Media-icmal 20.12.20

Prezidentin ölkədə sığortalanma haqqında fikirləri, obyektlərin sığortasındakı problemlərlə bağlı müzalkirələr, qeyri-infeksion xəstəliklərə qarşı mübarizə və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır....

Yoxsa ki, yanğın baş verir, günahkar da özüdür....

“AZƏRTAC” “Prezident İlham Əliyevin yanında pambıqçılıq mövsümünün yekunları və 2020-ci ildə görüləcək tədbirlər ilə bağlı müşavirə keçirildi” sərlövhəli məqalədə dövlət başçısının ölkədə sığorta sisteminin vəziyyəti barədə də düşüncələrinə yer verib.

Müəllif Prezident İlham Əliyevin dekabrın 19-da pambıqçılıq mövsümünün yekunları və 2020-ci ildə görüləcək tədbirlər ilə bağlı keçirilən müşavirədəki giriş nitqində sığorta məsələsinə də toxunub.

Prezident İlham Əliyev bildirib ki, bu il zəlzələ (2019-cu il fevrlaın 5-də Şamaxı və Ağsuda baş vermiş zəlzələ nəzərdə tutulur - red.) olmuşdur: "Üstündən cəmi 10 ay keçib, bütün əsas tikinti işləri artıq başa çatıb. Minlərlə ev tikildi, təmir və bərpa edildi. Bəziləri deyir ki, indi vətəndaşlar gərək bu evləri özləri bərpa etsinlər, gərək sığortalasınlar. Əlbəttə, gərək sığortalasınlar”.

Prezident əlavə edib ki, o cümlədən ticarət obyektlərinin hər biri sığortalanmalıdır ki, bədbəxt hadisə, yanğın baş verəndə gedib sığorta şirkətinə müraciət etsin: “Yoxsa ki, yanğın baş verir, günahkar da özüdür, sonra da gəlib deyirlər ki, dövlət bunun pulunu versin. Hansı ölkədə belə şey var? Hansı ölkədə dövlət özəl sahibkara hansısa bədbəxt hadisəyə görə təzminat ödəyir? Heç bir yerdə belə şey yoxdur”, deyə dövlət başçısı bidirib.

Dövlət başçısı vurğulayıb ki, hərə gedir öz əmlakını, mülkünü sığortalayır, bədbəxt hadisə baş verəndə sığorta şirkəti gəlib onun pulunu verir: “Bizdə də belə olmalıdır. Mən bunu özəl şirkətlərə, ticarət obyektlərinə aid edirəm və xəbərdarlıq edirəm ki, əgər haradasa daşqın, yanğın nəticəsində nəsə yanır, batırsa, dövlətdən dəstək almağa ümid etmək lazım deyil. Düzdür, biz bəzi hallarda ən kasıb, ən yoxsul təbəqəyə kömək göstəririk”.

Dövlət başçısı deyib ki, amma altında böyük maşınlar, mülklər, villalar olan sahibkara dövlət kömək etməməlidir, bu özü ədalətsizdir, dövlət ehtiyacı olana kömək göstərməlidir, pulu olan adam isə özü kasıba kömək etməlidir: “Mən bunu sahibkarlara dəfələrlə demişəm, onların sosial məsuliyyəti olmalıdır. Pul qazanırlar, dövlət şərait yaradıb, harada belə şərait var?... Rahat yaşayırlar, heç kim onlara dəymir, əksinə, Prezident həmişə onları dəstəkləyir. Getsinlər camaata, kasıba əl tutsunlar. Biz o insana kömək edirik ki, onun ehtiyacı var. Şamaxıda, Ağsuda, İsmayıllıda zəlzələ baş verdi. Biz necə biganə qala bilərdik, vətəndaşlar qışda donsunlar? Ona görə biz dərhal vəsait ayırdıq, bütün qurumları səfərbər etdik və 10 ay ərzində qış gələnə qədər onların evləri tikildi və təmir edildi…Ancaq hansısa biznesmenə, böyük mülklərə sahib olan varlı bir adama dövlət niyə kömək etməlidir? Qətiyyən elə şey ola bilməz və hər kəs nəticə çıxarsın”.

Sığorta probleminin həlli üçün…

“Müsavat.com”da isə “Xəyal Məmmədxanlı: “Sığorta probleminin həlli üçün sahibkarlara amnistiya verilməlidir ki...” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif iri ticarət obyektlərinin sığortalanması sahəsində vəziyyətlə bağlı sığorta üzrə ekspert Xəyal Məmmədxanlı ilə söhbətləşir.

Müəllifin sözlərinə görə, iri ticarət müəssisələrinin və bu müəssisələrdə çalışan sahibkarların mallarının sığortalanmaması son günlərin ən çox müzakirə olunan mövzularından biridir və bu məsələdə dövlət qurumları qədər sığorta şirkətləri də, sahibkarlar da qınanılır. 

X.Məmmədxanlı “Yeni Müsavat”a bildirir ki, əmlakın vəziyyəti sığorta şirkətinin mülahizəsinə təsir göstərir: “Onlar əmlakın vəziyyətini dəyərləndirir, sonra düşünür ki, əmlak sığorta edilsinmi - edilməsinmi, və ya hansı şərtlərlə sığorta olunsun. Buraya iki yerə bölünən amillər daxildir. Birincisi, sığorta riskinə təsir göstərən maddi amillər, ikincisi sığorta amilinə təsir göstərən insan amili”.

Sığortaçıya görə, obyektin tikili olaraq vəziyyəti və təhlükəsizlik təminatının səviyyəsi aparıcı rola malikdir.

Ekspert konkret olaraq deyir ki, bu gün Binə, Sədərək ticarət mərkəzləri və ya Dərnəgüldəki hansısa bazar sığorta şirkətinə müraciət etsə, onların istənilən sığorta haqqı ilə sığortalanması qeyri-mümkündür: “Çünki yanğın təhlükəsizlik sistemi bərbad vəziyyətdədir, heç bir fəaliyyət normativlərə uyğun qurulmayıb, adicə bir panikadan insanlar ölə bilər”.

Sığortaçıya görə, təhlükəsizlik təminatı aşağı səviyyədə olduğu üçün sığorta şirkəti bu obyektləri sığortadan imtina edə bilər. 

X.Məmmədxanlıya görə, sığorta sahəsində daha bir problem hesabatlılıqla bağlıdır: “Bəzi sahibkarlar öz əmlaklarının qiymətini real olaraq göstərmirlər. Bu, təkcə yanğınla bağlı deyil. Hətta kənd təsərrüfatında da risklərin sığortası zamanı fermerlər xərclərini bu şəkildə azaldırlar ki, vergiyə borcu çox olmasın. Həm də vergiyə təqdim etdikləri kiçik rəqəmlərlə üst-üstə düşsün. Bu faktor da, çox təəssüf olsun ki, əsas rol oynayır”.

X.Məmmədxanlıya görə, dövriyyə şəffaf olmadığı üçün 4hansı həcmdə, hansı qiymətdə mal yanıb, rəsmi dövriyyədə bu malların heç biri yoxdur. Bu da problemdir”. 

Ölkə əhalisi arasında piylənmə niyə artır?

“Redaktor.az”da isə “Azərbaycanda əhali arasında artıq çəki və piylənmə artır” sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) Azərbaycandakı nümayəndəliyinin “Azərbaycanda qeyri-infeksion xəstəliklərin yükü və mübarizə strategiyası” mövzusunda tədbir keçirdiyini bildirir.

Müəllif əlavə edir ki, tədbirdə qurumun Azərbaycan üzrə nümayəndəsi Hande Harmancı Azərbaycanda qeyri-infeksion xəstəliklər və ona qarşı mübarizə haqqında fikirlərini bildirib.

Harmancı qeyri-infeksion xəstəliklərin insult, infarkt, ürək qan-damar kimi xəstəliklərə səbəb olduğunu söyləyib və Azərbaycanda əhalinin yetərli şəkildə meyvə-tərəvəz yemədiyi bəlli olub: “Qidalanma çox əhəmiyyətlidir. Əhali arasında, xüsusilə uşaqlarda artıq çəki və piylənmə artır”, deyə ÜST nümayəndəsi bildirib.

ÜST-ün qeyri-infeksion xəstəliklərin qarşısının alınması və nəzarəti üzrə Avropa Ofisində Qeyri-infeksion xəstəliklərə nəzarət üzrə Proqram meneceri, tibb üzrə fəlsəfə doktoru İvo Rakovac isə deyib ki, Azərbaycanda əhalinin 30 faizi yüksək qan təzyiqindən əziyyət çəkir.

İ.Rakovaç deyir ki, əhali arasında yüksək qan təzyiqi duzun normadan artıq qəbulu nəticəsində yaranır, Azərbaycanda kişilərin 30 faizi əksər hallarda öz qidalarına duz əlavə edirlər: “Azərbaycanda bu göstərici digər ölkələrlə müqayisədə daha yüksəkdir. Maarifləndirmə aparmaqla bu göstəricini daha da aşağı salmaq olar".

Menecerin sözlərinə görə, Azərbaycanda əhalinin 90 faizi fiziki aktiv sayılmır, sorğunun nəticələrinə görə, Azərbaycanda əhalinin 55-56 faizində artıq çəki var, bu göstərici qadınlarda kişilərə nisbətən daha yüksəkdir.

Bununla yanaşı, İ.Rakovaç Azərbaycanda kişilərin təqribən 50 faizinin siqaret çəkdiyini diqqətə çatdırıb və 2011-ci il ilə müqayisədə bunun çox da dəyişmədiyini vurğulayıb.

Menecerə görə, Azərbaycanda meyvə-tərəvəz istehlakı da çox aşağıdır, əhalinin təxminən 90 faizi gün ərzində tövsiyə olunan miqdarda meyvə-tərəvəz yemir: “Bu da xüsusi narahatlıq yaradır. Nəzərə almalıyıq ki, meyvə-tərəvəz bizim sağlamlığımız üçün çox vacibdir. Eyni zamanda meyvə-tərəvəz Azərbaycanda çox geniş yayılıb".

Müəllifin sözlərinə görə, səhiyyə nazirinin müavini Rahim Əliyev isə deyib ki, pulsuz səhiyyə özünü doğrultmayıb və bu baxımdan səhiyyə müəssisələrinin nazirliyin və ya başqa qurumun tərkibində olması vacib faktor deyil. 

“Pulsuz səhiyyə dövlət üçün böyük yükdür və həddindən artıq böyük problemdir. Dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində əhali icbari tibbi sığorta ilə müalicə olunur. Səhiyyə müəssisələrinin hansı qurumun tabeliyində olmasından asılı olmayaraq, tibbi sığorta ilə əhaliyə göstəriləcək səhiyyə xidmətlərinin keyfiyyəti yüksələcək".

R.Əliyev vurğulayıb ki, tibb müəssisələrinin mərhələli şəkildə İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyinə verilməsi 2020-ci il ərzində davam etdiriləcək.