OPEC 2024 və 2025-ci illər üçün neftə olan tələbat proqnozlarını azaldır

OPEC, son aylıq neft bazarı hesabatında qlobal neft tələbatının artım proqnozlarını ardıcıl beşinci dəfə azaldıb. Bu, enerji bazarlarına qarşı daha ehtiyatlı yanaşmanı əks etdirir, çünki iqtisadi və geosiyasi çətinliklər davam edir. Qrup, 2025-ci il üçün tələbat artımı proqnozunu 90 min barrel/gün (b/g) azaldaraq 1,45 milyon b/g səviyyəsinə endirib. Bu, əsasən Yaxın Şərqdəki daha zəif gözləntilərlə izah olunur.

Bu, ötən illə müqayisədə əhəmiyyətli bir dəyişiklikdir. Həmin vaxt OPEC, 2025-ci ildə 1,85 milyon b/g artım gözləyirdi. Qrup, həmçinin 2024-cü il üçün tələbat artımı proqnozunu 210 min b/g azaldaraq 1,61 milyon b/g-ə endirib. Bu, Yaxın Şərq, Hindistan və Amerika regionlarında gözləniləndən daha yavaş artımı əks etdirir. Cəmi beş ay əvvəl OPEC cari il üçün 2,25 milyon b/g-lik daha davamlı artım proqnozlaşdırırdı.

Dəyişikliklər, OPEC-in proqnozlarını digər əsas proqnozlaşdırıcıların daha mühafizəkar qiymətləndirmələrinə yaxınlaşdırır. Məsələn, Beynəlxalq Enerji Agentliyi (IEA) 2024-cü ildə neft tələbatının 920 min b/g, 2025-ci ildə isə 990 min b/g artacağını proqnozlaşdırır. ABŞ Enerji Məlumatları İdarəsi (EIA) isə müvafiq olaraq 890 min b/g və 1,29 milyon b/g artım gözləyir.

Azaldılmış tələbat perspektivinə baxmayaraq, OPEC, OPEC+ üzvü olmayan ölkələrdən gələn maye karbohidrogenlərin təchizatının 2025-ci ildə 1,11 milyon b/g artacağı proqnozunu dəyişməz saxlayıb. 2024-cü il üçün isə ABŞ-dakı gözləniləndən daha güclü hasilatı nəzərə alaraq proqnozunu bir qədər artıraraq 1,28 milyon b/g-ə çatdırıb.

İstehsalat və bazar sabitliyi

OPEC+, Meksika kimi OPEC üzvü olmayan ölkələrin töhfəsini də əhatə edən xam neft hasilatını noyabr ayında 323 min b/g artıraraq 40,665 milyon b/g-ə çatdırıb. İkincil mənbələr, o cümlədən Argus-un məlumatına görə, bu artım baş verib. “Call on OPEC+ crude” — qrupun qlobal tələbatı ödəmək üçün təchiz etməli olduğu neft həcmi — bu il 42,4 milyon b/g, gələn il isə 42,7 milyon b/g səviyyəsində qalır.

Bazarı sabitləşdirmək üçün OPEC+ yaxınlarda könüllü hasilat azalmalarını 2025-ci ilin yanvarında bitirmək əvəzinə, həmin müddəti 2025-ci ilin aprel ayına qədər uzatmağa razılaşıb. Tam hasilata qayıdış prosesi isə əvvəlcə nəzərdə tutulmuş 12 ay əvəzinə 18 aya yayılacaq.

Volatil bazara ehtiyatlı yanaşma

Bu strateji qərarlar, dəyişkən tələbat, təchizat təzyiqləri və dəyişən iqtisadi şərtlərlə xarakterizə olunan qeyri-sabit enerji bazarında OPEC-in diqqətli addımlarını vurğulayır.

Dəyişdirilmiş proqnozlar, enerji keçidləri, geosiyasi gərginliklər və pandemiyadan qeyri-bərabər bərpa şəraitində 2024-cü ilin yaxınlaşması ilə neft bazarının qarşılaşacağı artan çətinlikləri işarə edir. ABŞ və Çin kimi əsas bazarlarda iqtisadi yavaşlama əlamətləri enerji bazarlarına təsir edir, qiymətlərə təzyiq göstərir. OPEC, əsas iqtisadiyyatlarda sənaye aktivliyinin zəifləməsi və istehlakçı tələbatının azalmasını əks etdirərək, artıq ardıcıl dördüncü ayda neft tələbatının artım proqnozunu azaldıb.

ABŞ dollarının güclənməsi bu enişi daha da ağırlaşdırır. Dolların möhkəmlənməsi ilə neft digər valyutalarda hesablaşan alıcılar üçün daha baha başa gəlir ki, bu da qlobal tələbatı azaldır. Bu dinamika tarixən neft qiymətlərini, xüsusən də dolların dominant olduğu dövrlərdə, zəiflətdi.

OPEC üzvü olmayan istehsalçılar hasilatı artırmağa hazırlaşır ki, bu da artıq təklif problemini dərinləşdirir. Goldman Sachs və Citibank analitikləri neft qiymətlərinin $60 və ya daha aşağı səviyyəyə düşə biləcəyini ehtimal edirlər, əgər artıq təklif davam edərsə. Bu proqnozlar qlobal bazarda artan tələb-təklif disbalansını vurğulayır.

Enerji bazarları üçün geniş təsirlər

Mövcud tendensiyalar davam edərsə, sənaye ekspertləri xəbərdarlıq edirlər ki, neftin qiyməti $40-a qədər enə bilər, xüsusən də OPEC+ hasilat məhdudiyyətlərini yumşaldarsa. Belə bir ssenari, maliyyə təzyiqi ilə mübarizə aparan neft ixrac edən iqtisadiyyatların üzləşdiyi çətinlikləri daha da ağırlaşdıracaq.

Zəif neft tələbatının nəticələri enerji bazarlarından kənara çıxır. Onlar qlobal iqtisadi aktivliyin daha geniş yavaşlamasını əks etdirir və bəzi regionlarda tənəzzül təhlükəsini artırır.