Media-icmal 18.11.2016

Ölkədə media azadlığının təmin edilməsi, iqtisadi durumun daha da ağırlaşması, intiharların artması, yaşayış minimumu məbləğinin azlığı, korrupsiya və rüşvətin səviyyəsi bugünki medianın aparıcı mövzusudur...

İlham Əliyev: Media azadlığı təmin edilib

“Azərbaycan” qəzeti “Azərbaycanda müstəqil medianın inkişafı beynəlxalq miqyasda yüksək qiymətləndirilir” sərlövhəli məqalədə ölkə mediasının qazandığı uğurlar (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=110137) barədə danışır.

Müəllif məqaləni dövlət başçısı İlham Əliyevin Azərbaycanda demokratikləşmə prosesinin əsas uğurlarını elan etməsilə başlayır: “Müstəqil medianın inkişafı hökumətin əsas prioritetlərindəndir; respublikada bütün fundamental azadlıqlar təmin edilib; Azərbaycan internetin tam azad olduğu ölkədir; KİV-in inkişafı prosesinin uğurlu nəticələri var; demokratikləşmə yönümündəki islahatlar səmərəli olub”.

Məqalədə xatırladılır ki, dövlət başçısı bu uğurları bu günlərdə Bakının Dünya Xəbər Agentliklərinin V Konqresi, Asiya və Sakit Okean Ölkələri İnformasiya Agentlikləri Təşkilatının (OANA) XVI Baş Assambleyasına və MDB Dövlət İnformasiya Agentlikləri Rəhbərləri Şurasının (İnformşura) XXII iclasına evsahibliyi etdiyi tədbirdəki çıxışında deyib.

Yazıda adı çəkilən tədbirə dünyanın 80 ölkəsindən 100-ə qədər xəbər agentliyinin 190 nəfərə kimi təmsilçisinin qatıldığı bildirilir.

Müəllif hesab edir ki, dünyanın bütün qitələrindən xəbər agentliklərinin təmsil olunduğu Konqresin Bakıda keçirilməsini müstəqil medianın inkişafı sahəsində Azərbaycanın uğurlarının yüksək qiymətləndirilməsinin göstəricisi də saymaq olar.

Məqalədə daha sonra KİV-lərin cəmiyyətlə dövlət, ictimaiyyətlə hakimiyyət qurumları arasında əlaqələndirici olması funksiyası xatırladılır. Həm də vurğulanır ki, hər bir dövlətdə demokratiyanın səviyyəsi söz və mətbuat azadlığının müəyyən olunmuş səviyyəsi ilə ölçülür və bu səviyyəyə nümunə olaraq Prezident İlham Əliyevdən sitat gətirir: “Bu gün Azərbaycanda 40-dan artıq gündəlik, 200-dən artıq həftəlik və aylıq qəzetlər fəaliyyət göstərir. Ölkə ərazisində 10 milli, 1 peyk, 13 regional və 17 kabel televiziyası yayımlanır. Azərbaycan internetin tam azad olduğu ölkədir və əhalimizin 75 faizindən çoxu fəal internet istifadəçisidir. Ölkə əhalisinin sayı təqribən 10 milyon nəfərdir və Azərbaycanda sosial mediadan istifadə edənlərin sayı 2 milyondur. Bu rəqəm onu nümayiş etdirir ki, Azərbaycanda azad medianın inkişafı çox uğurlu olub. Biz məqsədimizə nail olmuşuq və bu 25 il ərzində siyasi və iqtisadi islahatlarla yanaşı, transformasiya keçmiş sahələrdən biri demokratik inkişaf istiqamətindəki islahatlar olub”.

Müəllif hesab edir ki, ölkə rəhbəri KİV-lərin sərbəst fəaliyyətinin, jurnalistlərin öz iradələrini azad şəkildə ifadə etməsinə bütün imkanların yaradılmasının tərəfdarı kimi çıxış edir.

Ölkə böhranda, hökumət isə müxalifət “ov”unda

“Azadlıqinfo” saytı “Azərbaycanda “inkişaf”ın 1 günü” sərlövhəli məqalədə (http://www.azadliq.info/165770.html) ölkədəki problemlərin səbəblərini araşdırır.

Müəllif deyir ki, bu gün Azərbaycanda ən aktual sual “bizim axırımız necə olacaq?” sualıdır. Müəllifə görə, hamı bu suala cavab axtarır: “Mən də hər dəfə cavab verirəm ki, vallah bu gedişlə axırımız yaxşı olmayacaq. Bu, təkcə proqnoz, ehtimal, analiz deyil. Bu, hər gün hökumətin bizə təqdim etdiyi statistikanın üzə çıxardığı gerçəklikdir”.

Məqalədə deyilir ki, nələrlə qarşılaşa biləcəyimizin fərqində olmaq üçün ölkədəki “inkişaf”ın bir gününü nəzərdən keçirmək  yetərlidir.

Bundan sonra yazıda ölkədə yayılan iqtisadi  xəbərlərin bir qisminin məzmununa toxunulur, xəbərlər ölkə üçün bu sahədə mənfi fakt və tendensiayların olduğunu göstərir. Məqalədə deyilir ki, təkcə bir gündə bu qədər tənəzzül xəbəri eşitdik: “Bütün sahələrdə sürətli eniş müşahidə olunur, vəziyyətin düzəldilməsi bir yana qalsın, vəziyyəti sabit saxlamaq mümkünsüz olub”.

Müəllif bütün bu neqativlərdən irəli gələrək hesab edir ki, faktiki olaraq, ölkə uçuruma doğru gedir və statistik məlumatlar da bunu təsdiqləyir. Məqalə müəllifi ölkənin iqtisadi həyatında belə gerçək mənzərə olduğu halda da hökumətin öz işi ilə məşğul olmadığı qənaətindədir: “Yuxarıda sadaladığımız faktlar da göstərir ki, böhran ölkəni hər gün, hər saat ağuşuna alır. Hökumət isə “facebook”da tənqid yazanların, mitinqə gedənlərin izinə düşür, müxalifət funksionerlərini həbs edir, müxalifət liderlərinə qarşı çirkin kampaniya aparır”.

Yazıda vurğulanır ki, əhalinin vəziyyətinin sürətlə pisləşməsi, ölkənin səfalət yuvasına çevrilməsi qətiyyən hökumət komandasını narahat etmir, ancaq tənqidçiləri və yığdıqları pulları nəzarətdə saxlayırlar.

Müəllifə görə, bütün bunların səbəbi yarıtmaz, məsuliyyətsiz, tənəzzülə aparan idarəçilikdir və bu, günbəgün daha aydın görünür: “AzTv-nin yalan xəbərlərini nəzərə almasaq, bu ölkədə xoş xəbər eşitmək mümkünsüz olub. Bunların islahat proqramı, anti-böhran tədbirləri yalnız tənəzzülə xidmət edir. Faktiki olaraq ölkə yiyəsiz qalıb, Azərbaycan hər gün geriyə doğru sürətlə “inkişaf” edir”.

Həqqə üsyan- intihar

“Exo” qəzeti “Azərbaycanda psixoloqlar çatışmır, intihar edənlərin sayı isə artır” sərlövhəli məqalədə (http://ru.echo.az/?p=51113) müəllif ölkədə intiharların artmasını psixoloq Azad İsazadə ilə araşdırır.

“Hədd-büluğa çatmayanlar arasında intiharları dayandıra bilmək üçün Təhsil Nazirliyi təhsil müəssisələrində fərdi psixoloji yardım məsələsinə diqqət yetirməlidir, bunun üçün isə psixoloqların sayının aratırılması və onların sosial statuslarının yüksəldilməsi zəruridir”. Bu sahədə durumu psixoloq Azad İsazadə belə dəyərləndirir.

Son vaxtlar ölkədə intiharların sayının artdığını deyən A.İsazadə bunun səbəblərinə də toxunur: “İnsanların hər hansı addımının əsası kimi elə intiharların da səbəbələri müxtəlif olur. Bunlardan ən əsası depressiyadır. Burada şagirdlər ən kövrək qrupdur. Azərbaycanda potensial intihar edənlərə və eləcə də hədd-büluğa çatmayanlara psixoloji yardım edilmir. Hər bir təhsil müəssisəsində psixoloq  ştatı olmalıdır.  

Ekspert deyir ki, ölkənin təhsil müəssisələrində ixtisaslı psixoloqlar fəlakətli dərəcədə çatışmır: “Hər yüz şagird və tələbəyə bir psixoloq düşür, bu halda hamıya necə kömək etmək olar? Mütəxəssisin qəbuluna düşmək üçün növbəyə yazılmaq lazım gəlir, əksər müəssisələrdə isə ümumiyyətlə psixoloq ştatı yoxdur”.  

Ekspertə görə, bu problemi tədqiq edə bilmək üçün Koordinasiya Mərkəzi yaradılmalıdır, hələ ki, bu addım atılmır. A.İsazadə intiharın 14-20 yaş arası yeniyetmə və gənclər arasında daha çox olduğu düşüncəsindədir: “Əgər bu problemə ümumi konsepsiya kontekstində yanaşsaq, bu yaşda yeniyetmələrin ölüm səbəbləri sırasında məhz intihar ikinci parametri təşkil edir.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının təhlillərinə görə, intiharların çoxu maddi rifah yüksək olmayan ölkələrdə baş verir və bu addıma həlledici səbəb kimi yüksək olmayan sosial təminat və gələcək inkişaf üçün əlverişli imkanların olmaması göstərilir. 

Bu minimum nə üçündür?...

“Novoe Vremya” qəzetində dərc edilən “”Yaşayış minimumuna yaşamaq olarmı? (http://www.novoye-vremya.com/w72804/.../#.WC3zJOZ97IU) sərlövhəli məqalədə müəllif yaşayış minimumunun aşağı səviyyədə olmasını müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, yaşayış minimumunun həcminin qaldırılması çoxdan gündəlikdədir, amma burada ciddi dəyişikliklər hələ də görünmür. Yazıda vurğulanır ki, “2017-ci ildə yaşayış minimumu haqqında” qanun layihəsinə əsasən gələn il üçün yaşayış minimumunu 155 manat səviyyəsində müəyyən etmək istəyirlər: “Hazırda bu məbləğ 136 manatdır, başqa sözlə, bu rəqəm 14% və ya cəmi 19 manat artacaq. Ehtiyaclılıq meyarının indiki 105 manat həcmində saxlanması təklif edilir”.

Müəllif hesab edir ki, bu göstərilən rəqəmlərlə real həyat arasındakı xərclər arasında fərq olduqca böyükdür. Məqalədə deyilir ki, indiki böhran şəraiti nəzərə alınmadan yaşayış minimumunun məbləğinin müəyyən olunması bir tərəfdən gülməli, digər tərəfdən isə vətəndaşa həqarətdir: “Hətta səy etsək belə, 136 manatla hansısa həyat səviyyəsinə dəstək olmaq mümkün deyil, bu 19 manatın əlavə edilməsi də mahiyyəti dəyişə bilmir. Bunun adı kasıblıq və yoxsulluqdur”. 

Müəllifə görə, bu minimumun məbləği müəyyən edilərkən elə bil məmurlar reallıq hisslərini itirirlər. 

Yazıda deyilir ki, bu 136 manatın yarısını devalvasiya və inflyasiya vətəndaşın əlindən alıb “yeyib” və belə çıxır ki, vətəndaş faktiki real olaraq 75 manatlıq minimumla yaşayır.

Müəllif hesab edir ki, burada sosial ədalət təmin edilmir və bunun səbəbi hakimiyyət özüdür: “15-20 il ərzində vəzifələrdə oturan və vəzifəni ailə hakimiyyətinə döndərən sistemin özündə köklü dəyişikliklər edilməsə iqtisadiyyatın sosial yönümlü olması barədə deyilənlər söz olaraq qalacaq.

Məqalədə çıxış yolu kimi korrupsiyaya, inhisara və məmur özbaşınalığına iqtisadiyyatda struktur islahatlarına başlanılması təklif edilir, əks halda sosial sahədə durumun daha da pisləşəcəyi, yaşayış minimumunun isə gülüş və utanc doğuracağı xəbərdarlığı edilir.

Rüşvət azalmaz, korrupsiya kiçilməz

“Bizim Yol” qəzetində isə “Facebook" istifadəçilərinin əksəriyyəti “Şəffaflıq Azərbaycan” təşkilatının rəyini bölüşmür” sərlövhəli məqalə diqqəti çəkir. (ttp://www.bizimyol.info/news/87794.html)

Yazıda deyilir ki, noyabrın 16-da Bizimyol.info-nun “Facebook” səhifəsində Azərbaycanda korrupsiyanın səviyyəsi ilə bağlı izləyicilər arasında sorğu keçirilib. Müəllif xatırladır ki, sorğunun  keçirilməsinə səbəb var. Belə ki, “Şəffaflıq Azərbaycan” təşkilatı “Beynəlxalq Şəffaflıq” Korrupsiyaya qarşı Qlobal Koalisiya qurumunun hazırladığı 2016-cı il üçün Qlobal Korrupsiya Barometrini açıqlayıb.

Müəllif bildirir ki, təşkilatın Azərbaycanda keçirdiyi sorğuda 1,510 nəfər iştirak edib, nəticələrə görə, 2010-cu ildə Azərbaycanda rüşvətin səviyyəsi azalıb deyənlər 28% olubsa, 2016-cı ildə isə bu rəqəm 45%-dir. Sorğuya görə,  Azərbaycanda korrupsiyanın da səviyyəsi tədricən azalır. Azərbaycanın əsas problemlər sırasında respondentlərin 59%-i işsizliyi, 21%-i təhsili, 9% cinayəti, 8%-i ictimai səhiyyəni göstəriblər. Buna reaksiya olaraq “Bizim Yol” haqqında bəhs edilən sorğunu “Azərbaycanda korrupsiyanın səviyyəsi azalırmı?” sualı altında keçirib.

Müəllif deyir ki, sorğuya qatılan 1613 nəfərdən, 358 nəfəri korrupsiya hallarının azaldığını, 1255 nəfəri isə bunun tam əksini - heç bir azalmanın olmadığını söyləyib.

Respondent Ülvi Tağıyeva deyir ki, Ermənistanın Qarabağı qaytarmasını düşünmək Azərbaycanı rüşvətsiz düşünməkdən daha inandırıcı görünür. Digər respondent Ceyhun Məmmədov isə rüşvətin azalmadığı düşüncəsindədir: “Ola bilər ki, cüzi bir faiz azalar,  o da «ASAN xidmət» yaranandan sonra, amma bu hiss olunmayacaq qədər az faizdir”.

Sorğuya qatılan Aidə Məhərrəmova yazır ki,rüşəvt azalmayıb: “Bir həftə əvvəl nəvəm dünyaya gəlib, məni soğan kimi soydular. Gəlinimdə də analiz götürməkdən qan qoymadılar, bir sözlə zəli kimi qanımızı sovurdular”.

Müəllif qeyd edir ki, digər rəy yazan izləyicilərin böyük əksəriyyəti rüşvətin azalmadığını, bəziləri isə qismən azaldığını bildiriblər.