2024 Nobel Sülh Mükafatı: Yaponiyanın atom bombasından xilas olan Nihon Hidankyo qrupu təbliğat işlərinə görə mükafatlandırıldı

Oslo, Norveç — Nüvə silahlarının yayılmasına qarşı qlobal mübarizəni vurğulayan tarixi bir qərarla, 2024-cü ilin Nobel Sülh Mükafatı Yaponiyanın Atom və Hidrogen Bombalarından Zərərçəkənlər Təşkilatları Konfederasiyası olan Nihon Hidankyo-ya təqdim olundu. Bu nüfuzlu mükafat, qrupun nüvə tərksilahı sahəsindəki yorulmaz fəaliyyətini və atom bombası qurbanlarının (Hibakusha) səsini dünya ictimaiyyətinə çatdırmaqda göstərdiyi qətiyyətli səyləri tanıyır.

Osloda keçirilən mükafatlandırma mərasimində çıxış edən Norveç Nobel Komitəsi, Nihon Hidankyo-nun nüvə silahlarının insan və ətraf mühit üçün fəlakətli nəticələri barədə məlumatlandırma sahəsindəki uzunmüddətli fəaliyyətini yüksək qiymətləndirdi. Təşkilat, 1945-ci ildə Hirosima və Naqasakidə atom bombardmanına məruz qalmış Hibakusha-nın ifadələrini qoruyub saxlamaqda və beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyi təşviq etməkdə davamlı səylərinə görə təqdir olundu.

“Hibakusha-nın çəkdiyi əzablar və Nihon Hidankyo-nun cəsur mübarizəsi, nüvə silahlarının törətdiyi dağıntıları xatırladan güclü bir siqnaldır və bu cür dəhşətlərin bir daha təkrarlanmamasını təmin etmək zərurətini vurğulayır,” — deyə Nobel Komitəsinin sədri Berit Reis-Andersen bildirdi. “Onların mübarizəsi atom bombardmanının yaddaşlarda yaşamasını təmin edib və demək olar ki, səkkiz onillikdir ki, qlobal nüvə tərksilahı və yayılmaması haqqında müzakirələrə yön verir.”

Mübarizə və Qərarlılıq Mirası

1956-cı ildə yaradılan Nihon Hidankyo, Hirosima və Naqasaki bombardmanından sağ çıxanları təmsil edən yeganə milli təşkilatdır. Qrupun missiyası Hibakusha-nın rifahını və hüquqlarını qorumaqdan daha genişdir; onlar, eyni zamanda, dünyada nüvə silahlarının ləğv edilməsinə də fokuslanıblar. Minlərlə sağ qalan və dəstəkçidən ibarət olan üzvləri ilə təşkilat, Hibakusha-nın sağlamlıq dəstəyi təminatında və onların təcrübələrinin beynəlxalq sülh və təhlükəsizlik müzakirələrində nəzərə alınmasında əhəmiyyətli rol oynayıb.

Onilliklər ərzində Nihon Hidankyo, BMT və 2017-ci ildə Nobel Sülh Mükafatı laureatı olan Nüvə Silahlarının Qadağan Edilməsi üzrə Beynəlxalq Kampaniya (ICAN) kimi beynəlxalq təşkilatlarla fəal əməkdaşlıq edib. Bu tərəfdaşlıqlar vasitəsilə qrup, 2017-ci ildə Nüvə Silahlarının Qadağan Edilməsi Müqaviləsinin (TPNW) qəbul edilməsi kimi əhəmiyyətli nailiyyətlərə töhfə verib.

Nobel Komitəsi, Nihon Hidankyo-nun nüvə silahlarının humanitar təsirləri ilə bağlı məlumatlandırma səylərini vurğuladı və artan geosiyasi gərginliklər və nüvə münaqişəsi riskləri fonunda onların davamlı mübarizəsinin əhəmiyyətini qeyd etdi.

Hibakusha-nın Səsi Qlobal Miqyasda Yayımlanır

Mükafatın elan olunmasına reaksiya verən Nihon Hidankyo nümayəndələri, minnətdarlıqlarını ifadə etdilər və nüvə tərksilahı uğrunda mübarizəni davam etdirmək öhdəliyini bir daha təsdiqlədilər. “Bu mükafat, sadəcə olaraq, bizim səylərimizin tanınması deyil, həm də bütün dünyanı nüvə silahlarının təhlükələri barədə xəbərdar etməyə ömrünü həsr edən Hibakusha-nın mübarizəsinə ehtiramdır,” — deyə təşkilat liderlərindən biri və Hirosima sağ qaleni Terumi Tanaka qeyd etdi.

İllərdir beynəlxalq auditoriyalara öz hekayəsini danışan Tanaka, tərksilah gündəliyinin təxirəsalınmazlığını vurğuladı. “Unutmamalıyıq ki, nüvə silahları sadəcə kütləvi qırğın silahları deyil — onlar kütləvi əzab silahlarıdır. Nobel Sülh Mükafatı, nüvə silahlarından azad bir dünya uğrunda mübarizəmizi davam etdirmək üçün qətiyyətimizi daha da gücləndirir.”

Qlobal Reaksiyalar və Gələcək Nəticələr

Nihon Hidankyo-nu mükafatlandırma qərarı, dünya liderləri və sülh tərəfdarları tərəfindən geniş təqdirlə qarşılandı. Yaponiyanın Baş Naziri Fumio Kişida, özü də Hirosima sakini olaraq, qrupu təbrik edərək onların işinin əhəmiyyətini vurğuladı. “Hibakusha-nın təcrübələri nüvə silahlarının dəhşətinə dair güclü bir sübutdur və bu mükafat, beynəlxalq ictimaiyyəti nüvə tərksilahı istiqamətində səylərini ikiqat artırmağa çağırır,” — deyə Kişida bildirdi.

ICAN da Nobel Komitəsinin qərarını alqışlayaraq, bunu tərksilah hərəkatı üçün əhəmiyyətli bir dəstək adlandırdı. “Nihon Hidankyo-nun nüvə tərksilahı gündəliyinə verdiyi töhfələr qiymətsizdir. Onların fəaliyyəti, nüvə silahlarının insan amili və təhlükələri ilə bağlı qlobal siyasət müzakirələrinin mərkəzində qalmasını təmin edir,” — deyə təşkilat bəyanatında bildirdi.

Nihon Hidankyo-nun səyləri qlobal səviyyədə tanınarkən, ekspertlər Nobel Mükafatının nüvə tərksilahı mövzusunda müzakirələri yenidən canlandıracağını və xüsusilə qlobal nüvə ehtiyatlarının hələ də yüksək səviyyədə olduğu və yeni təhdidlərin ortaya çıxdığı bir dövrdə mühüm əhəmiyyət daşıdığını düşünürlər. Mükafatın nüvə silahına sahib olan dövlətləri tərksilah danışıqlarına qoşulmağa təzyiq göstərməsi və qarşıdakı beynəlxalq danışıqlara təsir etməsi gözlənilir.

Sülh Uğrunda Mübarizədə Yeni Bir Fəsil

2024-cü ilin Nobel Sülh Mükafatı, yalnız keçmiş əzabların tanınmasını deyil, həm də nüvə təhdidlərindən azad bir gələcək üçün güclü bir çağırışı simvolizə edir. Nihon Hidankyo və Hibakusha üçün sülh uğrunda mübarizə, nüvə silahlarının tamamilə ləğv edilməsi və Hirosima və Naqasaki qurbanlarının xatirəsinə hörmətlə yanaşma zərurətinə dair dərin inamla davam edir.

Dünya bu ilki laureat haqqında düşünərkən, Hibakusha-nın mesajı aydındır: keçmişin dərsləri bizi daha dinc və təhlükəsiz bir gələcəyə yönəltməlidir; elə bir gələcəyə ki, orada nüvə müharibəsinin dəhşətləri tarixə çevrilib və bir daha təkrarlanmayacaq.