Məlum ünvanın elanı

Prezident Erdoğanın Washingtona  səfərinin nəticələriTürk mediasında bir cür,Qərb mediasında başqa cür şərh edilərkən xaeici işlər naziri Mevlut Çavuşoğlunun həm ABŞ-dan həm Rusiyadan narazılıq edərək “sözlərinin üstündə durmamalarını” vurğulaması və Suriyanın şimal-şərqdində əməliyata davam edəcəklərini açıqlaması  nəyə hesablanmışdı?

 Oktyabrın 9-da başlayıb Washington və Moskvanın təıqiniylə 13  gündən sonra dayandırılan “Sülh bulağı” əməliyyatının davam etdiriilməsinə nə dərəcədə ehtimal vermək olardı? Moskva cavab verməkdə gecikməd:  üstümüzə düşən vəzifəni yerinə yetimişik,Ankaranın bizdən narazı olmağa haqqı yoxdur.Xarici işlər naziri Sergey Lavrov isə  daha qəti danışdı: “Suriyanın şimalındakı kürd qüvvələrinin geri çəkilməsi,hardasa, başa çatdı.Ankara bizə Suriyada yeni bir hərbi əməliyyat planlaşdırmadığını dedi” 

Bu halda,xarici işlər naziri Çavuşoğlunun qəsdən gündəmi dəyişdirdiyini deyə bilərikmi? Nazirin sözlərinə Washingtonun  reaksiya verməsinə  gərək  belə  qalmadan gündəm dəyişib əlahəzrət S-400-lər oldu.Səfərin  ertəsi günü də yazdığımız kimi,Washington gündəminin əsas maddəsinin Rusiyadan alınan raketlər olduğu heç kimə sirr deyildi.İki prezidentin mətbuat konfransında da bu həqiqət gizlədilmədiyinə görə, Moskva taktiki həmləsini gecikdirmədi: sazişə və proqrama uyğun olaraq S-400-lər gələn ilin aprelində aktivləşdirilərək tədavülə daxil ediləcəkdi.Bəs noyabrın 13-də Washingtondakı mətbuat konfransında  iki prezidentin də dediyi “S-400-lərlə   bağlı xarici işləri nazirliklərimiz,milli təhlükəsizlik müşavirlərimiz müştərək şəkildə çalışacaqlar”-sözləri necə olacaqdı? Açıqlama Türkiyə prezidentinin baş müşaviri və mətbuat sözçüsü İbrahim Kalından gəldi.Kalın, S-400 və F-35-lərlə bağlı iki ölkə arasında  yaradılan müştərək komissiyanın 3-4 dekabrdakı NATO zirvə toplantısında “təklif  mübadiləsi”nə  başlayacağını açıqladı: gözlənildiyi kimi,ünvan NATO idi:”İlk mühüm görüşümüz 3-4 dekabrdsa keçiriləcək NATO zirvə toplantısında olacaq.Biz təkliflərimizi verəcəyik, onların təkliflərini alacağıq,bu prosesin başladığını deyə bilərəm”

S-400-lər məsələsinin əvvəl-axır NATO məcrasına gələcəyini görmək üçün bir cüt göz kifayət idi.Çünki Vladimir Putin bu məsələ ilə bağlı Ankaraya açıq çek verərkən hədəfi Ankaraya silah satmaqdan çox,NATO-da xaos yaratmaq idi və buna müəyyən dərəcədə nail oldu.Ancaq suların çəkilib  quru yerdə ölü balıqların görünməsindən sonra S-400 məsələsinin Türkiyə-ABŞ gündəmində eyni şəkildə qalmasının mümkün olmayacaığını tərəflərin hamısı bilirdi.Ankara-Moskva-Washington üçbucağında  cərəyan etmiş prosesləri bir daha xatırlayanda hər üç tərəfin də bundan məmnun olduğunu görmək çətin deyildir: Tayyip Erdoğan bu sayədə daxili siyasətdəki manevr sahəsini genişləndirə bilmiş,Vladimir Putin  ilk dəfə bir NATO ölkəsinə silah satmağın zövqünü dadmış,Donald Trump isə ölkəsinin iqtisadi-strateji maraqlarına uyğun olaraq  guya Moskvanın zövqünü oxşayarkən əslində onun bölgədəki maraqlarının reallaşmasını ustalıqla yubandıra bilmşdi.

Bəli,ünvan yenə və yenidən NATO-dur.Bir müddətdən bəri yazırıq: bu işlərlə bağlı prosesləri  artıq  Türkiyənin dərin dövləti   yönəldir,prezident Erdoğan bu proseslərin sözçüsüdür.Dərin dövlətin ünvan kimi NATO-nu göstərməsindən təbii nə ola bilər ki?

 Çünki NATO heç vaxt Türkiyədə hər hansı iqtidarın və ya şəxsin müttəfiqi olmayıb  axı.

3-4 dekabrda da S-400-lərlə bağlı heç bir radikal addım atılmayacaq,sərt şəkildə geri dönüş olmayacaq.Proseslər zamana yayılaraq irəliləyəcək və nəticə NATO ilə Türkiyə dərin dövlətinin xeyrinə olacaq.