Media-icmalı 07.06.18

Ölkənin bölgələrinə qoyulan investisiyalar, kredit bahalaşması və bankların iflası, ölkədə daşınar və daşınmaz əmlakın qiymətləndirilməsi sahəsindəki vəziyyət bugünkü (07 iyun, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Bölgələrə gedən sərmayələr

"Azərbaycan" qəzeti "İnvestorlar bölgələrə üz tutur" sərlövhəli məqalədə bölgələrə sərmayə yatırılmasını dəyərləndirir.

Müəllifə görə, ölkədə köklü islahatların nəticəsi kimi sahibkarlıq fəaliyyəti üçün sağlam mühit yaranıb və sosial-iqtisadi sabitlik yerli və xarici investorlara istədikləri sahəyə investisiya qoymaq imkanı verir: "Bu baxımdan ən çox sərmayə cəlb edilən rayonlar sırasında Ağstafanın da adını çəkmək olar. Təkcə ötən il rayona 34,8 milyon manat özəl sərmayə qoyulmuşdur. Onun 25 milyon manatı xarici investisiyadır. Sahibkarlığın dəstəklənməsi və inkişafı iilə bağlı rayonda 7000-dən çox yeni iş yeri açılıb, son 7 ildə rayonda ümumi məhsul istehsalının həcmi 2,9, sənaye məhsulları istehsalı 2,2, kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalı 2, tikinti-quraşdırma işlərinin həcmi 8,6, əsas kapitala yönəldilən investisiyalar 9,2, orta aylıq əməkhaqqı 1,4 dəfə artmışdır".

Müəllif hesab edir ki, Ağstafada icra olunan sosial infrastruktur layihələri çərçivəsində "Ağstafa Aqrar Sənaye Kompleksi"nin əhəmiyyəti böyükdür.

Müəllifin deməsinə görə, kompleksdə dənli və paxlalı bitkilərin toxumu istehsalı zavodunun, taxıl çeşidləmə-qurutma və saxlama anbarının, dəyirman kompleksinin, çörək və yarımfabrikatlar, makaron zavodlarının və s. tikintisi başa çatmaq üzrədir.

Müəllif deyir ki, özündə istehsal və emal müəssisələrini birləşdirən "Karvan-L EKO" sənaye parkında bir neçə müəssisə, o cümlədən bioqanik istixana kompleksi, polietilən örtüklərin istehsalı müəssisəsi, plastik kütlələrin təkrar emalı zavodları, xüsusi dəmir konstruksiyaların istehsalı, avtomobil şinlərinin təkrar emalı zavodu və s. fəaliyyət göstərir.

Məqalə müəllifi deyir ki, özəl sərmayə qoyulan müəssisələrdən biri də "ATİLO" MMC-dir və bu müəssisədə sərinləşdirici içkilər, pivə və şüşə qablar istehsalı ilə yanaşı, sərinləşdirici içki məhsullarının qablaşdırılması və saxlanması sexləri fəaliyyət göstərəcək, layihə çərçivəsində 120 nəfər daimi işlə təmin olunacaq.

Müəllif deyir ki, Ağstafa Sənaye Parkına daxil olan "Akkord Tekstil" MMC-nin tikiş fabrikində istehsal edilən məhsullar Azərbaycan brendi ilə Rusiyaya, Avropa və Asiyanın 10 ölkəsinə ixrac olunur, burada 150 nəfər işçi çalışır.

Kreditlər bahalaşsa da ...

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Kreditlərin bahalaşması davam edir" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, kreditlərin bahalaşmasına baxmayaraq, banklar ziyana məruz qalırlar, bunun səbəblərini öyrənmək artıq aktual məsələyə dönür, belə bir durumda məlum olur ki, bu günlərdə manatla kreditin verilməsi bir qədər də bahalaşıb.

Müəllif bildirir ki, manat kreditinə görə, illik orta faiz dərəcəsi 13,57%, xarici valyutaya görə isə 9,65%-təşkil edir, manat depozitləri üzrə orta illik manat faizi 10,06%-dən 10,14%-ə yüksəlib.

Yazı müəllifi xatırladır ki, Avropanın Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bəzi şirkətləri Azərbaycan Maliyyə Bazarlaına Nəzarət Palatasının (MBNP) fəaliyyətini ciddi tənqidə məruz qoyub və bu şirkətlər Nazirlər Kabinetinə bank sektorunun "kövrəkliyinə diqqət yetirmək" çağırışı ediblər: "Şirkətlər qeyd ediblər ki, 5 bankdan 11-i zərərlə başa vurublar, problemli kreditlərin həcmi isə artmaqda davam edir. Avropa şirkətlərinin 31%-i Palatanın maliyyə bazarına nəzarət üzrə fəaliyyətini səmərəsiz sayırlar".

Müəllif də öz növbəsində hesab edir ki, Palatanın səmərəli fəaliyyətindən ölkənin bank sisteminin taleyi asılıdır, amma yarandığı ilk gündən qurum problemlərlə özü arasında məsafə saxlayıb ki, bunu bir çox əmanətçilər və kreditlər götürənlər də hiss edirlər: "Ən aşağısı, vaxtı keçmiş problemli kreditlər məsələsinin həll olunmamasında qurumun fəaliyyətsizliyi göz önündədir. Bu qurum diqqət yetirməyib ki, kreditlər getdikcə bahalaşmaqda davam edir.

Müəllifə görə, kommersiya bankları ilə Palata arasında normal münasibətlər qurulmadı, banklar Palatanın bir çox qərarlarını inkar etdi.

Məqalə müəllifi hesab edir ki, belə halda banklar çıxş yolu tapa bilməyəcəklər, maliyyə və bank sistemində sabitləşmə yoxdur, hətta vəziyyət bir qədər də pisləşib.

Müəllif hesab edir ki, Maliyyə Monitorinqi üzrə Dövlət Xidmətinin yaradılması da təsadüfi deyil, belə ki, Palatanın fəaliyyətinin nəticəsi olmasa bu qurum buraxılacaq.

Müəllif bu qədər yüksək kredit faizi aldıqları halda bankların zərərə düşməsinə cavab verilməsini istəyir, bunu ölkədə biznes-mühitin pisləşməsi kimi dəyərləndirir və bank sistemi ətrafındakı durumun sahibkarlığın və biznesin inkişafına birbaşa təsiri olduğu vurğulanır.

Müəllif xəbərdarlıq edir ki, iqtisadi böhran və bank sistemi böhranı zamanı bu, yolverilməzdir, ölkənin rifahının artması bu özəl bankların fəaliyyətindən çox asılıdır, Azərbaycanda "kredit bum"u dövrü çoxdan qurtarıb, əhali tərəfindən banklara etimad olduqca aşağıdır.

Qiymətləndirmə sahəsinin problemləri

"Marja.az" saytında "Əmlaka sahibinə sərf edən qiyməti qoyurlar" - qiymətləndirmədə neqativ hallar" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Yazıda ölkədə daşınar və daşınmaz əmlakın qiymətləndirməsi sahəsində vəziyyətə dair Azərbaycan Qiymətləndiricilər Cəmiyyətinin (AQC) rəhbəri Nüsrət İbrahimovun düüncələrinə yer verilir.

N.İbrahimov deyir ki, bu sahədə əsas problemlərdən biri qanunun təkmil olmamasıdır, belə ki, "Qiymətləndirmə fəaliyyəti haqqında" qanun 1998-ci ildə qəbul edilib: "Burada ancaq ümumi müddəalar əksini tapıb, həmin vaxtdan 20 il keçir, qanun və qanunun təkmilləşməsinə ciddi ehtiyac var. AQC 2013-cü ildə yeni qanun layihəsi hazırlayaraq Milli Məclisə təqdim edib, bu sənəd parlamentin komissiyalarında baxılsa da qəbul edilməyib. Yəni, problemlərin bir səbəbi qanunvericiliyin zəif olması, rəsmi sənədlərin mükəmməl olmamasıdır".

AQC sədri deyir ki, qanunun kamil olmamasından müxtəlif qurumlar yararlanır, məsələn, banklar, məhkəmələr, vəkillər istədikləri kimi bir qurum yaradıb, bütün sənədləri oraya ötürür və öz maraqlarına uyğun olan formada qiymətləndirir, sənədləşdirib qəbul edirlər: "Tutaq ki, bir obyektə sahibi 200 min manat qiymət qoyub. Həmin şəxs də həmin qiyməti yazıb sənədi verir. Ancaq bunu necə əsaslandırır, nəyə əsasən belə qiymət qoyur, hansı peşə hazırlığını keçib, bunun məsuliyyət dərəcəsi nədir? Bu suallar açıq qalır. Əsas problemlər bunlardır".

N.İbrahimov deyir ki, qanunla qiymətləndirmə fəaliyyəti ilə müvafiq ali təhsilə malik, bu sahədə azı 3 il fəaliyyət göstərən, özünü idarə edən qurumun üzvü olan, il ərzində 24 saatlıq hazırlıq kusrları keçən şəxslər məşğul ola bilərlər.

AQC rəhbəri deyir ki, hazırda Azərbaycanda qurumun 103 üzvü var, onlardan 32-i hüquqi şəxs, 71 nəfər isə fiziki şəxsdir.

N.İbrahimov deyir ki, indi də bu xidmətlərə tələbat var, amma Azərbaycan bazarı həcminə görə çox kiçik bazardır: "Bizdə bazar kiçikdir və üzvlər 100 manat ödəyəndə onunla yalnız beynəlxalq təşkilatlara olan üzvlük haqlarını ödəmək olur.

Biz Avropa Qiymətləndirmə Standartları Şurasının üzvüyük, ora illik üzvlük haqqı kimi 4 250 manat pul ödəməliyik, amma cəmi 2 900 manat üzvlük haqqı yığa bilmişik".

AQC rəhbəri deyir ki, hazırda qiymətləndirmə bazarında qeyri-peşəkarlıq artıb, bazar risklərlə doludur, təsadüfi adamların da sayı artmaqda davam edir.

N.İbrahimov hesab edir ki, bazarda tendensiyanı dəyişdirmək üçün bazarla sıx əlaqə qurulmalı, beynəlxalq bazar qiymətləndirilmələri tətbiq olunmalı, ən əsası isə qanunvericilik bazası təkmilləşməli, yeni standartların hazırlanması başa çatmalıdır.