Media-icmal 24.08.2019

Azərbaycanda iqtisadi inkişaf göstəriciləri, məktəbəqədər müəssisələrdə vəziyyət, peyvənd sahəsindəki problemlər, banklarda nağd vəsaitlərin dinamikası və s. məsələlər bugünki (24 avqust 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Azərbaycan ən islahatçı ölkə

"Azərbaycan" qəzeti "Mütərəqqi nümunə" sərlövhəli məqalədə Azərbaycanın iqtisadi inkişafını və bunun beynəlxalq qurumların sənədlərində əks olunmasını dəyərləndirir.

Müəllifə görə, dünya ölkələrində müşahidə edilən iqtisadi problemlərə, regional səviyyədə mürəkkəb iqtisadi-siyasi proseslərin mənfi təsirlərinə baxmayaraq, Azərbaycanda aparılan islahatlar uğurlu nəticələr verir və elə buna görə də Dünya Bankı və Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyasının hazırladığı "Doing Business 2019" hesabatında Azərbaycan ən islahatçı ölkə kimi göstərilib.

Məqalədə vurğulanır ki, Dünya Bankının "Doing Business 2019" hesabatında Azərbaycan mövqeyini 32 pillə yaxşılaşdıraraq 190 ölkə arasında 25-ci yerdə qərarlaşıb, 10 göstəricidən 8-i üzrə irəliləyib, "biznesə başlama" göstəricisi üzrə 9 pillə irəliləyərək 9-cu pilləyə, "Kiçik investorların maraqlarının qorunması" göstəricisi üzrə isə 8 pillə irəliləyərək 2-ci pilləyə qalxıb.

Müəllifin dediyinə görə, ABŞ-ın tanınmış "The Heritage Foundation" analitika mərkəzi tərəfindən hazırlanan "İqtisadi Azadlıq İndeksi-2019"da Azərbaycan ən böyük irəliləyiş edən ölkə kimi təqdim olunub: "Bütün bunlar cənab İlham Əliyevin məqsədyönlü və köklü iqtisadi islahatlarına verilən beynəlxalq qiymətdir", deyə müəllif vurğulayır.

Müəllif deyir ki, Prezident İlham Əliyev ölkəyə rəhbərlik etdiyi 16 ildə sahibkarlığın inkişafına daim önəm verib, biznes və investisiya mühiti davamlı yaxşılaşıb, qanunvericilik bazası təkmilləşib, inzibati prosedurlar sadələşib, vergi güzəştlərinin tətbiqi, iqtisadiyyatın real sektoruna maliyyə dəstəyinin artırılması nəticəsində Azərbaycanda güclü sahibkarlar ordusu formalaşıb, sahibkarlıq iqtisadi inkişafın aparıcı qüvvəsinə çevrilib.

Daha sonra müəllif sahibkarlara çoxsaylı güzəştlərdən, sahibkarların fəaliyyətinə müdaxilələrin qarşısının alınmasından bəhs edərək deyir ki, buna görə də ölkə iqtisadiyyatına yatırılan investisiyaların həcmi ildən-ilə artır, təkcə bu ilin 6 ayında ölkə iqtisadiyyatına 6 milyard dollardan çox sərmayə qoyulub ki, bunun da böyük hissəsi qeyri-neft sektorunun payına düşür.

Məqalənin sonunda isə oxuyuruq: "İstənilən ölkədə iqtisadi azadlıq mövcuddursa, dövlət xarici güc və amillərdən asılı olmayaraq xalqın layiqli yaşayışını təmin edə bilir, maddi və mənəvi ehtiyatlarını qorumağa qadir olur. Məhz ölkənin iqtisadi azadlığı şəraitində azad iqtisadiyyat, yəni fəaliyyəti kənar qüvvələrin təsirinə məruz qalmayan sağlam və sərbəst rəqabətə əsaslanan iqtisadiyyat mümkündür. Bu gün Azərbaycanın da adı həmin ölkələr sırasında çəkilir".

Deputat: Dövlət bağçalarında rüşvətə qarşı...

"Modern.az"da isə "Bağçalarda bərbad durum: ali təhsilsiz müdirlər, yaşlı tərbiyəçilər, qanunsuz ödənişlər... - deputat və təhsil ekspertindən etiraz" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif məktəbəqədər təhsil müəssisələrindəki vəziyyəti deputat Asim Mollazadə, təhsil sahəsi üzrə ekspert Etibar Əliyevlə dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, bu yaxınlarda Dövlət Statistika Komitəsi məktəbəqədər təhsil müəssisələri ilə bağlı rəqəm açıqlayıb: "Belə ki, dövlət bağçalarında işləyən 16099 pedaqoji işçinin 31,8 faizi ali, 61,7 faizi orta ixtisas, 6,3 faizi isə tam orta təhsillidir. 1679 dövlət bağçasının müdirlərindən 69,9 faizi ali, 28,6 faizi orta ixtisas, 1 faizi isə tam orta təhsillidir. Ümumilikdə isə, rəsmi statistikaya əsasən, 505 bağça müdirinin ali təhsili yoxdur".

Bundan irəli gələrək müəllif məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin vəziyyətini gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

Müəllifin sözlərinə görə, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin (BŞİH) mətbuat katibi İsrafil Kərimov "modern.az"a bildirib ki, Bakı şəhəri üzrə fəaliyyət göstərən məktəbəqədər təhsil müəssisələrində ali təhsilsiz bağça müdiri yoxdur: "Həmin məsələ ilə əlaqədar bağçalarla maraqlandım. Bir neçə il bundan qabaq Təhsil Nazirliyi bütün bağça müdirlərinin diplomlarını yığıb və onların uyğun olub-olmadığını yoxlayıb. Bakı şəhəri üzrə fəaliyyət göstərən məktəbəqədər təhsil müəssisələrində bir nəfər də olsun nə diplomsuz, nə də diplomu bağça təhsilinə yaramayan bağça müdiri var. Bakı şəhəri üzrə Təhsil İdarəsi tərəfindən də yoxlama aparılıb".

Milli Məclisin Elm və Təhsil komitəsinin üzvü Asim Mollazadə isə deyib ki, məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin sayı artmalı, bu şəbəkə genişlənməlidir:

"...Bu gün bağçalarla bağlı problemlər hamını narahat edir. Dövlət bağçalarında olan rüşvət faktları ilə bağlı sərt mübarizə aparılmalıdır. Günahkarlar öz cəzasını çəkməlidirlər, əks halda, bu cür hadisələrin qarşısını almaq mümkün olmayacaq".

Təhsil eksperti Etibar Əliyev isə düşünür ki, məktəbəqədər təhsil müəssisələri mütləq Təhsil Nazirliyinin tabeliyinə verilməlidir.

E.Əliyevə görə, məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin kadr təminatında çox böyük problemlər var, bağça müdirlərinin, tərbiyəçi müəllimlərin böyük kəsimi kollec məzunlarıdır: "Araşdırsanız görərsiniz ki, böyük əksəriyyəti qiyabi təhsil alıb. Qiyabi təhsilin vəziyyəti haqqında hamımız məlumatlıyıq. Buna görə də bağçaların səviyyəsi çox aşağıdır".

Ekspertə görə, təhsilin bu mühüm həlqəsində islahatlara ehtiyac var, birincisi, çox ciddi monitorinq aparılmalı, ikincisi, kurrikulumlar, tədris-metodiki vəsaitlər çox ciddi ekspertiza olunmalı, üçüncüsü, məktəbəqədər təhsil müəssisələri İcra Hakimiyyətlərinin tabeliyindən Təhsil Nazirliyinin tabeliyinə qaytarılmalıdır.

Xaricdə var, bizdə yoxdur - pediatr

"Yeni Sabah.az"da isə "Valideynlərin peyvənd dərdi -bunlar dövlət xəstəxanalarında niyə yoxdur?" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif dövlət xəstəxanalarında bəzi peyvəndlər olmaması məsələsi barədə pediatr Günay Rəsulova ilə şöhbətləşir.

Müəllifin dediyinə görə, bütün dünyada AKDS (tetanus) kimi tanınan GDT peyvəndi Azərbaycanda iki fərqli şəkildə vurulur: "Sosial şəbəkələrdə yayılan məlumata görə, özəl klinikalarda bu peyvənd zəiflədilmiş şəkildə istifadə olunduğu halda, dövlət xəstəxanalarında isə adi formada vurulur. Ancaq dünya həkimləri də GDT peyvəndinin yüngülləşdirilmiş formada vurulmasını tövsiyə edirlər".

Bundan irəli gələrək, müəllif bu peyvəndi özəl xəstəxanalarda vurdurmağa imkanı çatmayanların hansı fəsadlarla üzləşə bilməsi barədə G. Rəsulova ilə danışır və o, məsələ ilə bağlı "Yeni Sabah"a açıqlamasında deyilənləri təsdiqləyir.

Pediatrın sözlərinə görə, bu peyvəndin zəiflədilməsi onun əks təsirlərinin üzə çıxması ehtimalını azaldır: "Zəiflədilmiş peyvənd dedikdə, peyvəndin antigenlik xüsusiyyətinin zəiflədilməsi nəzərdə tutulur. Lakin bu zəiflədilmə onun immunitet yaradıcı xüsusiyyətini dəyişdirmir...".

Pediatr peyvəndlərlə bağlı digər bir problemə - dövlət xəstəxanalarında suçiçəyi peyvəndinin olmaması məsələsinə də aydınlıq gətirib.

"Dövlətdə (dövlət xəstəxanaları nəzərdə tutulur - red.) suçiçəyi peyvəndi heç vaxt olmayıb, elə indi də yoxdur. Amma xarici ölkələrdə var. Xaricdə olub, bizdə olmayan tək su çiçəyi deyil, çox peyvəndlər vardır. Bunlara rotavirus, hepatit A, meningit peyvəndlərini misal göstərə bilərik. Bunların bizdə olmamasının səbəbi isə maliyyə-iqtisadi çatışmazlıqlarla əlaqəlidir", - deyə pediatr əlavə

edib.

Müəllif deyir ki, sosial şəbəkədəki sağlamlıqla bağlı qruplarda bir çox valideynlər özəl xəstəxanalarda suçiçəyi peyvəndinin 120-150 manat arasında olduğunu, bu peyvəndin dövlət xəstəxanalarında olmamasının narazılılıq yaratdığını bildirirlər.

12 bankda müsbət, 10 bankda mənfi dinamika

"Marja.az"da isə "Azərbaycanda 10 bankın nağd vəsaitləri azalıb" sərlövhəli məqalə maraq doğrur.

Sayt ölkə banklarının nağd pul vəsaitlərinin vəziyyətinə dair müəllifin düşüncələrinə yer verib.

Müəllifin sözlərinə görə, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən 30 bankdan 22-si bu il iyulun 1-nə olan vəziyyətə dair nağd vəsaitlərinin illik müqayisədə dinamikası barədə məlumat verib ki, bunlardan da 12-də müsbət, 10-da isə mənfi dinamika müşahidə olunub.

"Nağd vəsaitləri azalmış banklar "Premium Bank", "Naxçıvan Bank", "AFB Bank", "Atabank", "Zıraat Bank Azərbaycan", "Yapı Kredi Bank Azərbaycan", "Günay Bank", "Amrah Bank", "Access Bank" və Pakistan Milli Bankının Bakı filialıdır. Ən az azalma "Premium Bank"da (27,7%), ən çox azalma isə Pakistan bankında (67,5%) qeyd alınıb", deyə müəllif bildirir.

Müəllif vurğulayır ki, qalan 12 bankın nağd vəsaitləri isə son 1 ildə artıb, ən yüksək dinamika "NBC Bank"da (69,6%), ən aşağı dinamika isə "Kapital Bank"da (2,7%) qeydə alınıb.

"Nağd vəsaitlərinin dinamikasını açıqlamayan banklar "Azərbaycan Beynəlxalq Bankı", "Azər-Türk Bank", "Bank of Baku", "Express bank", İran Milli Bankının Bakı filialı, "PAŞA Bank", "Rabitəbank" və "Unibank"dır", deyə müəllif bildirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən 30 bankdan 22-si bu il iyulun 1-nə nağd vəsaitlərinin məbləği barədə məlumat verib ki, bunlardan da 5-də sözügedən göstərici 40 milyon manatdan çox olub: "Həmin banklar "Kapital Bank" (437,153 milyon manat), "Xalq Bank" (74,974 milyon manat), "Bank Respublika" (60,494 milyon manat), "AFB Bank" (49,267 milyon manat) və "Access Bank"dır (41,292 milyon manat)", deyə müəllif diqqətə çatdırır.

Yazı müəllifinin sözlərinə görə, qalan 17 bankdan 12-də nağd vəsaitləri 10-40 milyon manat arasında, 4 bankda 1-10 milyon manat arasında, 1 bankda - Pakistan Milli Bankının Bakı filialında isə 1 milyon manatdan azdır.

Müəllif deyir ki, "Azərbaycan Beynəlxalq Bankı", "Azər-Türk Bank", "Bank of Baku", "Express bank", İran Milli Bankının Bakı filialı, "PAŞA Bank", "Rabitəbank" və "Unibank" nağd vəsaitlərinin məbləğlərini açıqlamayıblar.