Media-icmal 20.05.19

Qeyri-neft sektorunda artım, mövcud icarə müqavilələrinin şəffaflığa xidmət edib-etməməsi ətrafında müzakirələr, bu il ölkə bazarlarında meyvələrin bahalaşa bilməsi mümkünlüyü və s. məsələlər bugünki (20 may, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Qeyi-neft sektorunun 15 faizlik artımı

"Azərbaycan" qəzeti "Sənayenin qeyri-neft sektorunda 15,5 faiz artım var" sərlövhəli məqalədə qeyri-neft sənayesinin inkişafını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Dövlət Statistika Komitəsi (DSK) bu ilin yanvar-aprel ayları üzrə ölkənin sosial-iqtisadi inkişafını əks etdirən bəzi makroiqtisadi göstəriciləri açıqlayıb, bu dövrdə ölkə üzrə 23 milyard 813,4 milyon manatlıq ümumi daxili məhsul (ÜDM) istehsal olunub ki, bu da ötən ilin eyni dövrülə müqayiəsədə 2,1 faiz çoxdur.

Müəllif əlavə edir ki, dörd ayda ölkədə 15,5 milyard manatlıq sənaye məhsulları istehsal edilib ki, bu da 2018-ci ilin yanvar-aprel aylarına nisbətən 2,2 faiz çoxdur, bu dövrdə sənayenin qeyri-neft sektorunda məhsul istehsalı 15,5 faiz artıb.

Yazı müəllifinin sözlərinə görə, 4 ayda əsas kapitala 3 milyard 916 milyon manat vəsait yönəldilib, bu vəsaitin 64,5 faizi məhsul istehsalı və 26,5 faizi xidmət obyektlərinin, 9 faizi ümumi sahəsi 595,6 min kvadratmetrdən çox olan yaşayış evlərinin tikintisinə, 69,9 faizi bilavasitə tikinti-quraşdırma işlərinə yönəldilib.

Müəllif deyir ki, bu vəsaitlər hesabına xidməti binalar, idman, məktəb, tibb binaları, istehsal müəssisələri tikilib, yollar salınıb.

Komitənin məlumatına əsasən müəllif deyir ki, bu il aprelin 1-i vəziyyətinə ölkə iqtisadiyyatında muzdla çalışan işçilərin sayı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 3,2 faiz artaraq 1 milyon 580,8 min nəfər olub, onlardan 896,2 min nəfəri iqtisadiyyatın dövlət, 684,6 min nəfəri qeyri-dövlət sektorlarında fəaliyyət göstərib.

Müəllif deyir ki, bu ilin yanvar-mart aylarında ölkə iqtisadiyyatında muzdla çalışan işçilərin orta aylıq nominal əməkhaqqı isə əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 8,5 faiz artaraq 577,6 manata çatıb. İqtisadiyyatın mədənçıxarma sənayesi, maliyyə və sığorta fəaliyyəti, peşə, elmi və texniki fəaliyyət, informasiya və rabitə, nəqliyyat və anbar təsərrüfatı, eləcə də tikinti sahələrində orta aylıq nominal əməkhaqqı daha yüksək olub.

Müəllif rəsmi məlumata əsasən deyir ki, 2019-cu ilin yanvar-aprel aylarında pərakəndə ticarət şəbəkəsində satılmış məhsulların dəyəri əvvəlki ilin eyni dövrünün səviyyəsini müqayisəli qiymətlərlə 2,7 faiz üstələyərək 11,4 milyard manata bərabər olub, dövriyyənin 5 milyard 704,9 milyon manatını ərzaq, içkilər və tütün məmulatları, 5 milyard 652,5 milyon manatını qeyri-ərzaq məhsulları təşkil edib, satılmış məhsulların dəyəri 2018-ci ilin yanvar-aprel aylarına nisbətən real ifadədə müvafiq olaraq 2,3 faiz və 3 faiz artıb.

"Kölgədə gizlənən" milyonlar

"Azpolitika.info"da isə ""Kölgə"də gizlədilən milyonlar... - Mübarizə aparanların "görmədiyi" sahə...") sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif icarə müqavilələri sahəsində şəffaflıq yaradılması məsələsini müzakirə müstəvisinə gətirir.

Müəllif Vergilər Nazirliyinə istinadən ölkədə "kölgə iqtisadiyyatı"nın xüsusi çəkisinin dinamikasını izləmək üçün ayrıca təhlil qrupu yaradıldığını, ilin I yarısının yekununda qrupun mövcud durum barədə ictimaiyyətə ətraflı məlumat verəcəyini bildirir.

Həm də müəllif nazirliyə istinadən deyir ki, vergi ödəyicilərinə güzəştlər hesabına "kölgədənçıxma" halları artmaqdadır.

Müəllifin sözlərinə görə, nazirliyin açıqlamasından bir qədər sonra isə deputat Çingiz Qənizadə Milli Məclisdəki çıxışında icarə müqavilələrilə bağlı məsələyə toxunub: "İcarə müqaviləsi ilə bağlı dövlət rüsumu 92 manat təşkil edir.

Yer sahibi olan vətəndaş hansısa bir balaca yeri icarəyə verir, sonra növbəti icarəçi gəlir və o, hər dəfə 92 manat ödəyir. İcarə müqaviləsinə əsasən, 14 faiz dərəcə ilə vergi tutulur...".

Müəllifə görə, hazırda "kölgə iqtisadiyyatı"nın Azərbaycanda özünü biruzə verdiyi istiqamətlərdən biri də ticarət, iaşə və s. obyektlərin icarəyə verildiyi zaman tərəflər arasında bağlanan müqavilələrdir.

Müəllif iddia edir ki, Azərbaycanda sahibkarlıq subyektləri ilə icarədarlar arasında bağlanan icarə müqavilələrinin bəlkə də 90 faizindən çoxunda real icarə haqları əks olunmur.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, əksər hallarda icarədara ödənilən məbləğlərdən dəfələrlə, bəzən isə 10 dəfədən də az məbləğ göstərilir və səbəb də odur ki, sahibkarlıqla bağlı normal qanunvericilik, onun icrası mexanizmləri təmin olunmayıb, 14 faiz vergi tutulması tələbi isə Azərbaycanın real biznes mühiti üçün kifayət qədər yüksək rəqəmdir.

Digər tərəfdən, müqavilələrə görə, bu 14 faizi icarəyə verən yox, icarəyə götürən ödəyir, müəllif iddia edir ki, rəsmi məbləğ az göstərilsə belə, yenə də yüksək icarə haqqı və 14 faiz vergi ödəməsindən ziyan çəkən icarəyə götürən, bir də dövlət büdcəsi olur, 10 milyonlarla manat vəsait büdcədən yayındırılır.

Müəllifə görə, burada çıxış yolu bu 14 faizlik dərəcənin ən azından yarıbayarı azaldılması, ya da yarısının obyekt sahibi tərəfindən ödənilməsi tələbi ola bilər, bu halda icarəyə götürən də, icarəyə verən də "kölgədən çıxar", büdcə də xeyir görər.

Müəllif deyir ki, əgər yenə də Vergi Məcəlləsinə mikro və kiçik sahibkarlıq subyektlərini sadələşdirilmiş vergi ödəyicisindən gəlir vergisi ödəyicisinə çevirən hiyləgər dəyişikliklər edilməsi kimi addımlar atılacaqsa və daha çox iri biznesin maraqları qorunacaqsa, "kölgə iqtisadiyyatı", çətin ki, gün işığına çıxa...

Meyvənin mümkün bahalaşma səbəbləri

"Modern.az"da isə "Meyvələrin qiyməti bahalaşacaq - səbəb" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif bu il meyvələrin qiymətinin bahalaşacağı səbəblərini ekspert Nicat Nəsirli ilə müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, bu ilin aprel ayı, may ayı hava şəraiti baxımından kənd təsərrüfatı üçün o qədər də əlverişli keçməyib, aprelin 17-dən 22-dək şimal enliklərindən uzun sürən soyuq hava kütlələrinin daxil olması ölkədə qeyri-sabit hava şəraiti yaradıb.

Müəllif vurğulayır ki, dağlıq və bəzi dağətəyi rayonlarda qar örtüyünün qalınlığı 2-14 santimetr olub, yağıntıların miqdarı bəzi rayonlarda aylıq normanı keçib, mayın 13-də isə bəzi dağlıq rayonlara, xüsusilə Xaçmaza dolu düşüb, mayın 20-nə olan hava proqnozuna görə də ölkənin bəzi yerlərinə dolu düşmə ehtimalı var və mövsümə uyğun olmayan yağıntılar kənd təsərrüfatı məhsullarına böyük zərər verir.

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin eksperti Nicat Nəsirli isə hava amilini "modern.az"a risk faktorlarının içərisində ən təhlükəlisi kimi dəyərləndirib.

Onun fikirncə, bu təhlükənin başında leysan, dolu amili ən təhlükəlisi sayılır.

Ekspert deyir ki, ölkənin coğrafi iqlim şəraitinə görə, dolu adətən çəyirdəkli meyvələrin çiçəklənmə dövrünə təsadüf edir, bu isə məhsuldarlığa ciddi şəkildə mənfi təsir göstərir: "Hələ 2-3 həftə əvvəl leysan xarakterli yağış yağdı, ardından da dolu düşdü. Bütün bunların nəticəsində isə ərik daha çox zərər gördü. Yağıntıların və dolunun təsirini biz xüsusilə əriyin məhsuldarlığında müşahidə edəcəyik. Quba, Qəbələ, Zaqatalada ərik bağları yağıntılardan çox böyük zərər görüb. Dolunun növbəti günlərdə yağma ehtimalı olduğuna görə vəziyyət bir qədər də çətinləşə bilər".

N.Nəsirlinin sözlərinə görə, hava şəraitinin bitkiçilik sahəsinə təsirləri gözlənilmir, çünki dolu kütləvi deyil, lokal xarakterli oldu, əsasən də Xaçmaza düşdü, bu isə ciddi iqtisadi nəticə yarada bilməz.