Media-icmal 18.08.2016

Azərbaycanın yerləşdiyi regionda rolu, əsgər ölümü, Abşerondakı ekoloji durum, istehsalatdakı tənəzzül bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Regional sabitləşdirici

“Azərbaycan” qəzeti “Azərbaycan regionda sabitləşdirici rol oynayır” sərlövhəli (ttp://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=103279) məqalə ilə çıxış edir. Məqalədə ölkənin regiondakı yeri və rolu barədə düşüncələr yer alır.

Müəllifin düşüncəsinə görə, Azərbaycan hüquqi və demokratik inkişaf , hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu baxımından regionun nümunəvi dövlətinə çevrilib. Müəllif deyir ki, ölkənin indiki inkişaf mərhələsində çoxşaxəli iqtisadiyyatın formalaşdırılması, sosial təminatın yüksəldilməsi əsas hədəfdir.

Müəllif tezislərini möhkəmləndirmək üçün 2016-cı ilin birinci yarısına dair rəsmi iqtisadi göstəriciləri nəzərə çatdırır. Qeyri-neft sənayesinin 2,4 %, kənd təsərrüfatının isə 3,1% artması, 78 min daimi iş yerinin açılıması, ölkə iqtisadiyyatına 6,3 milyard dollar sərmayə qoyulması göstərilir.

Müəllifə görə, beynəlxalq miqyaslı nəqliyyat, enerji layihələrinin iştirakçısı, iqtisadi inkişaf və sabitlik adası kimi Azərbaycan dünyanın diqqət mərkəzindədir.

Məqalədə dünyanın iqtisadi böhrandan əziyyət çəkdiyi, amma Azərbaycanda inkişaf getməsi barədə mülahizələr yer alır: “Bu gün dünyanın əksər regionlarında sosial, iqtisadi və siyasi problemlər qabarıq şəkildə özünü büruzə verir. İqtisadi böhrana, siyasi və sosial kataklizmlərə baxmayaraq, Azərbaycanda makroiqtisadi sabitlik təmin edilib. Həm siyasi sahədə, eləcə də beynəlxalq münasibətlərin tənzimlənməsində, ölkədaxili proseslərin inkişafında dövlətimizin təcrübəsi öyrənilir”.

Müəllif Azərbaycanın regionda çoxqütblü siyasət yürüdərək qütbləşməyə yox, mehriban qonşuluq siyasətinə üstünlük verdiyini vurğulayır. Müəllifə görə,  Azərbaycan regionda sabitləşdirici faktor kimi çıxış edir və tərəfdaş ölkələrlə qarşılıqlı faydalı münasibətlər regionda sabitliyin və sülhün təmin olunmasına töhfə verir.

Əsgər atası: “Oğlum öldürülüb”

“Azadlıq” qəzeti isə əsgər ölümü ilə bağlı “Əsgər atası: “Oğlum öldürülərək kanala atılıb” ( http://www.azadliq.info/152593.html) məqaləsində əsgər atası Paşa Paşayevin mülahizələrinə yer verir. 

Belə ki, P. Paşayev 18 yaşlı oğlu Pərviz Paşayevin bu il iyulun 30-da hərbi xidmətinin 9-cu ayında Beyləqanda yerləşən hərbi hissədə dünyasını dəyişdiyini bildirir. Onun sözlərinə görə, Müdafiə Nazirliyi valideynə əsgərin Qarabağ su kanalına  düşərək can verdiyini deyib. P.Paşayev isə bu düşüncədə deyil: “Onun dirsəyində, ayağında izlər, boynunda boğulma izləri var idi. Qırmızı ləkələr idi. Bu onu göstərir ki, uşaq əvvəlcədən döyülüb, onu ölmüş hesab edib suya atıblar”.

P.Paşayevin bildirdiyinə görə, hadisədən bir həftə öncə oğlu evə mütəmadi zəng edərək pul istəyirmiş.

“Uşaq hər gün mənə zəng eləyirdi. Elə gün olurdu ki, hətta iki-üç dəfə zəng edirdi. Hər dəfə soruşurdum ki, nə problemi, çatışmazlığı var, heç nə yoxdur, amma mənə pul göndər” deyirdi. Axırıncı həftə ona 3 dəfə pul göndərdim. Bu, qeyri-adi hal idi. Əvvəllər haradasa 10-12 gündən bir zəng edən uşaq axırıncı həftə gündə iki-üç dəfə zəng edirdi. Görünür ki, onu bu vaxtlar incidirmişlər”.

P.Paşayev hadisənin baş verdiyi yerə getdiyini, kanalın üzərində yan-yana ümumi uzunluğu 3 metr olan boruların olduğunu və oradan suya düşməyin  mümkünsüzlüyünü deyir.

P.Paşayev deyir ki, hadisə ilə bağlı Cinayət Məcəlləsinin 342.2-ci maddəsi ilə cinayət işi açılıb. Müharibə vaxtı və ya döyüş şəraitində qulluğa səhlənkar yanaşma maddəsi ilə bir gizir və  əsgər məsuliyyətə cəlb olunub. Məhkəmə tibbi ekspertizasının rəyi hələ gəlməyib. İstintaq davam edir. P.Paşayev istintaqa istinadən bunları bildirir: “Prokuror özü bizə dedi ki, indi bu uşağı yarıb baxacaqlar. Əgər ağciyərindən su çıxarsa demək suda boğulub, yox çıxmazsa demək bunu ya vurublar, ya da suya atıblar. Oğlumu yardılar, ağciyərindən su çıxmadı, ancaq qan laxtası çıxdı”. Paşa Paşayev oğlunun ölümündə təqsiri olanların cəzalandırılmasını istəyir.

1 milyon insan üçün ekoloji təhlükə

“Exo” qəzeti “Abşeron göllərinin təmizlənməsi layihəsi bağlandı?”

(http://echo.az/article.php?aid=104219) məqaləsilə bu göllər ətrafındakı ekoloji durumu araşdırır.

Müəllif Abşeron yarımadasındakı çoxsaylı kiçik göllərin neft çıxarılması nəticəsində yarandığını və bu göllərin çoxunun duzlu, neft məhsulları və məişət tullantıları ilə çirkləndirildiyini bildirir. Müəllif bunu da bildirir ki, Abşerondakı Qırmızıgöl, Ağ göl və daha iki gölün təmizlənməsi üzrə layihə dayandırılıb və buna səbəb maliyyə böhranı ilə bağlı dövlətin maliyyəsinin olmamasıdır.

Müəllif deyir ki, bu layihəni tenderdə qalib gələn Hollandiya şirkəti icra etməli və Azərbaycan tərəf  250 milyon dollar ödəməli idi, amma hansısa səbəbdən icraya start verilmədi və layihənin icrası qeyri-müəyyən müddətə təxirə salındı.

Bu layihəyə ekoloji baxımdan təmiz olmayan göllərin ətrafında yaşayan insanlar çox ümidli idilər.

Ekspert  Nəriman Ağayev maliyyə böhranının yaşanması ilə bağlı layihənin icrasının təxirə salınmasını təəccüblə qarşılamadığını deyir. Amma N.Ağayev bu göllərin güclü şəkildə çirkləndiyini, onların ətrafındakı yaşayış massivlərində insanların ekoloji baxımdan faktiki riskli zonada yaşadıqlarını bildirir: “Onların sağlamlığı təhlükə altındadır, belə göllərin Suraxanı, Qaradağ, Binəqədi və s. rayonlarda  yerləşdiyi nəzərə alınsa bu ərazilərdə 1 milyon nəfərdən çox insan yaşayır. Bu, böyük rəqəmdir və yaxın 10 ildə həllini tapmalıdır və bundan ötrü xarici mütəxəssisləri dəvət etmək məcburi deyil”.

Digər ekspert Telman Zeynalov Abşerondakı göllərin təmizlənməsinə Dünya Bankının yardım edəcəyi və bununla bağlı uyğun layihənin 2017-ci ildə müzakirəyə çıxarılacağını bildirir. Bunun üçün 100 milyon dollar vəsaitin ayrılmasının nəzərdə tutulduğu, bunun 85 milyon dollarının Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankına, 15 milyon dollarının Azərbaycan dövlətinə aid olacağı vurğulanır.

Geoloq Vasif Xəlilzadə isə hökumətə xəbərdarlıq da edir ki, yaxın 10 ildə Abşeron yarımadasının ekoloji problemlərinin həllilə bağlı kardinal qərarlar qəbul edilməsə sonrakı nəsillərin gələcəyi təhlükə altına düşəcək.

Dərinləşən böhran və idarəçilik

“Novoye Vremya” qəzeti “İstehsalın tənəzzülünün qarşısını almaq Nazirlər Kabinetinin əsas vəzifəsidir”  (http://www.novoye-vremya.com/w64723/.../#.V7Sr6yh97IU) sərlövhəli məqaləsində olkənin istehsal sahəsindəki mövcud panoramasını müzakirə edir. 

Müəllif Statistika Komitəsinə istinadən ümumi daxili məhsulun 2015-ci ilin analoji dövrülə müqayisədə 3%-dən  çox azaldığını bildirir. Bu ilin 7 ayı ərzində 32 milyard 122,6 milyon manatlıq məhsul istehsal edildiyi deyilir. Statistika Komitəsinə görə, bu azalma tikinti kompleksində istehsalın 30,7% azalmasına bağlıdır. ÜDM-in 64,8%-i qeyri-neft sektorunun payına düşür. Buna baxmayaraq, qeyri-neft sektorunda istehsal 5,4% azalıb. 

Bu il ÜDM istehsalının ümumi həcmi  adambaşına 3340,6 manat təşkil edir ki, bu da 2015-ci ilin analoji dövrülə müqayisədə 4,1% azdır. Dollar ifadəsində ÜDM istehsalı adambaşına 2155,0 təşkil edib ki, bu da 2014-cü ilin birinci yarımili müqayisədə 2 dəfədən də azdır: “2015-ci ildə manat iki dəfə devalvasiyaya uğradı və dollara münasibətdə iki dəfə dəyərdən düşdü”.

Müəllifə görə, tikinti sahəsindəki böhran özünü aydın göstərdi. Son illərə kimi müşahidə edilən tikinti bumu böhran nəticəsində kəskin şəkildə ziyana uğradı. Bir çox şirkət və firmalar müflisləşdi, bu sahədə çalışan minlərlə vətəndaş işdən ayrılmalı oldu. Əlbəttə, istehsal həcmi azaldı və bu ÜDM-ə təsir etməyə bilməzdi: “Amma ÜDM-ə mənfi saldo göstərən təkcə tikinti sahəsi deyil. Tənəzzül bütün istehsal spektri üzrə gedir. Bunu Statistika Komitəsi də nəzərə çatdırır”. 

Müəllif qeyri-neft sektorunun payına ÜDM-in 65%-nin düşdüyünü, amma sektorun bu işin öhdəsindən gələ  bilmədyini və bu sektorun ixrac imkanlarının minimal olmasını nəzərə çatdırır.

Müəllif Nazirlər Kabinetini iqtisadiyyatı xilas etmək üçün antiböhran tədbirləri qəbul etməyə çağırır: “İstehsalın tənəzzülünü dayandırmaq  Nazirlər Kabinetinin əsas vəzifəsidir və dərin iqtisadi islahatlar olmadan bu, mümkün deyil. Nazirlər Kabineti belə islahatları reallaşdrımağa hazırdırmı?”