Onkoloji asılılıq

Onkoloji xəstəliklər əzəldən bəri bəşəriyyətin əsas düşmənlərindən biridir. Elmi tədqiqatlara baxmayaraq, son illər onkologiya insanlığın əsl fəlakətinə çevrilib: bir çox xəstələr ya ölürlər, ya da uzun illər müalicə almaq məcburiyyətində qalırlar.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, ötən il dünyada həkimlər 18 mln.-dan çox yeni onkoloji xəstəlik diaqnozu qoyublar, elə həmin il bu dəhşətli xəstəlikdən təxminən 9,6 mln. nəfər ölüb. Mütəxəssislərin proqnozlarına görə, hər beş kişidən biri və hər altı qadından biri həyatının hansısa mərhələsində xərçəng xəstəliyinə tutulur. Bundan başqa, ÜST nümayəndələri qeyd ediblər ki, 2040-cı ildə dünyada ildə 29 milyon yeni xəstəlik və 16 milyon ölümlə nəticələnmə hadisəsi qeydə alınacağı ehtimal olunur.

Elə həmin təşkilatın məlumatına görə, 2018-ci ildə Azərbaycanda da onkoloji xəstələrin sayı artıb. Belə ki, ötən il 11 606 ölkə sakinində xərçəng aşkar edilib. Onkoloji xəstəliklərdən dünyasını dəyişənlərin sayı 8133 nəfər təşkil edib. Yerli təşkilatların məlumatına görə, 2017-ci ildə Azərbaycanda 11 192 xəstəyə ilk dəfə onkoloji xəstəlik diaqnozu qoyulub. Dəhşətli statistika ildən ilə artır, onkoloji xəstələrə yardımın keyfiyyəti isə heç də ürəkaçan deyil.

Qorxunc rəqəmlərə baxmayaraq, təcrübə göstərir ki, dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində xəstəlik inkişaf etməkdə olan ölkələrdən dəfələrlə çoxdur, daha az inkişaf etmiş dövlətlərin (məsələn, Asiya və Afrikada) xəstələnən sakinlərinin yaşamaq şansı isə daha azdır. Səbəb tibbi xidmətin keyfiyyətinin aşağı olması, pis qidalanma, əlverişsiz ekoloji şərait və digər zərərli amillərdir.

Bəxtinə onkologiya sınağı düşənlərdən biri Araz Rəhimov oldu. Gənc - 30 yaşında olmasına baxmayaraq, o, bir neçə ildir dəhşətli xəstəliklə - 4-cü mərhələdə olan qan xərçəngi ilə mübarizə aparır.

Atası Aləmşah Rəhimovun sözlərinə görə, vəziyyət çox çətindir və zəruri dərmanların olmaması vəziyyəti daha da ağırlaşdırır.

"Oğlum üç ildir ki, Eyvazov adına Elmi-Tədqiqat Hematologiya və Transfuziologiya İnstitutunda müalicə alır. İnstitutun işçiləri ilə bağlı heç bir iradım yoxdur, tibb bacılarından başlayaraq, baş həkimlərə qədər bütün heyətdən razıyam. Məndən heç vaxt müalicə və ya xəstəxanada verilən dərmanlar üçün pul istəməyiblər. Problem bu yaxınlarda yaranıb. Məsələ ondadır ki, oğlumda xərçəngin son mərhələsidir, buna görə müalicə metodikası tamamilə fərqlidir. İndi həkim xəstəxanada olmayan dərmanları yazıb və onları özüm almalıyam. Mən işləmirəm, daimi gəlirim yoxdur, oğlum da məlum səbəbdən işləmir, baxmayaraq ki, onun iki azyaşlı övladı var. Ölkə rəhbərliyinə müraciət etmək istəyirəm ki, dərmanları almağa kömək etsinlər, o dərmanlar olmasa oğlum öləcək. Tibbə hər il kifayət qədər böyük vəsait ayrılır, yəni onkoloji xəstələri zəruri dərmanlarla təmin etmək olmaz?!", deyə Aləmşah Rəhimov bildirib.

Zavallı ata ilə razılaşmamaq çətindir. Müalicə edən həkimin Rəhimova yazdığı uzun dərman siyahısından cəmi ikisi dövlətin onkoloji xəstələrə pulsuz verdiyi dərman vəsaitləri siyahısına daxildir. Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, 2015-c ildən 10 dövlət proqramına uyğun olaraq müxtəlif qrup xəstələrin dərmanla pulsuz təmin edilməsi üçün dövlət büdcəsindən vəsait ayrılır. Onlar arasında "Onkoloji xəstələrin şişlər əleyhinə əsas preparatlarla təmin edilməsi üzrə tədbirlər proqramı" da var.

Həyati əhəmiyyət daşıyan şiş əleyhinə preparatlar və "Onkoloji xəstələrin şişlər əleyhinə əsas preparatlarla təmin edilməsi üzrə tədbirlər proqramı" çərçivəsində xəstələrə dövlət hesabına verilən digər dərmanlar siyahısına 229 dərman və dərman preparatı daxildir. Onkoloji xəstəliklərdən əziyyət çəkən vətəndaşlara yalnız bu preparatlar pulsuz verilir.

2019-cu ildə, təsdiq edilmiş dövlət büdcəsinə uyğun olaraq, səhiyyə xərcləri 1, 048 mlrd. manat təşkil edəcək ki, bu da ötən ilkindən 301 mln. manat çoxdur. Bu vəsaitin böyük hissəsi onkoloji xəstəliklərə qarşı mübarizəyə ayrılır.

Amma nədənsə onkoloji xəstələrin əksəriyyəti öz hesabına müalicə olunmaq məcburiyyətindədir. Məsələn, dövlət büdcəsi Azərbaycanın dövlət büdcəsindən dəfələrlə kiçik olan Ermənistanda bu ildən bədxassəli xəstəliklər zamanı əməliyyatlar müstəsna olaraq dövlət hesabına həyata keçiriləcək. Bundan başqa, Ermənistan hakimiyyəti şüa terapiyası xidmətlərinin haqqını da ödəyəcək. Azərbaycanda isə bahalı dərmanlar olmadığına görə ölməkdə olan Araz Rəhimovun atası aclıq aksiyası keçirməyə hazırlaşır.