Media-icmal 23.08.17

İri kənd təsərrüfatlarının yaradılması, aqrar sığorta ilə bağlı durum, "Qadın qul bazarı"nda yaşananlar bugünki (23 avqust, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Əsas hədəf - iri kənd təsərrüfatı strukturları

"Azərbaycan" qəzeti "Kiçik fermer və ailə təsərrüfatlarından iri aqrar-sənaye komplekslərinə" (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=128554) sərlövhəli məqalədə ölkədə kənd təsərrüfatının inkişaf istiqamətlərini dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, ölkə iqtisadiyyatı çoxvektorludur, hələ ki, ölkəyə ən çox valyuta gətirən neft sənayesi olsa da, həyata keçirilən islahatlar nəticəsində qeyri-neft sektorunda məhsul istehsalının çəkisi ilbəil artır.

Müəllif deyir ki, qeyri-neft sektorunda məhsul istehsalının həcminə və burada çalışanların sayına görə ən böyük sahə kənd təsərrüfatıdır və bu sahədə həyata keçirilən islahatlarda ölkənin ərzaq təhlükəsizliyi, əhalinin məşğulluğu və ixracın artırılması əsas hədəf olaraq götürülür.
Məqalədə kənd təsərrüfatında hələlik kiçik və orta təsərrüfatlar üstünlük təşkil etsə də, iri fermer təsərrüfatları və aqroparkların yaradılmasının əsas hədəf olduğu vurğulanır və bu barədə dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat da gətirilir: "Aqrar sahədə yeni aqroparkların yaradılması sürətlə gedir. Bu proses geniş vüsət almışdır. Bu günə qədər bizim təşəbbüsümüzlə və maliyyə dəstəyi ilə 32 iri fermer təsərrüfatı yaradılmışdır. İndi 38 böyük aqropark yaradılır. Özəl sektor bizim təşəbbüsümüzə çox məsuliyyətlə yanaşdı. Tezliklə 38 aqroparkın yaradılması bizim ixrac potensialımızı böyük dərəcədə artıracaqdır".

Müəllif deyir ki, aqroparkların əsas üstünlüyü dövlətin bu prosesə dəstək göstərməsidir, odur ki, bu, həm maliyyə, həm də hüquqi cəhətdən aqrar sahədə çalışan sahibkarların işini xeyli asanlaşdırır.

Müəllif hesab edir ki, aqroparklar müasir inkişaf modelidir, məhsulların intensiv istehsalı, daşınması, saxlanılmasında, satışının təşkilində mühüm rol oynayır: "Müasir texnologiyaları tətbiq edən aqroparklar isə istehsal, emal və logistika xidmətlərini mərkəzləşdirilmiş vahid ərazidə yaratmaqla yüksək keyfiyyətli məhsulların alınmasına, satışının təmin edilməsinə və sahibkarlıq fəaliyyətinin mənfəətliliyinə geniş imkanlar yaradır. Bunun nəticəsi olaraq bazarlarda məhsul bolluğu, deməli, həm də rəqabət mühiti yaranır, keyfiyyət yüksəlir".

Yazı müəllifi aqropark sistemini ən müasir təcrübə hesab edir və deyir ki, bu model aqrar təsərrüfatçılıqla sənaye və təchizat sistemlərinin birgə fəaliyyətidir.

Müəllif vurğulayır ki, aqroparkda fermer fəaliyyət sahəsi, infrastruktur qayğısı, satışın təşkili, saxlanma, təkrar istehsal kimi qayğılardan azad olur, həm də bir çox hallarda xüsusi vergi, kredit güzəştləri əldə edir.

Məqalədə deyilir ki, indiyə kimi ölkədə 43 quşçuluq təsərrüfatı, 23 cins heyvandarlıq kompleksi, 8 süd və 6 ət emalı müəssisəsi, 39 intensiv bağçılıq və üzümçülük təsərrüfatı, 43 müasir istixana kompleksi, 6 meyvə-tərəvəz emalı müəssisəsi, 51 logistik mərkəz və 22 taxıl anbarı kompleksi yaradılıb.

Bu qurumlar istehlak bazarının sabitləşməsində, ixrac potensialının artmasında, idxaldan asılılığın azalmasında, ərzaq təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsində əhəmiyyətli rola malikdir.

Baha qiymət, baş tutmayan sığorta

"Exo" qəzetində isə diqqəti "Azərbaycan fermerləri öz təsərrüfatlarını sığortalamaq istəmirlər" sərlövhəli məqalə (http://ru.echo.az/?p=62021) cəlb edir.

Yazıda aqrar sahədə sığorta sisteminin inkişaf etməməsinin səbəbləri ekspetlərlə araşdırılır.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda aqrar risklərdən sığorta sistemi inkişaf etməyib, bu sahədə istehsalçı-fermer vacib riskləri aradan qaldıran sığorta polisi olmasını istəyir, amma ona lazımi dərəcədə ödəniş etmək istəmir.

Müəllif deyir ki, bu məsələnin digər tərəfi də budur ki, sığorta şirkətləri də fermerlərlə işləməyə həvəsli deyil, indiki halda şirkəti ziyana salır, dövlətə gəlincə isə, dövlət bu məsələdə kənarda qalmağa üstünlük verir.

"Azərbaycan fermerləri öz təsərrüfatlarını sığortalamaq istəmirlər, bu, onlara mənasız maliyyə məsrəfləri kimi görünür. Azərbaycanda kənd təsərrüfatı istehsalçılarını hava risklərindən qoruyacaq aqrar sığorta sistemi yaradılması çoxdan gündəmdədir, çünki kənd təsərrüfatı riskli işdir".

Fermerlərin təsərrüfatlarını sığorta etdirmək istəməməsi barədə sığorta eksperti Adil Aslanov deyir ki, belə hallar var və fermerlər səbəb kimi bu sahədə qiymətlərin bahalığını göstərirlər: "2016-cı ildə bu məsələ ilə bağlı, demək olar ki, bütün ölkəni gəzdim, bir çox fermerlərlə danışdım. Odur ki, kiminsə deməsinə görə yox, bunu gördüyüm üçün birmənalı deyirəm ki, fermerlər sığorta polisinin qiymətləri baha olduğu üçün onlara sərf etmədiyini deyirlər".

A.Aslanov deyir ki, digər tərəfdən özəl sığorta şirkətləri də fermerlərin təklif etdikləri şərtlərlə işləməkdə maraqlı deyil: "Bu, şirkətləri ziyana salacaq. Məsələn, 10 min heyvanın sığortası 2 min manata başa gəlir, hər heyvana görə, sığorta polisi 10 manat qiymət qoyur, amma fermerlər belə qəbul edirlər ki, bu, çox baha qiymətdir. Belə mənzərə alınır ki, sığorta tarifi çox yüksəkdir, ödəmə tələbi isə çox aşağıdır. Bunun da nəticəsi olaraq şirkətlər aqrar sığorta sahəsində fəaliyyətə maraq göstərmirlər. Yalnız dövlət sığorta şirkətləri buna maraq göstərir".

Ekspert deyir ki, Azərbaycanda məhsulu doludan sığorta fəaliyyət göstərir, amma tək-tük fermerlər bu sığortanı imzalayırlar.

A.Aslanov deyir ki, maddi ziyanın ödənilməsi mexanizmində də problemlər var, bu sahədə fəlakətli dərəcədə mütəxəssis çatışmazlığı yaşanır, odur ki, zərərin səbəbini, dəyən ziyanın hcmini müəyyən etmək çox çətindir.

Ekspertə görə, dövlət aqrar sığortanı məcburi elan etməyincə, bu məsələ həllini tapmayacaq və uzunmüddətli dövlət dəstəyi bu sahəni sürətlə inkişaf etdirə bilər.

"Qadın qul bazarı": hərənin öz dərdi var

"Bizim Yol" qəzetində isə "Çarəsiz qadınların son ümid yeri-"qul bazarı"" (http://www.bizimyol.info/az/news/16200.html) sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Maştağa qəsəbəsində yerləşən "Xəyal" Ticarət Mərkəzinin yanındakı "Qadın qul bazarı"nda görüdükləri barədə yazır.

Müəllif deyir ki, buraya gələn qadınların ailə başçılarından kimisi zindandadır, kimisi dünyasını dəyişib və s.

"20-30 nəfər qadın avtobus dayanacağından bir qədər aralı iş gözləyir, gözləyir ki, kimsə evində, istixanasında, həyətində, bağında iş gördürmək üçün onları aparsın. Burada hər yaşda qadın var, 19 yaşdan 60 yaşa qədər, hamı da iş tapmaq istəyir".

Müəllif vurğulayır ki, bu qadınlardan birinin həyat yoldaşı iki il öncə həbs edilib, qayınana ilə birgə yaşayır, məcburiyyət üzündən evlərə işləməyə gedir.

Yazıda deyilir ki, iki uşaq anası olan bu xanım artıq uşaqların bir az böyüdüklərini və tələbatlarının böyüdüyünü bildirir: "Evlərdə günü 20 manata işləyirəm, elə vaxt olur ki, həyətdə də işləməli oluram, amma iş həmişə olmur. Həftədə 2-3 dəfə iş tapa bilirəm. Uşaqlarıma qayınanam baxır. Mən cavan olduğumdan, məni iş üçün aparan çox olur. Qocalar güclə iş tapırlar".

Müəllif diqqəti ona çəkir ki, burada qaçqın olan bir xanım 62 yaşı olsa da, hələ də pensiya almır, yaşlı olduğu üçün işə götürmürlər, odur ki, bu bazara iş tapa bilmək ümidilə gəlir: "Vallah, çox çətindir, pensiya istəyirəm, deyirlər yaşın çatmır, iş istəyirəm, deyirlər qocasan. Mən hələ bilmirəm nəyəm. Gedirəm evlərdə iş görürəm, "parniklərdə" işləyirəm, 20-30 manat qazanıb özümü saxlayıram", deyə qadın bildirir.

Müəllif deyir ki, bu qadın həm də əldə etdiyi bu pulla yaşlı həyat yoldaşını da saxlamalı olur və onlarla söhbət etdikcə necə çarəsiz durumda olduğunun şahidi olur.

Müəllif deyir ki, bir qədər sonra daha bir nəfər bazara gələrək hüzr məclisindən saonra qalan qabların yumasını təklif edir və həmin qaçqın xanım 20 manata razılaşıb bu işi görməyə gedir.

Müəlif qadınları bir qədər də müşahidə etdiyini deyərək, buradakı ümumi mənəvi mənzərəni belə təqdim edir: "Əlləri qabarlı, ürəkləri dərdli, heç birinin üzü gülmür, birinin həyat yoldaşı ölüb, birininki həbsdədir, başqa birisinin yoldaşı isə işləmək istəmir. "Qadın qul bazarı"nda ən dərdli, ən çarəsiz qadınlar yığılıb. Zaman keçdikdə iş tapmadıqları üçün ərazidən uzaqlaşırlar. İki qadın isə getmək istəmir, gözləyirlər, "bəlkə kimsə gəldi" deyə. "Qadın qul bazarı"... Acınacaqlı səslənsə, də bura onların ümid yeridir!".