı (AİB) bu il Azərbaycan iqtisadiyyatının 2,5, gələn il isə 2,7 faiz artacağını, bank və manatın məzənnə sabitliyi sayəsində inflyasiya dərəcəsinin sabitləşəcəyini proqnozlaşdırır.

Məqalə müəllifi deyir ki, 2019-cu ilin ilk 2 ayı da ölkə üçün uğurlu olub, belə ki, bu müddətdə ÜDM artımı 3 faizə çatıb, ən yüksək göstərici isə isə 15,5 faiz olmaqla qeyri-neft sənayesində qeydə alınıb.

Müəllif Dünya Bankının son hesabatına istinadən deyir ki, Azərbaycanda münbit sərmayə mühiti var, bu sahədə reytinqi yüksələrək dünya üzrə 25-ci olub.

Yazi müəllifinin deməsinə görə, hazırda dünyada baş verən siyasi-iqtisadi qarşıdurmalar nəticəsində ümumilikdə kapital qoyuluşu xeyli azalsa da ötən il Azərbaycan iqtisadiyyatına 17,2 milyard manat sərmayə yatırılıb.

Müəllif vurğulayır ki, prezident cari ildə də sosial inkişafı prioritet elan edib və ilin ilk ayında dövlət başçısı tərəfindən imzalanan sərəncamlar bunu təsdiqləyir. "Bu sərəncamlar 3 milyon ölkə vətəndaşının sosial rifahının yaxşılaşmasına xidmət edir. Həmin məqsədlə dövlət büdcəsindən 1,5 milyard manat vəsait xərclənəcək".

Müəllif hesab edir ki, ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin, regionda yaşayan əhalinin məşğulluğunu təminatı baxımından aqrar sektorun inkişafı həm iqtisadi, həm də sosial baxımdan daha önəmlidir, odur ki, kiçik və orta fermerlərə hər cür dəstək verilir.

Yazını isə müəllif aqrar sektorda müasir texnika və texnologiyaların tətbiqinin əhəmiyyəti barədə dövlət başçısından sitat gətirməklə tamamlayır: "Biz kənd təsərrüfatında islahatları dərinləşdirməliyik. Kənd təsərrüfatı elmi əsaslarla inkişaf etməlidir. Müasir texnologiyalar, yanaşmalar tətbiq olunmalıdır. Biz ərzaq təhlükəsizliyi ilə bağlı bundan sonra da mütləq ciddi iş aparmalıyıq, bu, prioritet məsələdir".

Sığorta bazarı-ən zəif həlqə

"Oxu.az"da isə "Vahid Əhmədov: Ölkədə sığorta bazarı həddindən artıq zəifdir" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif sığorta bazarındakı problemləri deputat Vahid Əhmədovla gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

Deputatın deməsinə görə, ölkədə sığorta bazarının faliyyəti baxımından yetərli qanunvericilik bazası var, problem isə adamlarının buna maraq göstərməməsindədir: "Azərbaycanda sığorta məsələləri ilə bağlı kifayət qədər qanunvericilik bazası var.Yəni, istənilən obyektin - evdir, maşındır, əmlakdır və s. sığortalanması üçün qanunvericilik hər cür imkan yaradır. Çox təəssüflər olsun ki, bu qədər deyilir, danışılır, amma əksər ticarət obyektləri və digər obyektlər sığorta etdirilmirlər. Sahibkarlar, iş adamları bunda maraqlı görünmürlər", V.Əhmədov "oxu.az"a açıqlamasında bunu bildirir.

Deputat hesab edir ki, iş adamlarının saib olduqları obyektləri sığortaya cəlb etdirməmələrinin əsas səbəbi sığortaya böyük pulların ödənişi ilə bağlıdır: "Bir var ki maşını sığorta etdirirsən, bu da ildə təxminən 100-150 manat edir. Bir də var ki böyük bir obyekti sığorta etdirirsən, artıq orada sığorta haqqı böyükdür. Məsələn, "Diqlas"la bağlı məsələdə məsuliyyəti dövlət öz üzərinə götürdü. Dövlət başçısı vəsait ayırdı ki, insanlar əziyyət çəkməsinlər. Düzdür, ikinci bir qərar da verildi ki, sahibkarlar vəsaiti geri qaytarmalıdırlar, amma hesab edirəm ki, bu da tamamilə düzdür. Axı, dövlət büdcəsindən buna niyə vəsait ayrılmalıdır ki?!". Ona görə də bütün obyektlər, əmlaklar, mülklər və sair, hamısı sığorta olunmalıdır".

V.Əhmədov bu yerdə xüsusilə, "Kənd təsərrüfatı əmlakının sığortalanması haqqında" qanun layihəsinin qəbuluna ciddi ehtiyacın olduğunu söyləyib və həmin sənədin müzakirəyə çıxarılmasını gözlədiyini deyib: "Biz artıq həmin sənədin müzakirələrə gəlməsini gözləyirik, Buna ciddi ehtiyac var. Bu gün ölkədə kənd təsərrüfatının inkişafına diqqət böyükdür. Amma kənd təsərrüfatına aid əmlaklar hələ də sığorta olunmur və nəticə etibarı ilə insanlar əziyyət çəkirlər. Odur ki, bu qanunvericilik aktının müzakirəsi və qəbulu sürətləndirilməlidir".

Həm də deputat hesab edir ki, bütün ticarət obyektləri sığorta olumalı və yalnız sığortalanandan sonra istifadəyə verilməlidir ki, hansısa fors-major hal yarananda onlar əlavə əziyyət çəkməsinlər, sığorta şirkətləri onlara kömək etsinlər.

Bütünlükdə isə deputat sığorta bazarında xeyli problemlər yaşandığını deyir: "Bir zamanlar vəziyyət lap pis idi, sığorta deyəndə fikirləşirlər ki, yalnız maşınların sığortasından söhbət gedir. Amma sonradan biz "İcbari sığorta haqqında" qanuna dəyişiklik etdik. Həmçinin əlavə qanun-mənzillərin sığortası ilə də bağlı qanunvericilik aktı qəbul etdik.Amma bu gün də hesab edirəm ki, bizdə sığorta bazarı çox zəifdir. Məsuliyyət hissi olmalıdır, əhali ilə işləmək lazımdır.

Bu bazarda problemlər olduğu üçün də bəzən bütün məsuliyyəti dövlət öz üzərinə götürür. Aaxı, dövlət nə vaxta qədər məsuliyyəti öz üzərinə götürməlidir? Hesab edirəm ki, bu, düzgün deyil və sığorta bazarı canlanmalı, güclənməlidir".

Sovetdən qalma bir təhsil bazamız var-ekspert

"Yeni Sabah"da isə "Azərbaycanda rektorlar universitetə şəxsi mülkləri kimi baxırlar" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif ölkə universitetlərinə hazırkı idarəçilik forması və müasir təhsil ənənələrinin mənimsənilməsi problemləri barədə təhsil sahəsi üzrə ekspert Kamran Əsədovla söhbətləşir.

Müəllif mövzunun aktuallığını son zamanlar bəzi universitetlərlə bağlı xoşagəlməz xəbərlərin sayının artması ilə əlqaələndirir.

Məsələ ilə bağlı "yeni sabah"a açıqlama verən təhsil eksperti Kamran Əsədov deyir ki, indi dünyanın bir çox ölkələrində ali təhsilin kütləviləşməsi, cəmiyyətin qloballaşması, İKT-nin təhsilə tətbiqi, biliklərin müxtəlif formalarda mübadilə imkanlarının artması və s. kimi inqilabi proseslər baş verir.

Amma ekspertin iddiasına görə, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən ali təhsil müəssisələri bu tendensiyadan geri qalır: "Təəssüflər olsun ki, ölkədə fəaliyyət göstərən bir çox universitetlərin rəhbərləri 10-15 il rektor kimi otururlar və işlədikləri müəssisəyə öz şəxsi mülkləri kimi baxırlar. Rəhbərlik etdikləri dövrdə ali təhsil müəssisəsinin inkişafı üçün ciddi addım atmırlar. Yeni təyin olunan bəzi rektorlar isə işləməyə başladıqları yerdə əvvəlki kollektivlə problem yaşamağa başlayırlar. Bu, yaxşı hal deyil".

Ekspertə görə, Azərbaycan universitetlərində rəhbərlik mikromenecment yox, nanomenecmentlə məşğul olurlar: "Ancaq əslində rektorlar universitetlərin qlobal məsələləri, beynəlxalq əlaqələri, hədəf və strategiyaları, ciddi partnyorları ilə məşğul olmalıdırlar. Bu gün bizim sovetdənqalma təhsil bazamız var. Əksər rektorlar da həmən sistemin kadrlarıdır".

K.Əsədov hesab edir ki, bu səbəbdən ölkə universitetləri ali təhsil dünya universitetləri ilə rəqabət apara bilmir: "Əgər universitetlər inkişaf etmək və qlobal rəqabətdə qalib gəlmək istəyirlərsə, təhsilin keyfiyyətini daha da yüksəltməlidirlər, çünki təhsilin keyfiyyəti universitetlərin qlobal səviyyədə rəqabətə davamlılığının əsas indikatorudur".

Ekspert hesab edir ki, ali təhsildə daha bir zəif nöqtə Azərbaycan univeristetlərinin zəngin kitabxanaya malik olmaması, bu istiqamətə ayrılan vəsaitlərin mənimsənilməsidir.

K.Əsədovun sözlərinə görə, rəhbərə bağlılığın hakim olduğu şərq cəmiyyətində təhsilə rəhbərlik edən şəxsin keyfiyyətlərinin heç də az önəmli məsələ olmadığını vurğulayır, ayrı-ayrı təhsil müəssisələrinin uğurlarının əksər hallarda rəhbər şəxsin adı ilə bağlandığını bildirir.

Son olaraq isə ekspert ali təhsilə rəhbərlik edən şəxsin hansı keyfiyyətlərə malik olması barədə düşüncələrini açıqlayır.