Media-icmal 20.05.2017

Neft sənayesində yeni texnologiyaların tətbiqi, inflyasiyanın artması, neft sektoruna bəslənilən ümidlər, sahibkarlığın problemləri bugünki medianın aparıcı mövzusudur…

Neft texnologiya nəhəngi - Yarımdalma Qazma Qurğusu

"Azərbaycan" qəzeti "Neft sənayesində tarixi hadisə" sərlövhəli məqalədə

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=122484) yeni Heydər Əliyev adına Yarımdalma Qazma Qurğusunun (YQQ) neft sənayesinin inkişafında oynaya biləcəyi rolu dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, bu qurğunun istfadəyə verilməsilə ölkənin neft-qaz sənayesinin infrastrukturu daha da zənginləşib.

Qurğunun keyfiyyətləri barədə danışan müəllif bu qurğunun ölkədə inşa miqyasına görə ən iri həcmə malik olmasını, dövlət tərəfindən qoyulan investisiyalar hesabına hazılanmasını, dənizdə 1000 metr dərinlikdəki yataqlarda qazma işi apara bilməsini göstərir.

Müəllif qurğunun H. Əliyevin adını daşımasını xüsusi olaraq vurğulayır: "Yeni yarımdalma qazma qurğusunun ulu öndər Heydər Əliyevin adını daşıması xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Çünki onun istifadəyə verilməsi ümummilli liderin yeni neft strategiyasının daha bir təntənəsidir və ölkənin təkcə neft-qaz sənayesində deyil, bütün həyatında tarixi hadisədir".

Müəllif 1994-cü ildə imzalanan neft kontraktları ilə bağlı ölkənin neft-qaz infrastrukturunun yaradılmasının geniş vüsət aldığını bildirir.

Məqalə müəllifi qurğunun 2013-cü ildən hazırlanmasına başlanıldığını deyir və qurğunun açılış mərasimində bu qurğunun əhəmiyyəti barədə dövlət başçısı İlham Əliyevin çıxışından sitat gətirir: "Bu, Azərbaycan neft sənayesində çox tarixi bir hadisədir. Çünki bu günə qədər Azərbaycanda bu böyüklükdə qazma qurğusu tikilməmişdir... Şadam ki, belə bir nəhəng qurğu Azərbaycanda inşa edilib. Bu qurğunun inşasında iştirak edənlərin mütləq əksəriyyəti Azərbaycan vətəndaşlarıdır".

Müəllif deyir ki, maliyyələşmənin 90 faizi Dövlət Neft Fondu, 10 faizi isə SOCAR tərəfindən həyata keçirilib.

Daha sonra müəllif məqalədə qurğunun parametrləri, iş imkanları barədə statistik rəqəmləri nəzərə çatdırır.

İnflyasiyanın "yediyi" gəlirlər

"Yeni Müsavat" qəzeti "İqtisadçılar etiraz edir: "Real inflyasiya rəsmi rəqəmlərdən daha yüksəkdir" sərlövhəli məqalədə ölkədə inflyasiyanın səviyyəsini ekspertlərlə (http://musavat.com/news/iqtisadcilar-etiraz-edir-real-inflyasiya-resmi-reqemlerden-daha-yuksekdir_439501.html) müzakirə edir.

Müəllif rəsmi rəqəmlərə istinadən bu ilin yanvar-aprel aylarında ötən ilin analoji dövrü ilə müqayisədə istehlak məhsulları və xidmət qiymətlərinin 13,5%, ərzaq məhsullarının 17,8%, qeyri-ərzaq məhsullarının 12,5%, ödənişli xidmətlərin 8,7% bahalandığını bildirir.

Göstərilən rəsmi rəqəmlərin reallığa nə dərəcədə uyğun olması, ölkənin iqtisadi perspektivi, inflyasiyanın daha da arta bilməsi barədə ekspert Əkrəm Həsənov deyir ki, istehlak məhsulları və xidmətlər üzrə inflyasiyanın real dərəcəsini hər bir evdar qadın belə gündəlik alış-veriş xərcindən görür: "Təbii, bu, 13,5% deyil, azı 25%-dir,xüsusən də ərzaq məhsulları üzrə. Xidmətlərin qiymət artımı bəzən heç olmayıb da. Məsələn, bərbər, taksi və s., çünki onların qiyməti onsuz da əvvəldən şişmiş idi, amma məhsulların qiyməti daha çox artıb".

Ekspert hesab edir ki, bahalanmaya səbəb bu malların çoxunun xaricdən gətirilməsidir, sahibkarlar valyuta risklərini qiymət artımı yolu ilə tənzimləyirlər.

Ə.Həsənova görə, əslində inflyasiya gözləntisi daha yüksək idi, sadəcə Mərkəzi Bank manat kütləsini kəskin azaltmaqla inflyasiyanı zəiflədib və devalvasiyanın qarşısını alıb: "Amma bu proses çox çəkə bilməz, iqtisadiyyata pul lazımdır, buna görə də Mərkəzi Bank kreditləşdirməni davam etdirən kimi devalvasiya da baş verəcək, inflyasiya da daha yüksək olacaq".

Ekspert Natiq Cəfərli ikirəqəmli inflyasiyanı ölkə iqtisadiyyatı üçün çox ciddi təhdid sayır: "İnflyasiya insanların real gəlirlərini "yemək"lə məşğuldur. Hökumət rəsmi statistikada açıqladı ki, ölkədə əhalinin gəlirləri 6 faiz artıb. Bu, nominal artımdır, real artım yoxdur və inflyasiya bu nominal artımı da heçə endirir".

N.Cəfərli deyir ki, manatın dəyərdən düşməsi, daxili istehsalın zəifləməsi, insanların xaricdən gətirilən məhsullardan daha çox gəlir əldə etməyə meyllənməsi inflyasiyanı artırır.

Ekspertə görə, bu da insanların günahı deyil, onlar hər zaman risk faktorunu da nəzərə alırlar, çünki manatın daim dəyərdən düşməsi riski var və məhsul gətirən insanlar bu riski nəzərə alaraq, mallara təqribən 5-10 faiz əlavə qiymət qoymağa çalışırlar və bu amil inflyasiyanın ikirəqəmli həddə olmasına səbəb olur.

N.Cəfərliyə görə, ölkədə ərzaq inflyasiyası ümumi inflyasiyadan 3-4 faiz daha yüksəkdir: "Bu da ciddi sosial gərginlik yarada biləcək amildir və ölkə əhalisi qazancının 80%-ni, az qala hamısını ərzağa xərcləyir. Bu da ölkədə yoxsulluq göstəricilərindən biridir. Hökumət bunu da qəbul eləmir. Ancaq beynəlxalq praktikada hər bir insan gəlirlərinin 20 faizdən yuxarısını ərzağa xərcləyirsə, artıq o kasıb sayılır".

Sahibkarların bitməyən problemləri...

"Exo" qəzetində isə "Azərbaycanda hər bir sahibkara fərdi yanaşma lazımdır" sərlövhəli məqalə oxumaq olar (http://ru.echo.az/?p=59295).

Müəllif yazının əvvəlində xatırladır ki, neftin qiymətinin kəskin enməsilə Azərbaycan qeyri-neft sektorunun inkişafı yolunu seçdi və bununla bağlı hökumət orta təbəqə sahibkarlarla müntəzəm görüşlər keçirir.

Ekspert indiki halda qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsi kursu seçilməsini və aparıcı rolun kiçik və orta sahibkarlığa verilməsini doğru saydığını deyir: "Keçən il böhranın nəticəsi olaraq Ümumi Daxili Məhsul 3,8% azalıb. Bunu nəzərə alaraq, ölkə rəhbərliyi iqtisadi inkişafı hədəfləyən "Strateji yol xəritəsi" sənədini hazırlayıb. Əlbəttə, işgüzar dairələr üçün dövlətin kiçik və orta sahibkarlığı dəstəkləməsi müsbət amildir, amma sahibkarlığın inkişafına bağlı konkret məsələləri həll etmək daha vacibdir".

F.Əlizadə deyir ki, sahibkarlar hələ də güzəştli kreditlər, nağd dövriyyə vəsaitləri problemlərilə üz-üzə qalırlar.

Ekspert hesab edir ki, sərt kredit-pul siyasəti nəticəsində sahibkarlar sərbəst vəsaitlər almaq problemilə üzləşiblər. aqrar sahədə biznesi genişləndirmək üçün yeni torpaq sahələri almalı olduqları halda qanunsuz əldə edilən torpaqların kənd təsərrüfatı istehsalına qaytarılması kimi halların şahidi olurlar.

F.Əlizadə deyir ki, işgüzar dairələrin problemlərinin sayı çoxdur və rəsmi qurumlar bunları həll etməlidir.

Ekspert hesab edir ki, əlində olan torpağın təyinatında ciddi pozuntulara yol verən sahibkarlarla kiçik səhvə yol verən sahibkarlar arasında fərq qoyulmalı və ikincilərdən torpaqlar alınmamalıdır: "Hər halda kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqda balıq vətəgəsi quran sahibkarla, onun üzərində şəxsi rahatlıq üçün villa tikən sahibkar arasında fərq olmalıdır və bu vətəgəni ləğv edib torpaqdan başqa təyinat üçün istifadə etmək olar".

F.Əlizadənin fikrincə, burada da sahibkarlara fərdi yanaşma tələb edilir və hamıya ucdantutma cəza verilə bilməz, problemi araşdırmaq vacibdir.

Neft inkişaf zəmanəti ola bilməz

"Novoe Vremya" qəzetində isə diqqəti "Yenə də "ağırlıq" barelədir?" (http://www.novoye-vremya.com/w92456/.../#.WR-yE2iLTIU) sərlövhəli məqalə çəkir.

Müəllif məqalədə dünya neft bazarında indiki qiymətlər, bu qiymətlər sabit qaldığı halda iqtisadi inkişafa təsiri barədə danışır və bunlara öz mövqeyini ifadə edir.

Müəllif deyir ki, indi neft bazarında neft 53 dollardan bir az bahadır, amma bu qiymət iqtisadiyyatı inkişaf etdirmək üçün heç də yetərli deyil.

Yazı müəllifi deyir ki, neftin qiymətinin kəskin endiyi 2015-ci ilin sonlarından bu yana Azərbaycan iqtisadiyyatında müsbət bir dəyişiklik baş verməyib və odur ki, neftin indiki qiyməti ciddi dəyişikliklərə əsas ola bilməz: "Ən yaxşı halda hər şey indki halda qalacaq, Azərbaycana isə iqtisadi artım lazımdır, neftin indiki qiymətləri isə buna zəmanət verəcək halda deyil. Əgər yumşaq desək, məmurların inkişaf adına yenidən neftə ağırlıq qoyması faktı anlaşılmazlıq yaradır. Halbuki, indi iqtisadiyyatı neft bazarındakı təlatümlərdən kənar amillər üzərində qurmaq lazımdır. Görünür, neft və qazı unutmaq barədə çağırışları hamı eşitməyib".

Müəllif hesab edir ki, ölkə enerji resurslarını ixrac etməlidir, amma iqtisadi problemlərin həllində vurğunu "qara qızıl"ın üzərinə qoymaq olmaz.

Məqalə müəllifi dünya neft bazarında gedən prosesləri xatırladaraq, neftin qiymətinin hətta qəfildən belə 25-30 dollara enəcəyinin istisna olmadığını və buna görə də Azərbaycan iqtisadiyyatının neft amilinə hesablanaraq qurula bilməsi ehtimallarının özünü belə əsassız adlandırır.

Müəllifə görə, ilk növbədə qeyri-neft sektoru inkişaf baxımından o həddə çatdırılmalıdır ki, neftin qiyməti kəskin enəndə bütün ziyanları öhdələyə bilsin.

Müəllif xatırladır ki, əks halda "Cənub qaz dəhlizi" layihəsini vaxtında başa çatdırmaq üçün maliyyə vəsaiti çatışmayacaq.