'Müharibəni tənqid etmək bu maddənin tətbiqi altına düşə bilməz'

Son günlər Azərbaycanda bir sıra fəalların prokurorluğa, Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinə çağırıldığı bildirilir. Onlardan bir neçəsinin məhkəmələrin qərarı ilə 30 sutka müddətinə inzibati qaydada həbs olunduğu açıqlanıb. Onların həbsi rəsmi qaydada İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 388-1.1.1-ci (informasiya ehtiyatında və ya informasiya-telekommunikasiya şəbəkəsində "İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında" Azərbaycanın Qanunu ilə yayılması qadağan edilən informasiyanın yerləşdirilməsi) maddəsi ilə əsaslandırılıb. Amma həmin şəxslərin bəzilərinin yaxınları deyir ki, fəallar müharibənin, hərbi əməliyyatların əleyhinə olmaları ilə bağlı sadəcə fikirlərini ifadə ediblər.

Bu ara bəzi vətəndaşlar da belə paralellər aparırlar ki, hakimiyyətin Qarabağda elan etdiyi son "antiterror tədbirləri" zamanı sosial şəbəkələr nəzarətə götürülür, amma əməliyyatlara yaxın ərazilərdə əhalinin təhlükəsizliyi baxımından maarifləndirici tədbirlər görülmür.

Milli Məclisin İnsan hüquqları komitəsinin üzvü Fazil Mustafa Turana bildirib ki, ifadə azadlığının hüdudlarını müəyyənləşdirmək özü də çətindir: "Dövlətin apardığı hansısa bir antiterror əməliyyatına qarşı fikir yürüdülürsə, bu, insanın fikir hürriyyətinə aid olan məsələ sayıla bilər... Amma praktiki tərəfdən dövlətin apardığı bir siyasət var. Dəfələrlə Müdafiə Nazirliyi, Baş Prokurorluq xəbərdar edir ki, bu kimi məsələlərdə informasiyanı yayanda diqqətlə yanaşılsın".

Komitə üzvünün fikrincə, "qəhrəman" olub-olmamaq, hansısa bir formada özünü təsdiq edib-etməmək barədə də insanlar özləri qərar verməlidir: "Əgər qəhrəman olmaq istəyirlərsə, onda onun bədəlini ödəməlidirlər. Yəni, dövlət, xalq müharibə aparır, sən də müharibə əleyhinə çıxış edirsən. Həmin çıxışlar bütövlükdə bu prosesə kölgə salmaqdır. Ona görə də biz bu məsələlərlə bağlı ciddi düşünməliyik və hər hansı bir şəkildə bunun cəmiyyətiçi təxribat xarakterli bir prosesə çevrilməsinin qarşısını almalıyıq".

Vətəndaş Hüquqları İnstitutunun rəhbəri Bəşir Süleymanlı isə AzadlıqRadiosuna bildirib ki, son günlərdə ictimai fəallara qarşı aparılan həbslərin heç bir hüquqi əsası yoxdur: "Sadəcə olaraq onlar hökumətə müxalif olduqlarına və müharibə ilə bağlı tənqidi fikirlərini yazdıqlarına görə həbs olunurlar. Onlara tətbiq olunan 388-1.1.1-ci maddə qanunla qadağan olunmuş informasiyaların yayılmasını nəzərdə tutur, yəni, hansısa qapalı məlumatın, dövlət və ya hərbi sirrin yayılmasından söhbət gedir. Amma müharibə əleyhinə çıxış etmək, müharibəni tənqid etmək bu maddənin tətbiqi altına düşə bilməz".

Hüquq müdafiəçisi vurğulayıb ki, bu, həmin vətəndaşların fikridir və hamı eyni fikirdə ola bilməz, olmalı da deyillər: "Fikir müxtəlifliyi, fikir plüralizmi onu ehtiva edir ki, insanlar fərqli fikirləşə bilər və öz fikrinə görə təqibə, təzyiqə məruz qalmamalıdırlar".

Əvvəlcədən təhlükəsizliklə bağlı vətəndaşların məlumatlandırmasına gəlincə, ekspertin qənaətinə görə, bu məsələdə kifayət qədər problemlər var: "Münaqişə olduğu bölgədə insanlar kifayət qədər məlumatlandırılmır. Əvvəlki dövrdə də dezinformasiyalar ortaya çıxırdı, indiki dövrdə də bəzən bilməyən vətəndaşlardan zərərli məlumatlar və videolar qoyulurdu. Düzdür, indi hökumət TikTok-a girişi məhdudlaşdırdı, amma belə məhdudlaşdırmalardansa insanları maarifləndirmək, məlumatlandırmaq daha doğru olardı".