Media-icmalı 17.03.18

Azərbaycanın beynəlxalq tərəfdaşlıq mərkəzinə dönməsi, hakimiyyət və siyasi mühacirlər münasibətləri, səhiyyə sisteminin problemləri və s. bugünkü (17 mart, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Regionun sabitləşdirici qüvvəsi

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycan dünyanın əsas tərəfdaşlıq mərkəzlərindən biridir" sərlövhəli məqalədə VI Bakı Qlobal Forumu fonunda Bakının beynəlxalq tərəfdaşlıq mərkəzi kimi fəaliyyətini dəyərləndirir.

Müəllif vurğulayır ki, adı keçən foruma 50-dən çox ölkənin 450-dən çox nümayəndəsi, 47 hazırkı və keçmiş dövlət, hökumət başçıları, tanınmış siyasətçilər, dövlət xadimləri, alimlər, vətəndaş cəmiyyətinin təmsilçiləri qatılıblar.

Müəllif hesab edir ki, qlobal məsələlərin həllində müstəsna rol oynayan Bakı Forumu həm də ölkənin beynəlxalq əməkdaşlıq mərkəzlərindən birinə dönməsinin sübutudur: "Əhəmiyyətinə görə lokal və regional münaqişələrin müzakirəsi çərçivəsindən çıxaraq qlobal problemlərin həlli yollarının müzakirəsinə yol açan Qlobal Bakı Forumu müzakirə, dialoq xarakteri daşısa da dünyanın qlobal məsələlərinin həllində müstəsna rol oynayır".

Yazı müəllifi bu forumda dövlət başçısı İlham Əliyevin çıxışına, prezident olduğu son 15 ildə ölkənin inkişafına dair açıqladığı göstəricilərə yer verir.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı son 15 ildə yoxsulluq və işsizliyin təxminən 5 faiz səviyyəsində olduğunu deyib, sürətli iqtisadi artımın və müstəqil xarici siyasətin universal dəyərlərə əsaslanan siyasət yürütmək imkanı yaratdğını bildirib.

Müəllif vurğulayır ki, son 15 ildə ölkə iqtisadiyyatının 3,2 dəfə artdığını deyən dövlət başçısı bunu dünya rekordu adlandırıb.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, 2004-cü ildə valyuta ehtiyatları cəmi 1.8 milyard dollar idisə, indi 44 milyard dollara çatıb, son 15 ildə ölkə iqtisadiyyatına 230 milyard dollar sərmayə yatırılıb və bu Azərbaycanın iqtisadi siyasətinin uğurlu olmasının sübutudur.

Müəllif Azərbaycanın Türkiyə və Gürcüstan ilə birgə Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft, Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərləri kimi enerji layihələrini icra etdiyini, enerji sektorunda dünyanın ən nəhəng layihəsi olan "Cənub qaz dəhlizi" layihəsi üzərində çalışdığını diqqətə çatdırıb: "Yeddi dövləti birləşdirən layihənin dəyəri 40 milyard dollardır, Bakıdan başlayaraq Avropada bitən vahid neft kəmərləri sisteminin ümumi uzunluğu 3500 kilometrə bərabərdir. Bu, regionun və Avropanın enerji təhlükəsizliyinə mühüm töhfədir".

Azərbaycanın müxtəlif istiqamətli beynəlxalq qurumlarla əməkdaşlıq etdiyini deyən müəllifə görə, belə fəaliyyətilə ölkə regionda sabitləşdirici rol oynayır.

Ölkə səhiyyəsi niyə "axsayır"

"Exo" qəzetində isə diqqəti "Səhiyyə Azərbaycan üçün sonuncu növbədədir?" sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif Azərbaycanda səhiyyənin və tibbi xidmətin vəziyyətini, icbari tibbi sığortanın tətbiq olunmamasını ekspertlərlə müzakirəyə çıxarır.

Müəllif vurğulayır ki, rəsmi olaraq ölkədə tibbi xidmətin pulsuz olduğu deyilir, amma reallıqda belə deyil: "Dövlət balansında olan xəstəxanaya ayaq basdıqda dərmanlardan tutmuş sanitar və tibb bacıları xidmətinə qədər hamını "görməlisən". Özəl xəstəxana və tibb mərkəzlərində pulu kassaya ödəməlisən, amma məbləğ o həddədir ki, bu məbləğin yanında ölkədəki yaşayış minimumu, minimum pensiya və ya maaş görünmür, onları dəfələrlə üstələyir".

Müəllif deyir ki, belə durumda vətəndaş köməksiz qalır və dövlət tərəfindən hər hansı dəstək ala bilmir.

"Ölkənin səhiyyə sistemində qəribə hallar baş verir, tibbi sığorta tətbiq edilməyib və məlum deyil ki, nə zaman tətbiq ediləcək. Amma məsələ həll edilməlidir və onun yolu təbii sığortanın tətbiqindən keçir". Bu şərhi isə qəzetə ekspert Natiq Cəfərli verib.

N.Cəfərli deyir ki, Azərbaycanda başqa yol ilə gedilərək tibbi sığortanın tətbiqi üçün pilot regionlar seçiblər və demək olar ki, layihə baş tutmayıb: "Bu, ona görə baş verib ki, regionlarda lazımi avadanlıqlar yoxdur, Bakıdakı xidmətlər təklif olunmur. Nəticədə region sakinlərini müalicə üçün Bakıya göndərməyə başladılar. O zaman bu pilot layihələrin mahiyyəti nədir?".

Ekspertə görə, tibbi xidmətə əlçatanlıq problemini həll etmək çox sadədir və bunun üçün ya tibbi sığorta tətbiq olunmalı, ya da ölkənin səhiyyə sistemini inkişaf etdirmək üçün ayılan vəsaitlər çoxaldılmalıdır.

N.Cəfərli deyir ki, hazırda Azərbaycanda dövlət büdcəsindən 3% vəsait ayrılır, halbuki, inkişaf edən ölkələrdə bu 10%-ə bərabərdir ki, bu da 3 dəfə çox vəsait deməkdir.

Ekspert vurğulayır ki, beynəlxalq qurumların tədqiqatlarına görə, Azərbaycanda tibbi xidmətin 70%-ni əhali, ancaq 30%-ni dövlət ödəyir, amma tibbi sığorta sistemi işə düşərsə qiymətin vətəndaş üşün əhəmiyyəti olmayacaq. belə ki, o, öz cibindən heç nə ödəməyəcək.

Dövlət İqtisad Universitetinin professoru Elşad Məmmədov da hesab edir ki, səhiyyəni əlçatan edə bilmək üçün səhiyyəyə ayrılan vəsait artırılmalıdır. E.Məmmədova görə, hər şey indiki halında qalsa, hər hansı dəyişiklik baş verməyəcək, odur ki, dövlət büdcəsindən səhiyyəyə vəsaitlərin xüsusi çəkisi artmalı, ikincisi isə tibbi sığorta sistemində islahat olmalıdır.

Ekspert Nəriman Ağayevə görə, bəlkə də Azərbaycanda icbari tibbi sığorta özünü doğruldar, amma onun korrupsioner məmurlar üçün "yem" mənbəyinə dönməsi riski də böyükdür.

Təhqirin "geri dönməsi"

"Azadlıq.info"da isə "Təhqir siyasətinin bumeranq effekti" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Azərbaycan hakimiyyətilə Avropadakı bir sıra azərbaycanlı fəallar arasındakı münasibəti gündəmin müzakirəsinə çıxarıb.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, son dövrlər Avropada yaşayan mühacirlərin təşkil etdiyi aksiyalar hakimiyyəti bərk narahat edib və bunun nəticəsi olaraq mühacirlərin Azərbaycandakı qohumlarına qisas məqsədilə təzyiqlər edilir: "Hakimiyyətin əsas arqumenti budur ki, xaricdə yaşayan mühacirlər təhqir səviyyəsinə keçiblər və bu, yolverilməzdir. Əlbəttə, kimliyindən asılı olmayaraq, şəxslərin şərəf və ləyaqətinin alçaldılması, mübarizənin təhqir formasına keçməsi qəbuledilməzdir. Yəni, biz təhqir müstəvisində mübarizəni qəbul etmirik".

Müəllif eyni zamanda münasibətlərin bu həddə çatması ilə bağlı bəzi suallar ortaya qoyur: "Bugün hansısa paytaxtlarda hakimiyyət mənsubları təhqir olunursa, şəkilləri ayaq altına atılırsa bunun günahı kimdədir? Belə mübarizə vasitəsini kim legitimləşdirdi?"

Müəllif hesab edir ki, belə bir tendensiyanın yaranmasının əsl səbəbkarı hakimiyyət özüdür: "Hakimiyyət uzun illərdir ki, sivil mübarizə aparan rəqiblərinə ən iyrənc, qeyri-insani yollardan istifadə edir. Təhqiri televiziya ekranlarına, qəzet səhifələrinə, tribunalara daşıyan məhz YAP hakimiyyətidir. İndi uzun illər boyu etdiklərinin 1-2 faizi özlərinə qayıdıb və buna görə də vay-şüvən salıblar".

Müəllif vurğulayır ki, deputat Zahid Oruc mühacirlərin hakimiyyətə bu münasibətinə görə Qafqaz Müəslmanları İdarəsinə müraciət edərək bu kampaniyaya reaksiya verməyə çağırır.

Bu məsələ ilə bağlı isə müəllif öz arqumentlərini də müzakirə müstəvisinə gətirir: "Belə çıxır ki, başqalarını təhqir etmək, şərəf və ləyaqətinə toxunmaq hakimiyyətin haqqıdır, amma bunu hansısa zərərçəkən edəndə qəbuledilməzdir?

Təhqirin siyasi həyatın elementinə çevrilməsi qəbul edilməzdirsə, Zahid Oruc niyə illərdir susub?".

Müəllif xatırladır ki, siyasi mövqeyinə görə adamların yaxınları polis bölmələrinə çağırılanda, günahsız adamlar şərlənərək həbs olunanda, telekanallar müxalifət liderlərinə təhqir yağdıranda, özünü satışa çıxarmış jurnalistlər müxalifətçilərin ailələrini hədəf seçəndə, Hafiz Hacıyev kimi ikrah doğuran adamlar ləyaqətli insanlara qeyri-etik sözlər ünvanlayanda niyə Zahid Oruc susub?

Müəllifin fikrincə, hakimiyyətin təhqir siyasəti bumeranq effekti verməyə başlayıb, odur ki, hansısa paytaxtdan "qara xəbər" gələndə özünü günahkar bilməlidir, ilk növbədə rəqiblərin təhqir edilməsinə hakimiyyət son qoymalıdır ki, başqalarından da bunu tələb edə bilsin.