Media-icmal 16.12.17

BTQ dəmir yolunun beynəlxalq əhəmiyyəti, bank sektorunun problemləri, mənəvi aşınma məsələsi bugünkü (16 dekabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Nüfuz göstəricisi-BTQ

"Azərbaycan" qəzeti "Bakı-Tbilisi-Qars (BTQ) dəmir yolu Azərbaycanın dünyada nüfuzunun artmasının göstəricisidir" sərlövhəli məqalədə bu (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=136101_ dəmir yolunun beynəlxalq əhəmiyyətini ekspert Ümidvar Əliyevlə dəyərləndirir.

Ekspert hesab edir ki, bu dəmir yolunun icrası Azərbaycanın dünyada nüfuzunun artmasına səbəb olub.

Ü.Əliyev bu dəmir yolunun pespektivilə bağlı deyir ki, ilk 3 ildə 3-5 milyon, istismarın 5-ci ilində isə 6-8 milyon ton, sonrakı müddətdə isə 17 milyon ton yük daşınması nəzərdə tutulur.

Ü.Əliyev bu dəmir yolundan istifadəni səmərəli adlandırır: "Dəmir yolu nəqliyyatı su nəqliyyatından sonra ən səmərəli yükdaşıma vasitəsidir. Hər tonkilometrə görə avtonəqliyyat daşımalarına nisbətən dəmir yolu daşımalarına iki dəfə az enerji sərf edilir. Hər ton kilometrə yanacaq sərfinin az olması dəmir yolu nəqliyyatının səmərəliliyini yüksəldir".

Ekspert xatırladır lki, dəmir yolu nəqliyyatı vasitəsilə həm də həmin dəmir yolu boyunca müxtəlif məntəqələrə yükləri çatdırmaq da bu nəqliyyat vasitəsinə əlavə üstünlük qazandırır.

Ü.Əliyev deyir ki, bütün tərəflər ucuz nəqliyyat növü axtarır: "Bu isə ucuz nəqliyyat vasitələri kimi dəmir yolu daşınmalarının cəlbedici olmasını şərtləndirir. Bu nəqliyyat vasitəsindən istifadə edənlərin rəqabət üstünlüyünü təmin edir və bu təsərrüfat subyektləri daha rəqabətli olur".

Ekspertə görə, bu daşımalar zamanı risk sıfır səviyyəsində olur və dəmir yolu daşımaları iqlim şəraitindən o qədər də asılı deyil. Dəmir yolu yükdaşımaları 80 kilometrdən başlayaraq başqa yükdaşıma vasitələrinə nisbətən səmərəli olur.

Ekspert hesab edir ki, Mərkəzi Asiya ölkələrindən yüklərin dəniz vasitəsilə Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanına, oradan Avropaya daşınması da Azərbaycan dəmir yolu ilə daşınmaların potensialının müəyyən olunmasına həlledici təsir göstərir.

Ü.Əliyev deyir ki, nəqliyyat sektoruna qoyulan investisiya multiplikativ effekt yaratmaqla xidmət etdiyi sahələrin inkişafını stimullaşdıracaq.

Ekspert xatırladır ki, Cənub-Şimal nəqliyyat dəhlizi də bu əməkdaşlıqda mühüm rol oynayacaq, həm də Şərq-Qərb nəqliyyat qovşaqlarına çıxışı təmin edəcək.

Bank faizləri niyə aşağı salınıb?

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Bütün bank sektorunun sağlamlaşdırılmaya ehtiyacı var" (http://novoye-vremya.com/w114656/.../#.WjQK999l_IU) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, xarici valyuta ilə əmanətlərin illik 2%-ə endirilməsi əmanətçilərdə ciddi narazılıq yaradıb və bu əmanətçilərin banklarla məhkəmə müstəvisində çəkişmələrinə səbəb olacaq.

Bu müstəvidə müəllif deyir ki, məhkəmələrə müraciət etmək olar, amma məhkəmələrdə ədalətli qərara nail olmaq asan deyil: "Çünki məhkəmələr icra orqanlarından asılıdır, bu asılılıq nə qədər qəribə olsa da bank problemlərinə bağlı hətta ən adi məhkəmə araşdırmalarında belə özünü göstərir".

Müəllif həm də hesab edir ki, bu yaxında bəzi məmurlarn məhkəmələrdə banklarla bağlı çox işlərin vətəndaşların xeyrinə qurtarması ilə bağlı bəyanatları da əsassızdır və ona inanmaq olmaz.

Müəllif hesab edir ki, burada əmanətçilərə Hesablama Palatası kömək edə bilərdi, bu qurum da bağlanmış banklarda əmanətlərin verilməsindəki qanun pozulmalarını araşdırır: "Amma yaxşı olardı ki, Palata digər banklara da nəzarət yetirsin və heç nə ilə əsaslandırılmayan əmanətlərin illik 2%-ə endirilməsini araşdırmaq bu baxış bucağından vacib olur".

Müəllifə görə, bank sektorunda belə durumun yaranmasında Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının da təqsiri var və öhdəsinə düşən vəzifələri layiqincə yerinə yetirə bilmir.

Məqalə müəllifi deyir ki, bununla bağlı MBNP-yə siqnallar kiafyət qədər daxil olsa da onlar diqqətdən kənarda saxlanılırlar: "Yeri gəlmişkən, MBNP bank sektorunun sağlamlaşdırılması məsələsində gücsüzdür. Bank müştərilərinə kompensasiyaların verilməsindəki nöqsanlar bank sistemində yenə də bəzi bankların müflis olacaqlarını istisna etmir".

Müəllif ekspert Vüqar Bayramova istinadən 2016-cı ildə 11 bankın bağlandığnı və öhdəliklərini yerinə yetirə bilmədiklərinə görə daha 8 bankı belə iflasın gözlədiyini bildirir.

Müəllif isə deyir ki, burada ayrı-ayrı banklar yox, bütünlükdə bank sektorunun sağlamlaşdırmaya ehtiyacı var, amma bankirlərin düşünülməmiş addımları bank təşkilatlarının sabitliyinə zərbə vurur.

Məqalə müəllifi hesab edir ki, bəziləri biranlıq gəlirləri üçün bankların gələcəyini zərbə altına qoyur və əmanətlərin illik faizlərinin aşağı salınması da bunun göstəricisidir.

Müəllif həm də xatırladır ki, nə qədər ki 2 milyard manata yaxın problemli kredit məsələsi həllini tapmayıb, bankların sağlamlaşdırılması baş tutmayacaq.

Halal omayan yerdə...

"Azadlıqinfo.az " saytında isə qiddəti "Mayası haramla yoğrulanların "halal" biznesi" (https://www.azadliq.info/208918.html) sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif insanların ticarət sistemində "halal" və "haram" adları ilə aldadılmalarını

Mövlanə Ruminin "ya göründüyün kimi ol, ya da olduğun kimi görün" bucağından ictimai müstəviyə və rəyə daşıyır.

"Halal tərəzi", "halal çəki" yazılan ət dükanlarından imkan olan qədər heç nə almıram. Tərəzidə halal-haram söhbəti ola bilməz axı, tərəzi düzgünlük, tarazlıq deməkdir, onun hansısa tərəfə əyilməsi tarazlığı pozur. Kolbasa, ya da sosiska almaq istəyəndə də satıcıdan haramını istəyirəm, çünki, üstünə "halal" yazılanlara, bir qayda olaraq, haram qatılır"-deyə müəllif problemin mahiyyətini anladır.

Müəllifə görə, bunun bir səbəbi də odur ki, biznes əsasən haram əllərdə, monopolistlərin nəzarətindədir və rəqibini haram yollarla vurub sıradan çıxaran biznes sistemində halal ola bilməz.

Müəllif "halal-haram" məsələsinin daha çox dinə bağlı olduğu üçün din adamlarının daha təmiz, halal olmalı olduqlarını diqqətə çəkir: "Belələrindən ətrafınızda neçəsini tanıyırsız, məsələn, bizim qonşuluqda çörək sexi var, sahibi hacıdır. Onun çörəklərinin çəkisində ölkədə çörək tapa bilməzsən. Nə qədər mümkündürsə, kündədən kəsir".

Müəllif iddia edir ki, bu alıb-aldatmalar ziyarətlərə qədər nüfuz edib, belə problemlərin şahidləri var, ziyarətlərdə belə insanlar alıb-aldadılır: "Ziyarətə getmək istəyənlərin pullarını burda alıb orda onları taleyin ümidinə buraxırlar, ya da çox pul alıb ucuz yerlərdə yerləşdirirlər. Odur ki, mayasına haram qatılanlar, mayası haramla yoğrulanlar halal ola bilməz".

Müəllif diqqəti son vaxtlar yayılan "halal turizm" ifadəsi üzərinə cəmləyir və deyir ki, çox güman ki, bunu son çağlar ərəb turistlərin ölkəyə axını ilə bağlı düşünüblər.

Yazı müəllifi deyir ki, bu da baş tutmayacaq, çünki, bu təbliğatı aparan kanalların özləri halallıqdan uzaqdır və bu kanallarda nə qədər mənimsəmələr üzə çıxıb.

Müəllif deyir ki, turistləri gəzdirmək məmurlara bağlı şirkətlərin əlindədir, 5 manatlıq yola çox rahat şəkildə 300-500 manat almaq, bir saciçinə 200 manat almaq onlara aiddir. Bütün bunlardan sonra müəllif ironiya ilə deyir ki, haqqında danışılan "halal idarəetmə modeli" də yenə haram pul qazanmaq üçün vasitə olacaq.

Amma tövsiyə verməyi də unutmur, "halalınıza haram qatmayın, halal nəyinizsə varsa...".