Media-icmal

Ölkə regionlarının inkişafı, deputat Vahid Əhmədovdan gündəm məsələlərinə baxış, ət idxalının artması və s. məsələlər bugünki (25 may 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Regional inkişaf strategiyası

"Azərbaycan" qəzeti "Prezidentin regional inkişaf strategiyası bölgələrin sosial simasını dəyişmiş, iqtisadi gücünü artırmışdır" sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/view-168329/Prezidentin-regional-inki%C5%9Faf-strategiyas%C4%B1-b%C3%B6lg%C9%99l%C9%99rin-sosial-simas%C4%B1n%C4%B1-d%C9%99yi%C5%9Fmi%C5%9F-iqtisadi-g%C3%BCc%C3%BCn%C3%BC-art%C4%B1rm%C4%B1%C5%9Fd%C4%B1r) ölkədə bölgələrin inkişaf səviyyəsini dəyərləndirir.

Müəllif 2004-cü ildən regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair qəbul edilən dövlət proqramlarının ölkənin ümumi inkişafında önəmli rol oynadıqlarını, bu proqramların icrasının paytaxtla regionlar arasında fərqin azalmasına səbəb olduğunu söyləyir.

Bu proqramların icrasından sonra regionlarda minlərlə kiçik, orta və böyük müəssisələr istifadəyə verilib, münbit infrastruktur yaradılıb, turizm inkişaf edib, aqrar sektorda məhsul istehsalı dəfələrlə artıb: "Bunun sayəsində 2004-2018-ci illərdə ümumi daxili məhsul real ifadədə 3,3, o cümlədən qeyri-neft sektoru 2,8 dəfə artmışdır. Bu dövrdə sənaye real ifadədə 2,6, o cümlədən qeyri-neft sənayesi 2,4, kənd təsərrüfatı 1,7 dəfə çoxalmışdır. Strateji valyuta ehtiyatları 2004-cü ilə nisbətən 24,3 dəfə artaraq 1 yanvar 2019-cu il tarixinə 45 milyard ABŞ dolları səviyyəsini keçmişdir. Bu dövrdə Azərbaycan 190-a yaxın ölkə ilə xarici ticarət əməliyyatları aparmış, qeyri-neft məhsullarının ixracı 4,2 dəfə artmışdır".

Müəllif deyir ki, bu müddətdə sahibkarlıq da inkişaf edib, əgər 2003-cü ildə sənaye məhsulunun ümumi həcmində özəl sektorun payı 56,8 faiz idisə, hazırda bu rəqəm 80 faizdən çoxdur.

Müəllif bildirir ki, qeyri-neft sektorunun davamlı inkişafını təmin etmək üçün ölkədə bölgələrdə sənaye parklarının, sənaye məhəllələrinin yaradılması istiqamətində xeyli iş görülüb.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, Sumqayıt Kimya Sənaye və Mingəçevir Sənaye parkları, həmçinin Neftçala, Masallı, Hacıqabul və Sabirabad sənaye məhəllələri yaradılıb.

Müəllifə görə, bu proqramlarda ölkədə daha çox tələbat olan yüngül sənaye məhsullarının istehsalına da xüsusi diqqət yetirilib və Mingəçevir Sənaye Parkı yaradılması bunun nəticəsidir.

Yazıda vurğulanır ki, Neftçala Sənaye Məhəlləsində "Azərmaş" ASC və "İran Khodro" şirkətlərinin birgə yaratdıqları "Khazar" Avtomobil Zavodu fəaliyyət göstərir. Hazırda 125 nəfərin çalışdığı zavodda gələcəkdə işçilərin 300 nəfərədək artırılacağı planlaşdırılır. İllik istehsal gücü 10 min avtomobil olan zavodda hazırlanan avtomobillərin bir hissəsi MDB, Yaxın Şərq və Afrika ölkələrinə ixrac ediləcək.

Müəllif vurğulayır ki, dövlət proqramlarının icrasında aqrar sektorun inkişafına geniş yer ayrılıb, ölkədə ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün bitkiçilik və heyvandarlıq sahələri inkişaf edib, ərzaq məhsulları ilə özünü təminetmə səviyyəsi daha da yaxşılaşıb.

Müəllif deyir ki, aqrar sektorun innovativ əsaslara keçirilməsi üçün aqroparkların yaradılması əsas hədəflərdəndir, hazırda 33 rayon üzrə 258,3 min hektar ərazidə 51 aqroparkın, o cümlədən 17 müasir cins heyvandarlıq kompleksinin və 34 iri bitkiçilik təsərrüfatlarının yaradılması üzrə işlər davam edir.

Yazının sonunda isə oxuyuruq: "Aqrar sahədə həyata keçirilmiş sistemli tədbirlər sayəsində ölkəmizin kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları üzrə özünütəminetmə səviyyəsi yüksəlmiş, ərzaq məhsullarının istehsalı artmış, ixrac imkanları genişlənmişdir".

36 faizə çıxan gömrük rüsumları

"Yenisabah.az"da isə "Gömrük rüsumları 36 faizə gəlib çıxır, bu, çox yüksəkdir - Vahid Əhmədov" sərlövhəli məqalə oxumaq olar (https://yenisabah.az/gomruk-rusumlari-36-faize-gelib-cixir-bu-cox-yuksekdir).

Müəllif son günlər gömrük sahəsindəki müəyyən problemlər, ölkədə qiymət artımı, yoxsulluq səviyyəsi ilə bağlı səsləndirilən fikirlərə dair Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Vahid Əhmədovun düşüncələrinə yer verir.

Müəllif vurğulayır ki, V.Əhmədovun da üzvü olduğu komitənin mayın 21-də 2018-ci il dövlət büdcəsinin icrası haqqında Qanun layihəsinin müzakirəsilə bağlı keçirilən iclasda Azərbaycan Nigeriya ilə müqayisə edilib.

V.Əhmədov bildirir ki, ölkə, dövlət, əhalinin vəziyyəti, islahatlar göz qabağındadır: "Əlbəttə, demirəm ki, hər şey yaxşıdır, əladır. Yoxsulluqla, işsizliklə əlaqədar problemlər var. Rəsmi statistikaya görə, Azərbaycanda yoxsulluq səviyyəsi 5% dir. Amma mən arxayınam ki, Azərbaycanda çox ciddi və dərin iqtisadi islahatlara start verilib".

İstənilən ölkənin müəyyən problemləri olduğunu deyən V.Əhmədov hesab edir ki, əsas məsələ problemin həllində dövlət və hökumətin iştirak etməsidir, odur ki, istəməzdi ki, Azərbaycan Nigeriya ilə müqayisə edilsin.

V.Əhmədov bunu da vurğulayır ki, neft gəlirlərilə əlaqədar xüsusi fond yaradılıb, əsas məsələ isə gələcəkdə bu pulların insan kapitalına, yəni təhsilə, səhiyyəyə, əhalinin məşğulluğuna yönəldilməsidir.

Rəsmi olaraq ölkədə yoxsulluğun 5% civarında olması barədə rəqəmə toxunan V.Əhmədov deyir ki, bu, rəsmi statistikadır. "Burada bir məsələ də var. Bir var daimi iş yeri, bir də müvəqqəti. Yəni daimi iş yeri olan insanlar üçün problem yoxdur. Amma elə insanlar var ki, onların iş yerləri müvəqqətidir. Onlar hardasa 1-2 ay işləyirlər, sonra sezonla əlaqəli işsiz qalırlar".

Ölkədə qiymət artımına toxunan deputat ölkədə bayramlar öncəsi qiymət artımını süni adlandırır: "Azərbaycanda hər bayramqabağı qiymətlər qalxır. Bunlar subyektiv qiymətlərdir. Daha çox gəlir götürmək üçün bəzi üzdəniraq işbazlarımızın qiymət artımıdır. Bu, düzgün deyil".

V.Əhmədov hesab edir ki, qiymətlər üzərində monitorinqlər keçirilməlidir və bunun üçün xüsusi orqan, təşkilatlar var, monitorinqlər aparılmalı, real qiymətlər qoyulmalıdır.

Son günlər gömrük sistemilə bağlı şikayətlərin, problemlərin səngimədiyinə münasibət bildirən deputat vurğulayır ki, gömrükdə problemlər olması ilə razıdır.

V.Əhmədov deyir ki, gömrükdə şəffaflıq prinsipi təmin olunur, mal gələndə gömrük rüsumları, əlavə dəyər vergisi (ƏDV) və s. ödənilir: "Tutaq ki, insan mal gətirir, onun qiyməti 100 manatdırsa, o maldan 18% əlavə dəyər vergisi , 15%-ə yaxın rüsum verir, 3-4% də orada müəyyən kiçik xərclər var. Bu da 36-37%-ə gəlib çıxır. Bu, böyük məbləğdir. Burada artıq sahibkarın gəlirlərində müəyyən problemlər yaranır. Ona görə biz rüsum qoyanda, o vaxt bunu 0-15% arası qoymuşduq ki, hökumət bundan istifadə edəndə birinə 1%, digərinə 15% rüsum tətbiq etsin".

Deputat ümumiyyətlə bütün mallara 18% ƏDV qoyulmasının yox, differensiallaşdırılmış vergi sisteminin tətbiqinin tərəfdarı olduğunu bildirir və hesab edir ki, idxal vergilərində müəyyən problemlər var, yəni, vergilərin yüksək olması sahibkar və iş adamları üçün problemlər yaradır.

İstehsalı azalan, idxalı artan ət problemi

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Ət istehsalı azalır, xaricdən idxal artır... (https://musavat.com/news/et-istehsali-azalir-xaricden-idxal-artir_615513.html) sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif maldarlıq sahəsindəki məsələləri ekspert Nicat Nəsirli ilə müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, ölkədə aqrar sektorun iki mühüm sahəsindən biri olan heyvandarlığın inkişafı üçün dövlət tərəfindən cins heyvanların alınaraq güzəştli qiymətlə fermerlərə satılmasına dəstək verilir.

Müəllifin sözlərinə görə, xaricdən gətirilən hər heyvanın dəyərinin 60 faizini dövlət ödəyir, 40 faizi isə güzəştli kreditlə fermerlərə satılır.

Yazı müəllifi deyir ki, heyvanların alınması, güzşətli kreditlər verilməsi kimi çoxmilyonluq digər tədbirlər də həyata keçirilir, amma, bunlara baxmayaraq, heyvandarlıq sahəsində vəziyyət ürəkaçan deyil, xaricdən heyvan, həm də heyvandarlıq məhsullarının idxalı artır.

Müəllif Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən bildirir ki, 2017-ci ildə Azərbaycana 83 min 954 baş damazlıq üçün nəzərdə tutulmayan digər diri iribuynuzlu heyvanlar (25 milyon 250.92 min dollar dəyərində), 131 min 867 baş diri qoyunlar (7 milyon 834.6 min dollar dəyərində) gətirilmişdisə, 2018-ci ildə 114 min 183 baş (314 milyon milyon 3,53 min dollarlıq) digər diri iribuynuzlu heyvanlar, 108 min 595 baş diri qoyunlar (7 milyon 134,01 min dollarlıq) idxal olunub.

Müəllif Dövlət Gömrük Komitəsinin statistikasına əsasən deyir ki, ötən ilin yanvar-aprel aylarında Azərbaycana 19 milyon 357.37 min dollarlıq 13 min 465.86 ton ət, 3 milyon 308.65 min dollarlıq 2 min 269.08 ton süd idxal olunmuşdusa, bu ilin dörd ayında 23 milyon 796.57 min dollarlıq 16 min 677.73 ton ət, 3 milyon 767.88 min dollarlıq 2 min 733.90 ton süd idxal olunub.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, idxalın artması ölkə üzrə mal-qara və qoyun sayının azalması ilə müşaiyət olunur, belə ki, 2018-ci ilin yanvar-mart ayları üzrə Azərbaycanda iribuynuzlu mal-qaranın sayı 2 684 052 baş olub, bu ilin eyni dövründə isə 2 672 688 başa düşüb, ötən ilin birinci rübünə ölkədə 8 659 202 baş qoyun və keçi olubsa, bu ilin eyni dövrü üzrə bu say 8 563 745 başa qədər azalıb.

Ekspert Nicat Nəsirli də "Yeni Müsavat"a heyvandarlıq sahəsində bir sıra problemlər olduğunu deyib, əsas problemlər kimi damazlıq və məhsuldarlıq problemini göstərib.

N.Nəsirlinin sözlərinə görə, dünyada bir qaramaldan bir il ərzində 10-12 ton süd əldə olunursa, Azərbaycanda bu 1,5-1,8 tondan yuxarı deyil, ətə gəlincə, dünyada 5 aya bir xırdabuynuzlu heyvandan 35-40 kq ət əldə edilirsə, Azərbaycanda buna 8-12 ayda nail olunur.

N.Nəsirliyə görə, daha bir problem örüş yerlərinin məhdud olması, yem tapa bilmək üçün heyvanların uzaq məsafələrə getməsidir.

N.Nəsirlinin sözlərinə görə, dünyanın 126 ölkəsində elmi-tədqiqat institutları şəbəkəsi yaradılıb: "Bu institutlar müxtəlif cinslərin məhsuldarlığını ildən-ilə yüksəltməyə nail olurlar. Biz də damazlıq heyvanları onlardan alırıq. Azərbaycanda bitkiçilik sahəsində toxumçuluq bankı yaradılıb, heyvandarlıq üzrə də belə bankın yaradılmasına ciddi ehtiyac var".