Media-icmal 22.09.18

Azərbaycan parlamentinin 100 illik yubileyi, yüksək bank faizlərindən çıxış yolu, BOKT-ların bahalı kreditləri və s. məsələlər bugünkü (22 sentyabr, 2018-ci il) medianın apaırcı mövzularındandır.

Müsəlman Şərqinin ilk parlamentinin 100 illiyi

"Azərbaycan" qəzeti "Şərqdə ilk demokratik respublikanın parlamentinin 100 illiyi təntənəli qeyd olundu" sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda parlament fəaliyyətini dəyərləndirib.

Məqalə parlamentin 100 illik yubileyi münasibətilə sentyabrın 21-də Milli Məclisdə keçirilmiş təntənəli iclasdakı çıxışlara əsasən hazırlanıb.

Milli Məclisin sədri Oqtay Əsədov 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (AXC) və onun parlamentinin yaradılmasını Azərbaycan xalqının dövlətçilik potensialının təzahürü adlandırıb.

100 il öncə parlament quruculuğuna gəlincə, O.Əsədov deyib: "Parlamentli respublika sisteminin tətbiqi demokratik və dünyəvi dövlətçilik yolunda atılan inamlı addımlar təkcə Azərbaycanın deyil, bütün müsəlman Şərqinin siyasi həyatında yeni səhifə açdı".

O.Əsədov bildirib ki, AXC parlamenti ölkə həyatının bütün sahələrini əhatə edən mütərəqqi qanunvericilik aktları qəbul etməklə bu dövlətin səmərəli fəaliyyətinə şərait yaradıb.

Milli Məclis sədri bu parlamentin uğurlu fəaliyyətini Azərbaycan xalqının demokratik prinsiplərə əsaslanan milli dövlət qurmağa qadir olmasının sübutu adlandırıb.

O.Əsədov deyir ki, 1991-ci ildə dövlət müstəqillinin ilk illərində xalq "böyük böhran və sarsıntılar, erməni işğalı və vətəndaş müharibəsi təhlükəsi ilə üzləşmiş"di, yalnız 1993-cu ildə ulu öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı ilə müstəqil dövlət məhv olmaq təhlükəsindən qurtuldu.

Milli Məclis sədri son 23 ildə ölkədə parlament fəaliyyətini dəyərləndirərək deyir ki, indiyədək beş dəfə keçirilmiş azad, ədalətli və şəffaf seçkilər Azərbaycanın demokratik inkişafında mühüm rol oynayıb: "Artıq 23 ilə yaxındır ki, Azərbaycan Milli Məclisi qanunvericilik hakimiyyəti səlahiyyətlərini uğurla həyata keçirir. Parlament ölkədə aparılan hüquqi, demokratik, dünyəvi dövlət quruculuğunun möhkəm hüquqi bazasını yaradıb və təkmilləşdirib".

O.Əsədov Azərbaycan Respublikasını XX əsrin əvvəllərində mövcud olmuş Xalq Cümhuriyyətinin, Milli Məclis isə Xalq Cümhuriyyəti parlamentinin varisi kimi qiymətləndirib.

Bolqarıstan Milli Assambleyasının sədri xanım Tsveta Karayançeva, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinın fəaliyyətini "qısa müddət ərzində fəaliyyət göstərsə də Azərbaycanın sonrakı tarixində mühüm rola malik olması" kimi dəyərləndirib.

"Sevindiricidir ki, 100 il sonra müstəqil Azərbaycan öz demokratik inkişaf yolunu davam etdirir, müasir dövlət kimi inkişaf edir", - deyən T. Karayançeva qeyd edib ki, Bolqarıstan Azərbaycan ilə əlaqələrə xüsusi önəm verir.

Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədri Binəli Yıldırım 100 il bundan öncə Azərbaycan və Türkiyənin tarix səhnəsindən silinməməsi üçün böyük mübarizə apardıqlarını vurğulayıb: "Yüz il əvvəl Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yaradılıb. Azərbaycan parlamenti 100 il əvvəl vacib bir vəzifəni icra edib. Bu gün də Azərbaycanın qazandığı uğurlarda parlamentin böyük rolu var".

Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini bərpasından sonrakı dövrü isə B.Yıldırım "böyük inkişaf, iqtisadi nailiyyətlər, bölgədə sülh və sabitliyə mühüm töhfə dövrü" kimi dəyərləndirib.

Türkiyə parlament rəhbəri ölkəsinin hər zaman Azərbaycanın yanında olduğunu, müstəqilliyini dəstəklədiyini, Azərbaycan və Türkiyənin bölgədə mühüm layihələri birgə reallaşdırdıqlarını bildirib.

"Biz eyni millətin övladlarıyıq. Azadlığımız, əmin-amanlığımız bir-birinə bağlıdır, sevincimizi və kədərimizi birgə bölüşürük. Ümidlərimiz, xəyallarımız, ideallarımız eynidir. Eyni dildə danışırıq, fikirlərimiz eyni nöqtələrdə birləşir.

Bankların "yüksək faiz" bəlası

"Müsavat.com" Bank kreditlərinin "yüksək faiz" bəlası: ekspert çıxış yolunu göstərdi" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif 2014-cü ilin sonlarından Azərbaycanda problemli kreditlərin yaranması, bunu səbəbləri, aradan qaldırılması yolları barədə ekspert Vüsalə Əhmədova ilə müzakirə aparır.

Müəllif hesab edir ki, Azərbaycanda bank sektorunun, biznesin, vətəndaşların, bütövlükdə iqtisadiyyatın ən böyük problemi bankların düzgün qurulmayan kredit siyasəti və tətbiq etdikləri yüksək faizlərdir: "Məhz bunun nəticəsidir ki, 2014-cü ilin sonlarından başlayaraq problemli kreditlərin həcmi sürətlə artdı və hələ də proses həllini tapmayıb.

İki illik fasilədən sonra hazırda banklarda kreditlərin verilməsi bərpa edilsə də, faizlər yüksək olaraq qalır, xüsusən də manatla kreditlər üzrə faizlər əksər banklarda 30 faizə yaxındır.

Mövzu ilə bağlı "Yeni Müsavat"a danışan iqtisadçı-ekspert Vüsalə Əhmədova deyir ki, digər ölkələrlə müqayisədə Azərbaycanda kredit faizlərinin kifayət qədər yüksək olması danılmaz faktdır: "İstehlak kreditlərilə bağlı ən sərfəli faizlə kredit təklif edən banklarda belə kredit faizləri hər min manat üçün 26%-33% təşkil edir. Bankların bir çoxunda isə qeyri-müştərilərə istehlak krediti heç verilmir, həmçinin müxtəlif şərtlər qoyulur".

Ekspert deyir ki, bir qism banklarda əmək haqqını və ya təqaüdünü həmin bankın kartı ilə alan müştərilərə və ya həmin bankda əmanəti olan müştərilərə kredit verilir.

V.Əhmədova vurğulayır ki, bundan əlavə, bankların zamin, rəsmi əməkhaqqı, Bakı və Abşeron qeydiyyatı olması və s. kimi şərtləri olur.

Ekspert deyir ki, banklar həm də əhalidən cəlb edilən əmanətlərin faizlərini hər il aşağı salınır və hazırda manatla yerləşdirilən əmanətlər üçün ən yaxşı halda 6%-11% depozit faizləri təklif edilir.

İqtisadçı müqayisə apararaq Türkiyədə istehlak kreditlərinin cəmi 2,45%-2,89%-lə verildiyini bildirir:

Ekspertə görə, Azərbaycand kredit faizlərinin yüksək olması təbii olaraq problemli kreditlərin ildən-ilə artmasına gətirib çıxarır: "Belə ki, 2017-ci ilin sonunda ölkə banklarında problemli kreditlər 1.626,7 milyon manat idi. Bu ilin əvvəli ilə müqayisədə isə problemli kreditlərin həcmi 84 milyon manat yüksəlib. Başqa sözlə, ilin əvvəlinə nisbətən problemli kreditlər 5,2 faiz artıb".

Ekspert deyir ki, problemli kreditlərin böyük hissəsi dollar kreditlərinin payına düşür, belə ki, dollarla problemli kreditlərin məbləği 877 milyon manat, manatla olan problemli kreditlər isə 833 milyon manat təşkil edir.

V.Əhmədova ölkədə orta aylıq əmək haqlarının 200-400 manat arasında olduğu bir şəraitdə, yüksək faizlərlə götürülən kreditlərin geri ödənməsi vətəndaşlar üçün çətinlik törədir: "Ailələrin çoxunda kreditin aylıq ödənişi ailənin gəlir həddindən yüksək olur. Mərkəzi Bank isə devalvasiyadan sonra nə depozitlər, nə də kreditlər üçün heç bir kompensasiya siyasəti həyata keçirmədi".

V.Əhmədova bank sektorunda "faizsiz bankçılıq" sisteminin tətbiqini tövsiyə edir və deyir ki, Azərbaycanda faizsiz bankçılığın Malayziya modelinin özünü doğrulda bilər

Asan, amma bahalı olan BOKT-lar

"Novoye Vremya" qəzetində "Asan, amma bahalı" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif Azərbaycanda Bank Olmayan Kredit Təşkilatlarının (BOKT) kreditləşmə fəaliyyəti barədə müzakirə açıb.

Müəllif deyir ki, xarici analtiklərin hesabatına əsasən Azərbaycan əsl "kredit bum"u yaşayır və bu sahədə BOKT-dan kreditlər götürülməsi üstünlük təşkil edir.

Müəllif vurğulayır ki, sirr deyil ki, biznes qurumlarının və əhalinin kommersiya banklarından kredit götürülməməsi 2015-ci ildə manatın iki dəfə devalvasiyasından sonra kerditlərin azalması və aşağı şərtlərlə verilməsidir.

Yazı müəllifi deyir ki, bundan irəli gələrək əhali BOKT-dan kredit götürməyə üstünlük verir.

Amma məqalə müəllifi deyir ki, bu qurumlardan kredit götürülməsi heç də kiçik biznesin vəziyyətinin yaxşılaşdırılması ilə assosiasiya oluna bilməz: "Sadə desək, kommersiya bankından kredit almaq olduqca çətindir, ona görə də biznes və əhali məcbur olub daha yüksək faizlə BOKT-dan kreditlər götürürlər".

Müəllifə görə, bu qurumlardan kredit götürmək asan olsa da heç də o demək deyil ki, risklərini nəzərə almırlar.

Məqalə müəllifi ekspert Əkrəm Həsənov istinadən bildirir ki, bu qurumlar tanıdıqları şəxslərə krediti aşağı faizlə verdiyi halda tanımadıqları şəxslərə yüksəs faizlə və qiymətli əmlak qoymaqla verir: "Bir qayda olaraq BOKT-ları bank sahiblər yaradırlar. Hətta formal olaraq ada çəkilməsə belə bu qurumlar hansısa kredit-maliyyə təşkilatına tabe olur. Odur ki, nəzarət orqanları banklara, sığorta şitkərlərinə nzəarət edə bilsə də BOKT-lar bir növ nəzarətdən kənar qalırlar.

Müəllifin deməsinə görə, məhz bu amil çox zaman fəaliyyət göstərən BOKT-ların banklar tərəfindən alınmasına şərait yaradır, həm də belə qurumlarn təşkili üçün 300 min manat vəsait tələb olunur ki, bu da bank sahibləri üçün problem deyil.

Bütünlükdə isə indiki şərait yüksək tələb olduğu üçün bu "yoxsul bazar"da çoxlarına məskunlaşmağa imkan verir, amma burası da var ki, kommersiya bankından fərqli olaraq belə təşkilat sahibi kassa əməliyyatı aparmaq, hesab açmaq, bankdan kredit almaq və onu daha yüksək faizlə vermək kimi üstünlüklərə sahib ola bilmir.

Müəllifə görə, ən başlıcası, 30%-dən yüksək olan kreditlər kiçik sahibkarlığın inkişafına səbəb olmur, amma istər biznesin, istərsə də əhalinin başqa çıxış yolu yoxdur.