Media-icmal 24.05.18

Azərbaycanın beynəlxalq əhəmiyyətli tranzit ölkə statusu, neftin qiymətilə bağlı dövlət büdcəsinə yenidən baxılması, xalça istehsalında "xərcin borcu ödəməməsi" bugünki (24 may, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Beynəlxalq əhəmiyyətli tranzit ölkəsi

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan indi beynəlxalq əhəmiyyətli ölkədir" sərlövhəli məqalədə beynəlxalq münasibətlər sistemində Azərbaycanın yerini və rolunu dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, hazırda hər hansı ölkənin inkişafını müəyyən edən şərtlərdən biri də infrastruktur sisteminin yaradılmasıdır: "Bu baxımdan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra həyata keçirilən infrastruktur layihələri sayəsində Azərbaycan dünya əhəmiyyətli tranzit ölkəyə çevrilib. Hazırda Şərqlə Qərbi, Şimalla Cənubu birləşdirən nəhəng nəqliyyat dəhlizləri Azərbaycanda qovuşur. Beynəlxalq yüklərin ölkəmizin üzərindən daşınması üçün logistik imkanlarımız var".

Müəllif deyir ki, tarixi İpək yolunun qərargahı Bakıda fəaliyyətə başlayıb və bununla da Azərbaycan regional tranzit ölkəsindən beynəlxalq əhəmiyyətli tranzit ölkəyə çevrilib.

Məqalə müəllifi bu yöndə fəaliyyətlərə dair dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat da gətirir: "Son illər ölkə daxilində nəqliyyat infrastrukturu ilə çox ciddi məşğul olmuşuq. Demək olar ki, nəqliyyat infrastrukturuna çox böyük vəsait qoyulubdur. Biz yeddi aeroport tikmişik, onlardan altısı beynəlxalq statusa malikdir. Aeroportlar indi işləyir, xaricdən gələn turistlərin sayı artır. Ələtdə Xəzər dənizində ən böyük yeni ticarət limanı tikilir, yaxın gələcəkdə istifadəyə veriləcəkdir".

Müəllif hesab edir ki, məhz belə layihələr hesabına Azərbaycan dünyanın nəqliyyat qovşaqlarından birinə dönür və açıq dənizlərə çıxışı olmadığı halda belə Avrasiyanın nəqliyyat mərkəzi funksiyasını üzərinə götürüb.

Məqalə müəllifi deyir ki, bu funksiyanın göstəricisi olan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu artıq reallıqdır, Çin və Avropa dövlətləri də dəhlizə maraq göstərirlər.
Müəllifə görə, bu da hələ hamısı deyil, Azərbaycan indi də Şimalla Cənubu birləşdirir, belə ki, "Şimal-Cənub" nəqliyyat dəhlizinin də yenə açar ölkəsi Azərbaycandır.

Müəllif son 15 ildə ölkədə 30-dan çox elektrik stansiyası tikildiyini, bu sahədə Azərbaycann ixaracatçı ölkə olduğunu bildirir.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, son 15 ildə ölkədə 15 min kilometr yol çəkilib və bu yöndə fəaliyyət davam edir.

Yazı müəllifi bu layihələrlə yanaşı sosial layihələrin də icra olunduğunu deyərək, bölgələrdə məktəb, mənzil, xəstəxana tikintilərinin davam etdiyini bildirir.

Büdcəyə yenidən baxmaq "hikməti"

"Exo" qəzetində isə "Büdcəyə yenidən baxmaq Azərbaycana nə verəcək?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif dəyişikliklər məqsədilə dövlət büdcəsinə yenidən baxılmasını ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə edir.

"Azərbaycan 2018-ci il büdcəsinə yenidən baxacaq, neftin bareli 45 dolardan 55 dollara qaldırılacaq ki, bu da əlavə olaraq xəzinəyə 3 milyard manata yaxın vəsait daxil olması deməkdir. Bu vəsait əsasən təmir-tikinti və infrastruktur layihələrinə sərf olunacaq. Ümümiyyətlə isə, dövlət büdəci proseduruna baxmaq bizdə artıq ənənəyə dönüb". Bunu qəzetə ekspet Natiq Cəfərli bildirib.

Ekspert ölkə parlamentinin hər il büdcəyə baxmalı olması məqamını büdcə hazırlanarkən heç də bütün cəhətlər barədə danışılmaması, müzakirə aparılmaması, proqnozlarda belə səhvlərə yol verilməsi ilə əlaqələndirir.

N.Cəfərli deyir ki, son 10-12 il ərzində əsasən yay fəslinə qədər Azərbaycan büdcəsinə dəqiqləşdirmələr edilib və indi növbəti dəfə Milli Məclis 2018-ci il büdcəsinə yenidən baxmaq istəyir: "Görünən budur ki, neftin qiyməti 55 dollara qaldırılacaq, Dövlət büdcəsində hələ ki, neftin baza qiyməti 45 dollar həddindədir.

Əlavə 10 dollar fərqə görə, əlavə olaraq xəzinəyə daha 3 milyard manata yaxın vəsait daxil olacaq. Beləliklə, dövlət büdcəsinin gəlir və xərclər hissəsində dəyişikliklər ediləcək".

N.Cəfərli deyir ki, "qara qızıl"ın qiymət dəyişikliyindən irəli gələrək, Azərbaycan dəfələrlə dövlət büdcəsində dəyişikliklər edib: "Sonuncu dəfə belə hal 2013-cü və 2014-cü illərdə müşahidə olunub. Neftin qiymətinin enməsi, manatın devalvasiyası, ÜDM-in azalması, böhranın bir çox sahələri əhatə etməsilə 2015-ci və 2016-cı illərdə çətinliklər yaşandı. İndi də zəmanət yoxdur ki, bu dəfə neft indiki yüksək dəyərini qoruyub saxlaya bilər".

Ekspert hesab edir ki, son illər üçün hazırda neft kotirovkaları ən maksimal həddə çatıb, amma dünya bazarındakı ovqatı nikbin saymaq mümkün deyil.

N.Cəfərli hesab edir ki, qiymətlərin yenidən çökə bilməsi kimi risk həmişə mövcuddur və heç kəsə də sirr deyil ki, xammalın indiki qiyməti daha çox siyasi amilə əsaslanıb: "Qiymətlərin artması üçün real iqtisadi əsaslar olmayıb. Kotirovkaların dəyişməsinə ABŞ-ın Rusiya və İran kimi dövlətlərlə hərbi-siyasi gərginlik yaratması səbəb ola bilərdi. Amma təkcə siyasi amilə əsaslanmaqla neftin qiymətini uzun müddət saxlamaq mümkün deyil".

Ekspert hesab edir ki,münaqişənin "hərarəti" endikcə konyuktura yaxşı tərəfə dəyişməyəcək, bax o zaman ölkə üçün çətinliklər yarana bilər.

Müəllif isə xatırladır ki, 2018-ci il üçün dövlət büdcəsi 20,127 milyard həcmində müəyyən edilib, xərclər isə 21,047 milyon manat həcmində müəyyən edilib.

2018-ci ilin ilk rübü üçün ÜDM 17,2 milyard manat olub ki, bu da 2017-ci ilin eyni dövrülə müqayisədə 2,3 % çoxdur.

Xərci borcunu ödəməyən "Azərxalça"

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Kağız-qələm almağa gücü çatmayan dövlət şirkəti" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Məqalə müəllifi "Azərxalça"nın rüblük hesabatına istinadən qurumdakı durumu gündəmin diqqətinə çatdırır.

Müəllif hesab edir ki, bəzi dövlət şirkətləri çox zaman belə rüblük hesabatlar verməkdən yayınırlar və nadir hallarda vədlərini yerinə yetirirlər.

Yazı müəllifi deyir ki, şirkətlər hesabatlarını ya ilin ortasında, ya da ilin sonuna yaxın dərc edirlər.

Müəllif vurğulayır ki, "Azərxalça" hesabatını dərc edib və bu hesabata görə, 2016-cı il ilə müqayisədə 2017-ci ildə şirkətin aktivləri 3 dəfə artaraq 44,5 milyon manat olub və buna səbəb odur ki, 2017-ci ildə bəzi rayonlarda bu sahədə bir sıra müəssisə və sexlər istifadəyə verilib.

Müəllifin sözlərinə görə, 2016-cı ildə şirkətin balansında 3,7 milyon manat, 2017-ci ilin nəticələrinə görə isə 23,4 milyon manat nağd vəsit olub və burada qəribəlik orasındadır ki, şirkətin illik dövriyyəsi cəmi 62 min manat təşkil edib.

Müəllif vurğulayır ki, bu "kapital"ların mənbələri bölmələr üzrə müəyyən edilir: "Yəni, şirkətin nizamnamə kapitalı 15 milyon manatdır, 2017-ci ildə dövlətdən 30,1 milyon manat alıb, 11,2 milyon manat 11 emalatxana tikintisinə, avadanlıq alınmasına və s. xərclənib.

Müəllif deyir ki, şirkətin dövlət qarşısında öhdəlikləri də artaraq 26 min manatdan 106 min manata yüksəlib ki, bunun da 105 min manatı vergi öhdəlikləridir.

Məqalə müəllifi deyir ki, xalça istehsalı və satışı sahəsində gülməli vəziyyət var, belə ki, hesabata görə, şirkət 2016-cı ildə xalça satışı ilə məşğul olmayıb və fakt Dövlət Statistika Komitəsinin göstəriclərində də əksini tapır.

Müəllif deyir ki, 2017-ci ildə ölkədə 564,5 kv. metr xalça toxunub, satışa isə 714 kv. metr xalça göndərilib, anbarlarda isə 1222,6 kv.metr xalça qalıb.

Müəllifə görə, müəssisənin satışa çıxardığı xalça həcmi olduqca azdır, hazırda burada 787 nəfər çalışır: "Hesabata görə, belə alınır ki, şirkət cəmi 62,3 min manatlıq məhsul satıb, şirkətin kargüzarlıq xərcləri isə 73 min manatdır, bu isə o deməkdir ki, xalça satışı hətta qələm, kazğız almağa belə yetərli olmayıb".

Müəllif isə "Azərxalça"nın xalça kimi məhsuldan gəlir əldə edə bilməməsini ironiya ilə şirkətin "maya dəyərindən aşağı" endirim mövsümü elan etməsilə əlaqələndirir.

Müəllif deyir ki, şirkətin inzibati xərcləri isə 969 min manat olub və bundan dövlətə hansı fayda gəldiyi aydın deyil və 2018-ci ildə satışa cəmi 65.5 kv.metr xalça göndərilib, anbarlarda 1322,9 kv.metr xalça qalır.

Müəllif deyir ki, indiki qiymətlərlə Azərbaycan xalçalarını satışa çıxarmaq rentabelli deyil, belə bazarın qeyri-neft sektorunun inkişafına dəstək verəcəyi mümkün sayıla bilməz.

Müəllif deyir ki, "Azərxalça" heç olmasa öz xərclərini çıxarmaq həddinə yüksəlməlidir, heç olmasa vergi ödəyicilərinin boynunda oturmalı deyil.