Bələdiyyə seçkisi: müxalifətin ittifaqı bu dəfə nəyə qadir olacaq?

İyunun 24-dəki prezident və parlament seçkiləri Türk siyasətinə sərt qütbləşmələri gətirib-gəldiyi kimi,sol-sağ-mühafizəkar siyasi qüvvələrin ittifaqını da yaratdı."Cümhur ittifaqı" adlı milliyyətçi-mühafizəkar koalisiyaya (Bahçeli-Erdoğan ittfaqı) müxalif partiyalar "Millət ittifaqı" ilə (Akşener-Kılıçdaroğlu-Karamollaoğlu koalisiyası) ilə cavab verdilər.İqtidar koalisiyasının faydasını Erdoğan öz kreslosunu qoruyarkən (42% AKP+10% MHP= 52%), Bahçeli isə 10%-lik seçki bariyerini keçib Məclisdə 49 mandat qazanarkən gördülər.Müxalifətin koalisiyası Cümhuriyyət Xalq Partiyasının reytinqinin azalmasına səbəb olsa da mandat sayında itki yaşanmadı; ən böyük faydanı isə quruluşundan 7 ay sonra girmək məcburiyyətində qaldığı ilk seçkidə 43 mandat qazanan Meral Akşenerin İYİ Partiyası oldu.Məhz o ittifaq nəticəsində 2002-ci ildən bəri Məclisdən kənarda qalan Saadet Partiyası 2 mandat da olsa, qazana bildi.Ölkə siyasətinin ən böyük qazancı isə- növbəti demokratik məşqlər və siyasətin manevr sahəsinin növbəti dəfə genişləndirilməsi oldu.

Müxalifət partiyaları üçün 31 mart 2019-cu ildə keçiriləcək bələdiyyə seçkisi ən az iqtidar qədər əhəmiyyətlidir.Zira normal şərtlərdə 2019-2023-cü illər arasında seçki gözlənilmədiyinə görə,müxalifətin bu seçkidəki məğlubiyyəti daşların tamamilə yerindən oynamasına səbəb olacaq və başda CHP sədri Kemal Kılıçdaroğlu olmaqla,müxalif liderlərin, demək olar ki, hamısı siyasət meydanını tərk etmək məcburiyyətində qalacaqlar.Ona görə də Türk siyasətinin "balıq Hafizi" Devlet Bahçelinin növbəti 180 dərəcəlik manevrindən sonra 5 ay əvvəlin ittifaq ortaqları olan Akşener-Kılıçdaroğlu-Karamollaoğlu triosunun ittifaqı davam etdirməkdən başqa çarələri qalmadı."Millət ittifaqı"nın bələdiyyə seçkisindəki əməkdaşlığının çərçivəsi konkret və şəffafdır: çünki söhbət konkret kənddə, qəsəbədə, rayonda, şəhərdə və metropolda qələbə qazanmaqdan gedir.Ona görə namizədlərin bu üç ortağın təmsil etdikləri siyasət fəlsəfələrin ortaq məxrəcinə yaxın olmaları ən mühüm şərtdir.Misal göstərmək lazım gəlsə bunu deyə bilərik ki, 2014-cü ilin martında keçirilən seçkidə siyasi mənşəyi etibarı ilə milliyyətçi olan Mansur Yavaş Ankara bələdiyyə sədrliyinə mərkəz soldakı Cümhuriyyət Xalq Partiyası (CHP) tərəfindən namizəd göstərilmiş və rəsmi nəticəyə görə, rəqibi, o vaxt üçün paytaxt bələdiyyəsinin 20 illik sədri olan Melih Gökçekdən vur-tut 75 min az səs alaraq məğlub olmuşdu (Yavaş bu günə qədər Gökçekin seçkidə saxtakarlıq edərək qalib gəldiyini iddia edir) 1999-2009-cü illər arasında Ankaranın Beypazarı rayonunun bələdiyyə sədri olan Yavaşın adı rayonu dünyanın nümunəvi yaşayış yerlərindən biri halına gətirməsiylə məşhurlaşdığı kimi,paytaxtın milliyyətçi təbəqəsinin əksəriyyəti MHP-nin namizədinə yox, məhz Yavaşa səs vermişdi.Hal-hazırda Mansur Yavaş "Millət ittifaqı"nın Ankara bələdiyyə sədrliyinə ən iddialı namizədlərindən biri kimi göstərilir.Bəzi yerlərdə isə müxalifət ittifaqının müştərək namizəd göstərməsinə gərək qalmadan ittifaqı təşkil edən üç partiyadan birinin namizəd göstərməsi halında o biri iki partiya o namizədi dəstəkləyəcəkdir.Məsələn,CHP-nin güclü olduğu İzmirdə partiya öz namizədini irəli sürəcək, o biri iki partiya onu dəstəkləyəcək.Və ya İYİ Partiyanın iddialı olduğu Mersində CHP və SP-nin onun namizədini dəstəkləməsindən söhbət gedə biləcək.Mühafizəkar SP-nin namizədlərinin daha çox kiçik qəsəbələrdə və bələdiyyə məclislərində digər partiyalar tərəfindən dəstəklənməsi qacınılmaz olacaqdır.Mövcud siyasi tabloda partiyaların və ittifaqların harada zəfər çala biləcəyi yarıbayarı məlum olsa da ən ümidsiz yerlərdə belə son ana qədər mübarizə aparmağı partiyalar özlərinə borc bilirlər. 1989-cu ildəki bələdiyyə seçkisi ərəfəsində İzmirdə bir seçici Türk siyasətinin zarafatcıl siması,Sosial-Demokrat Xalq Partiyasının (SHP) lideri Erdal İnönüyə demişdi ki, canımı istəsən-sənə qurbandır.Erdal bəy :"Canın nəyimə lazımdır? 1 səsin var, get, onu bizə ver"- deyə azad seçkinin demokratiyanı necə dərinləşdirdiyinin düsturunu hamıya başa salmışdı.

Demokratiya kateqorial anlayışdır,özünün manevr sahəsini seçkilər vasitəsiylə genişləndirir. Siyasi partiyalarsız demokratiya olmadığı kimi,demokratiyanın olmadığı yerlərdə bələdiyyələr yoxdur.

Növbəti yazı Türkiyənin yeganə kommunist bələdiyyə sədri barədə olacaq.3 min əhalisi olan bir qəsəbənin sistemə 180 müxalif olan bələdiyyə sədrinin fəaliyyətini dünya da yaxından izləyir....