Media-icmal 20.09.2016

Ölkədə pambıqçılığın inkişafı, iqtisadiyyatın durumu, uşaq qidalarının keyfiyyətsizliyi, dərmanların bahalaşması, pərakəndə satış sistemindəki qiymət artımı bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

İ.Əliyev: “Bu, dövlətə də, insanlara da xeyirdir”

“İlham Əliyev “ağ qızıl”ın qara günlərinə son qoyur” sərlövhəli məqalədə

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=105523) ölkədə pambıqçılığın inkişaf etdirilməsi haqda danışılır.

Müəllif pambığı Bərdənin başqa heç nə ilə müqayisə edilməsi mümkün olmayan əvəzsiz sərvəti adlandırır, sovet dönəmində pambıqçlığın inkişafını xatırladır. Müəllif deyir ki, o zaman üçün Bərdə respublikanın pambıqçılıq mərkəzlərindən biri idi.

Müəllif son vaxtlar dövlət başçısı İlham Əliyevin pambıqçılığın inkişaf etdirilməsi, konkret bu il sentyabrın 17-də Sabirabad rayonunda müşavirədəkı  çıxışından sitat gətirməklə bu sahədə yeni dönəmin başladığını deyir: “2016-cı il pambıqçılığın inkişafı üçün həlledici il olacaq. Bu, bir başlanğıcdır və əminəm ki, bundan sonra pambıqçılıq Azərbaycanda sürətlə inkişaf edəcək, geniş vüsət alacaq. Dediyim kimi, bunun həm insanlara, həm də dövlətə böyük xeyri olacaq”.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısının bu mövqeyi dövlətin iqtisadi qüdrətinin daha da artmasına, xalqın həyat firavanlığının təmin edilməsinə hesablanıb. Bu mövqe Bərdədə hədsiz razılıqla qarşılanır: “Əlbəttə, bu, təsadüfü deyil. Uzun illər boyu pambıqçılıq rayonda əsas gəlir mənbəyi kimi formalaşmışdı. Məhz bu sahədən götürülən gəlirlə ailələr özlərinə ağ mişar daşından geniş, işıqlı və rahat evlər tikiblər, gəlin köçürdüyü qızlarına bahalı cehiz veriblər, oğullarına təmtəraqlı toy ediblər”.

Daha sonra müəllif  sentyabrın 17-də dövlət başçısı İ.Əliyevin başçılığı ilə Sabirabadda keçirilən pambıqçılığın inkişafına dair müşavirədə Bərdə Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Vidadi İsayevin çıxışına diqqət çəkir: Bu il Bərdədə 3003 hektar sahədə pambıq əkilib, hər hektardan 30 sentner məhsul gözlənilir. Bu il pambıqçılıqda çalışanların sayı 3.400 nəfərə qədərdir. Gələn il pambıq əkinlərini genişləndirib 7,5 min hektara çatdırmağı nəzərdə tuturuq”.

Son olaraq Bərdə tarlalarında məhsul yığımına başlandığını deyən müəllif indi məhsulun itkisiz yığılmasını əsaəs məsələ sayır və şöhrətə aparan yolun məhsul bolluğundan keçdiyini vurğulayır.

Ölkə iqtisadiyyatı çöküşə gedir

“azadliq.info” da “BVF-yə görə Azərbaycanın ÜDM-nin kəskin azalması və

Mərkəzi Bankın rezervlərinin tam əriməsi təhlükəsi var” sərlövhəli məqalədə

(http://www.azadliq.info/157271.htm) müəllif ölkənin maliyyə durumunu ekspertlərlə müzakirə edir.

Müəllif Beynəlxalq Valyuta Fondunun 2016-cı ildə Azərbaycan Mərkəzi Bankının valyuta ehtiyatlatının 17,9% – 4 milyard 117 milyon dollara qədər azalacağı proqnozunu verdiyini və ehtiyatların azalması tendensiyasının bütün ilboyu qalacağını bildirir.  Müəllif bunu da vurğulayır ki, 2015-ci ilin sonuna AMB-nin valyuta ehtiyatları 5 milyard 17 milyon dollar təşkil edib və ötən il ərzində ehtiyatlar 2,7 dəfə azalıb.

Müəllif deyir ki, ekspert Nemət Əliyev də bu il bu il də ÜDM-in daha 22 milyard azalacağının gözlənildiyini bildirir. Onun fikrincə, bu sahədə öncədən verilmiş proqnozlar özünü doğruldur. N.Əliyev ÜDM göstəricilərinin 8 aylıq gəlirlərinin 12 milyard azaldığını deyərək durumu belə şərh edir: “Əgər onu da nəzərə alsaq ki, 2015-ci ildə ÜDM-də 22 milyard dollarlıq azalma baş verib. O zaman bu ilin sonuna qədər də biz 20-22 milyard dollarlıq azalmanı müşahidə edə bilərik. Buradan bu nəticə çıxır ki, 2014-cü ildəki 75 milyard dollarlıq ÜDM ilin sonuna qədər 35 milyard dollar həcminə qədər düşəcək. Bu, Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün çox az bir müddətdə  böyük itki deməkdir. Bu, təxminən 45 milyard dollarlıq gəlirdən məhrum olmaq deməkdir. Belə çıxır ki, Azərbaycan iqtisadiyyatının iki dəfə kiçilməsi gözlənilir”.

N.Əliyev ÜDM-lə bağlı itkilərin daha da böyüməsi proqnozlarını daha real sayıb və buna əsas kimi yaranmış vəziyyətdən çıxış yolları istiqamətində addım atılmamasını göstərir. Ekspertə görə, ilin sonuna qədər itkilər daha böyük olacaq, əhalinin gəlirləri kəskin azalacaq, investisiya qoyluşu daha da zəifləyəcək, tənəzzül ölkə iqtisadiyyatının bütün sahələrinə sirayət edəcək.

Müəllif deyir ki, digər ekspert Qubad İbadoğlu 2016-cı ildə Azərbaycanda iqtisadi enişin 2,4 faiz olacağını bildirir. Onun fikrincə, daha bir təhlükəli proqnoz və reallıq ÜDM-in azalması ilə bağlıdır.

Ekspert qeyd edib ki, BVF-in hesablamalarına görə, Azərbaycanda 2016-cı ildə ABŞ dolları ilə ifadə olunan nominal ÜDM 35 milyard 686 milyon dollar təşkil edəcək: “Bu da 2014-cü ilin müvafiq göstəricisindən (75 milyard 254 milyon dollardan) 2,1 dəfə və ya 39 milyard 568 milyon dollar azdır.”Bu, o deməkdir ki, son 2 ildə Azərbaycanda adambaşına düşən ÜDM 4 min ABŞ dollarından çox azalıb. İqtisadi qanunauyğunluğa görə, pis idarə olunan, iqtisadiyyatı korrupsiyalaşmış ölkələrdə ÜDM-in artımından kiçik bir qrup bəhrələnirsə onun azalmasında daha çox əziyyət çəkən böyük yoxsullar ordusu olur. Eynən bizdəki kimi”.

“Gələcək”lərin qidaları nədən keyfiyyətsiz?

“Exo” qəzeti “Uşaq yeməkləri Azərbaycanda: baha və keyfiyyətsizdir?” sərlövhəli məqalədə (http://www.echo.az/article.php?aid=105708)  problemi Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynovla araşdırır. 

Ekspert deyir ki, uşaq yeməklərinin keyfiyyətilə bağlı müstəqil qurumların araşdırmalarının nəticələrini rəsmi orqanlar ciddiyə almırlar. “Nə qədər ki bu məsələ həllini tapmayıb istər uşaqlar, istər böyüklər üçün qidalanmanın keyfiyyəti məsələsi də həllini tapmayacaq”.

Ekspert deyir ki, uşaq qidalarının keyfiyyətsizliyi ilə bağlı şikayətlər Səhiyyə Nazirliyinə daxil olur, nazirlik uşaq qidalarına sertifikat verir və beləliklə, şikayətlər barədə danışılmır. 

Ekspert vurğulayır ki, bir tərəfdən, uşaq yeməyinin təhlükəsizliyi və keyfiyyəti, digər tərəfdən isə qiymətlərinn baha olması olduqca aktualdır.

E.Hüseynova görə, bunun öz səbəbləri var: “Birinci və əsas səbəb budur ki, uşaq qidaları çox zaman pediatrlar vasitəsilə reallaşdırılır, baxmayaraq ki, qanun südəmər körpənin qidalanması məsələsində distribyütorların uşaq həkimləri ilə əməkdaşlığını birmənalı qadağan edir. Nəticədə satışa görə həkimlərə verilən faizlər uşaq yeməklərinin qiymətini bahalaşdırır. İkinci səbəb budur ki, uşaq qidalarında ən yaxşı tərkiblər olur və ya ən azı olmalıdır, amma tərkib yaxşıdır deyə bu qidanın qiymətinə də təsir etməməlidir.

Dərd çox, dərman da baha

“Novoye Vremya” qəzeti “Qızıl” dərmanlar”  sərlövhəli məqalədə  ölkədə

dərmanların ( http://www.novoye-vremya.com/w66930/.../#.V-AfhCh97IU)

bahalaşmasını müzakirə edir.

Müəllif dərmanların bahalaşmasına işarə edərək indi xəstələnməyin xeyli bahalaşdığını deyir: “İki devalvasiyadan sonra dərmanların qiymətləri  onsuz da qalxmışdı, həmişəki kimi yenə də çətinlik vətəndaşların üzərində qaldı. İndi isə dərmanların qiymətləri müəyyən edilərkən dolların gündəlik məzənnəsi əsas götürüləcək”.

Müəllifə görə, Azərbaycanda qablaşdırılmış bir qutu dərman vəsaiti orta hesabla 4-5 dollara başa gəlir, Avropada isə bu 7-8 dollaradır: “Düşünürük ki, yaxın zamanda qiymət artımı 18-20% olacaq, ilin sonuna isə 30%-ə qədər  bahalaşma baş verəcək, “qiymət artımı”nın nəzarətsiz baş verəcəyi kimi risk də var”.

Müəllif bahalaşmanın əsassız olmadığını deyir: “Ekspertlərin sözlərinə görə,  manatın devalvasiyası, anbarlarda saxlama və yerləşdirmə, icarə haqqının bahalaşması, bu bahalaşma xüsusilə ticarət mərkəzlərində, insanların çox toplaşdığı məkanlarda olan apteklər üçün daha da yüksəkdir”.  

Əksinə, müəllifə görə, maaşlar çox aşağıdır və işləyən vətəndaşların əmək haqları ən yaxşı halda gələn əmək haqqına qədər yaşaya bilmək imkanı verir. 

Müəllif deyir ki, indi “inflyasiya” adlı oyun qurublar ki, bu adla vətəndaşların yığdıqları pulları qanuni şəkildə oğurlasınlar: “Nə qədər işləyirsən işlə, onsuz da alacaqlar. Təqaüdçü necə yaşayacağını bilmədiyi bir halda milyarder öz yaxtasını nümayiş etdirir. Siyasətçilərdən başlamış bazar ticarətçilərinə qədər hamısı yalan danışır, vicdanlı və dürüst olmaq qıtlığı özünü açıq-aydın göstərir”.

Müəllif Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının hesabatına istinadən bildirir ki, əhalisi dünya əhalisinin 0,15%-ni təkil edən Azərbaycanın payına dünyadakı intiharların 1%-i düşür: “Yeri gəlmişkən, intiharlara dair hökumət beynəlxalq qurumlara ölkə KİV-lərinin qeydə aldığı faktlardan 3 dəfə az olmaqla rəsmi rəqəmlər təqdim edir”.

Bahalığın “sentyabr zirvəsi”

“Bizim Yol” qəzeti “Ötən ay qiymətlər 12 faiz artıb” sərlövhəli məqalədə

(http://www.bizimyol.info/news/84788.html) sentyabr ayında ölkədə bahalaşmanın ən yüksək həddə çatdığını bildirir.

Məqalədə Dövlət Statistika Komitəsinə istinadən deyilir ki, 2016-cı ilin yanvar-avqust aylarında istehlak məhsullarının və xidmətlərin qiymətləri 2015-ci ilin eyni dövrünə nisbətən 10,8%, o cümlədən ərzaq məhsulları 12,2%, qeyri-ərzaq məhsulları 15,6%, əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlər 4,9% bahalaşıb: “Bu ilin avqust ayında isə iyul ayına nisbətən istehlak məhsullarının və xidmətlərin qiymətləri 0,5%, o cümlədən ərzaq məhsulları 0,6%, qeyri-ərzaq məhsulları 0,5%, əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlər isə 0,4% bahalaşıb”.

Daha sonra məqalədə qeyri-ərzaq xidmət sahələrində konkret bahalaşan məhsulların adları sadalanır. Müəllifə görə, adətən komitənin ictimailəşdirdiyi rəqəmlər reallığı tam əks etdirmir, fərqli və xeyli dərəcədə aşağı göstərilir.

Müəllif deyir ki, sentyabrda bahalaşma pik həddə çatıb: “Müşahidələrə görə, dolların bahalaşması ilə təkcə idxal məhsulları deyil, yerli məhsullarda da eyni vaxtda qiymət artımı baş verib. Misal üçün, “Azərsun Holdinq”in məhsulu olan şəkərin qiyməti keçən il 78 qəpik idisə hazırda 1.20 manatdan aşağı deyil. Bu isə 50%-dən çox artım deməkdir”.

Yazıda deyilir ki, duru yağların qiyməti də artımdadır. Müəllif deyir ki,  kərə yağı, toyuq, mal, qoyun əti, meyvə və çərəzlər və s. də bahalaşıb: “Sentyabr ayında əksər ərzaq və kənd təsərrüfatı məhsullarının qiyməti sürətlə qalxıb. Komitənin avqust ayı üçün qiymətlərində ucuzlaşma dediyi məhsulların qiyməti ceyranın belindədir. Misal üçün, bananın qiyməti 1.65-2 manata qədər düşmüşdü, hazırda yenə 2.85-3 manat arasındadır. Digər sitrus və yerli meyvələrin qiyməti  heç də ucuz sayılmaz”.