Media-icmal 23.09.17

Ölkədə regional inkişaf, inflyasiyanın fəsadları, yerli səhiyyəyə inamsızlıq bugünkü (23 sentyabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Regional inkişaf nümunəsi

"Azərbaycan" qəzeti "Regional inkişafın mükəmməl nümunəsi" sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=130371) ölkənin bölgələrində infrastruktur layihələrinin icrasını dəyərləndirir.

Müəllif ölkədə davamlı inkişafın təmin olunmasında regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramlarının mühüm rolu olduğunu və dövlət başçısı İlham Əliyevin 2014-cü il fevralın 27-də imzaladığı sərəncamla təsdiq edilən "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"nın regionların, o cümlədən qeyri-neft sektorunun inkişafı sahəsində 2004-cü ildən başlanmış tədbirlərin uğurlu davamına təminat yaratdığını bildirir.

Müəllif deyir ki, III Dövlət Proqramının da uğurla icrası üçün bütün iqtisadi potensial var və bu proqramlar bölgələrdə potensialın artmasına, infrastruktur təminatına, biznes və investisiya mühitinin yaxşılaşmasına, əhalinin rifahının yüksəlməsinə şərait yaradıb.

Müəllif vurğulayır ki, həmin layihələrin icrasının nəticəsidir ki, 150 min hektardan artıq torpaq əkin dövriyyəsinə cəlb olunub və buna nail olmaq üçün suvarma suyu və elektrik təminatı layihələrinə 250 milyon manat vəsait xərclənib.

Qeyri-neft sənayesi və kənd təsərrüfatının inkişafı üçün müxtəlif dövlət dəstəyi mexanizmləri həyata keçirilir: "Sənaye parkları və zonalarının, aqroparkların yaradılması, inzibati prosedurların sadələşdirilməsi, dövlət xidmətlərinin göstərilməsində şəffaflığın təmin olunması, habelə "ASAN xidmət" mərkəzləri, Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu, "Aqrolizinq", AZPROMO, Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti və digər təşkilatlar vasitəsilə sahibkarlığa verilən dəstək mühüm nəticələr verib".

Müəllif deyir ki, bu proqramların icrası ilə regionlarda 51 logistik mərkəz, 23 taxıl anbarı, 16 meyvə-tərəvəz emalı, 20 iri fermer, 23 müasir heyvandarlıq, 56 istixana, 16 üzümçülük, 23 bağçılıq və 39 quşçuluq təsərrüfatı, 10 süd emalı və s. istehsal müəssisələri yaradılıb.

Müəllif vurğulayır ki, bu inkişaf istiqamətində ixrac məhsullarının tərkib və coğrafiyasının artırılması xüsusi yeri tutur və ixrac təşviqi sahəsində görülmüş işləri sadalayır.

Müəllif deyir ki, III Dövlət Proqramının icrasının üçüncü ilinin yekunları regionların davamlı inkişaf etdiyini göstərir, infrastrukturun yenilənməsi həm də milli təhlükəsizliyi ilə bağlı məsələdir, odur ki, regional inkişaf layihələrinin uğurlu icrası və ictimai həyatın bütün sahələrinin yeniləşdirilməsi Azərbaycanda həyata keçirilən iqtisadi siyasətin tərkib hissəsidir.

İnflyasiya bəlası

"Azadlıq.info" saytında isə "Inflyasiyanın dayandırılmaması vəziyyəti daha da pisləşdirəcək" (https://www.azadliq.info/202907.html) sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif manatın indiki durumunu və alıcılıq qabiliyyətini müzakirəyə çıxararaq deyir ki, milli pul vahidi manat öz məzənnəsini bazarda tələb ilə təklif əsasında tapmır, Mərkəzi Bank tərəfindən müəyyən edilir.

Müəllif vurğulayır ki, pulun alıcılıq keyfiyyətini ölkədəki inflyasiyanın səviyyəsi, yəni, istehlak qiymətlərinin indeksi müəyyən edir, odur ki, qiymətlər yüksəlirsə, alıcılıq qabiliyyəti aşağı düşür, əksinə olduqda genişlənir.

Manatın dollara nisbətdə artıq xeyli vaxtdır ki, sabit qalmasına toxunan müəllif deyir ki, burada bir çox daxili və xarici amillərin rolu var və bu sırada neftin qiymətinin hələlik sabit qalması, xaricə valyuta axınının qarşısnın alınması, cüzi də olsa, qeyr-neft məhsulları üzrə valyuta gəlirlərinin artması göstərilir.

Amma müəllif xəbərdarlıq edir ki, bütün dünyada ərzaq məhsullarının qiymətləri qalxır və bu, heç də yaxşı tendensiya deyil, çünki istehlak artır, istehsal isə bir çox ölkələrdə düşür: "Nəzərə alsaq ki, bu, Azərbaycanda məhz valyuta gəlirlərinin azaldığı bir dövrə, yəni qeyri-neft sektorunun hələ yenicə inkişaf etmək istədiyi bir dövrə təsadüf edir, odur ki, böyük çətinliklər yaradır".

Müəllif bu çətinlik məsələsində ilk olaraq inflyasiyanı göstərir və Dövlət Statistika Komitəsinə istinadən deyir ki, 2017-ci ilin 8 ayında orta illik inflyasiya 14% təşkil edib.

Müəllifə görə, dövriyyədə nağd manat kütləsinin qıt olduğu bir məqamda, ölkədə sərt pul-kredit siyasətinin həyata keçirildiyi bir dövrdə belə inflyasiyanın olması qiymətlərin intensiv yolla yüksəlməsinin göstəricisidir və qarşıda daha böyük bahalaşma gözlənilə bilər.

Məqalə müəllifi hesab edir ki, qiymət yüksəlişinin əsas səbəblərindən biri, ölkəyə turist axını və idxalın azalması, yerli istehsalın isə az təşkil etməsi sayılır və ən çox da bahalaşan ərzaq məhsullarıdır.

Müəllif deyir ki, bütünlükdə əhalinin xərcləri də artıb və xərclərin strukturunda əhalinin ən çox ərzaq məhsullarına pul sərf etdikləri görünür: "Bu isə heç də yaxşı hal deyil, əgər əhalinin gəlirləri nominal deyil, real artmış olsaydı, xərclərin strukturunda ərzaq ən çox pul xərclənilən məhsul olmazdı".

Müəllif vurğulayır ki, son bir il ərzində ölkədə inflyasiyanın səviyyəsi çox yüksəkdir, azalmaq əvəzinə, artır, real artımı "yeyir", inflyasiya davam etdiyi üçün gəlirlərin artması effekt vermir, odur ki, inflyasiya təcili dayandırılmalıdır: "Yoxsa, manatın dəyərdən düşmə prosesi davam edəcək və nə fərqi var ki, bu devalvasiya yolu ilə oldu, yoxsa alıcılıq qabiliyyətinin daralması yolu ilə, 14 %-lik inflyasiya yüksək rəqəmdir".

Yerli səhiyyəyə inamsızlıq-nədən?

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Həyat ümidindən mərhum etməyin" sərlövəli (http://www.novoye-vremya.com/w106214/.../#.WcVap2h-rIU) məqalə oxumaq olar.

Müəllif yerli səhiyyənin durumu və dövlət səviyyəsində bəzi qadağalara baxmayaraq, müalicə üçün xaricə axının hələ də çox olması suallarına cavab axtarır.

Müəllif deyir ki, xaricdə müalicə komissiyasının üzvü, Səhiyyə Nazirliyinin baş cərrahı Hacıqulu Bağırov ölkədə bütün cərrahiyyə əməliyyatlarının keçirildiyi üçün xəstələrin xaricə göndərilməsinin dayandırıldığını bildirir.

Müəllif rəsmi statistikaya istinadən 2016-cı ildə milyon nəfərə yaxın vətəndaşın tibbi müalicə almaq üçün İrana getdiyini və bunlarn əksəriyyətinin öz şəxsi vəsaitləri hesabına gedənlər olduğunu bildirir.

Müəllifə görə, müalicə üçün xaricə gedənlərin ümumi sayı yerli səhiyyəyə inamın yüksək olmamasının, yerli səhiyyənin keyfiyyətinə görə xarici səhiyyədən geri qalmasının gösətricisidir.

Müəllif vurğulayır ki, H.Bağırov ölkədə səhiyyənin səviyyəsinin yüksək olmasına nümunə kimi ildə 250616 cərrahi əməliyyatın keçirildiyini, cəmi 419 xəstənin həyatını itirdiyini göstərir.

Amma müəllif bu rəqəmlərə inamsızlığını göstərir və deyir ki, son bir həftədə doğuş zamanı 6 nəfər ölüb və doğum evlərində ölüm səviyyəsi rekord həddədir.

Müəllif əməliyyatların baha olmasına da işarə edir: "Onlar neçəyə başa gəlir, sual budur, məsələn aortokoronar şuntlama ürəklə bağlı ən geniş yayılmış əməliyyatdır və buna 8-9 min manat tələb edilir. Bunu havayı etmək mümkündürmü, yox. Bəzən dövlət hesabına xaricə gedəndə bu, mümkün idi. Ona görə də xəstələrin əlindən sonuncu həyat ümidini almaq nəyə lazımdır".

Müəllif deyir ki, əvvəllər vətəndaşlar əməliyyat üçün banklardan kredit götürə bilirdilər, indi bu da çətinləşib, üstəlik həkim səhvindən heç kəs sığortalanmayıb, üstəlik bizdə ölümlə nəticələnən həkim səhvləri artıq normaya dönüb.

Müəllif deyir ki, ölkədə səhiyyə xidmətinin səviyyəsindən narazılıq artır, amma buna baxmayaraq "təcili yardım"ın baç həkimi Rauf Nağıyev Azərbaycan səhiyyəsinin Almaniya səhiyyəsindən geri qalmadığını bildirir.

Buna cavab olaraq müəllif də deyir ki, əgər yerli səhiyyə belə yaxşıdırsa, o zaman yüksəkrütbəli məmurlar və qohumları niyə müalicə üçün xaricə gedirlər?

Müəllif hesab edir ki, belə bəyanatlar əvəzinə Səhiyyə Nazirliyi tibbi xidmətin səviyyə və keyfiyyətinin artması planı hazırlamalıdır və ilk növbədə aztəminatlı xəstələrə zərbə olan qadağalarla çox uzağa getmək mümkün deyil.