Təlimat gözləmək

Rusiyanın vasitəçiliyilə işğalçı Ermənistanın təslim olmasına dair sazişin imzalanması və bölgəyə Rusiya sülhməramlılarının yerləşməsi, Türkiyənin maliyyə və xəzinə naziri Berat Albayrakın istefası eyni vaxta düşdü. Hər hansı bir nazirin istefa verməsi və ya prezident üsuli-idarəsinə keçiləndən sonra sorğu-sualsız vəzifədən çıxarılması Türkiyədə mühüm xəbər sayılır.

Berat Albayakın istefa xəbəri bir neçə baxımdan mühüm idi.

Çünki:1)Berat Albayrak dövlət başçısının kürəkənidir və məhz buna görə heç bir siyasi keçmişi olmadığı halda 2015-ci ildə AKP siyahısının üst sıralarından İstanbul millət vəkili seçilən kimi enerji və təbii ehtiyatlar naziri təyin edilmiş və fəaliyyət daim müstəqil medianın da ictimaiyyətin də diqqət mərkəzində olmuşdu;

2) 24 iyun 2018-ci ildəki seçkidə Türkiyə prezident üsuli-idarəsinə keçəndən sonra maliyyə və xəzinə naziri təyin edilən Berat Albayrak daha çox diqqət mərkəzində olmuşdu.

Çünki həm yeni sistemdə iqtisadiyyatın idarə forması hamını birinci dərəcədə maraqlandıran məsələ idi, həm də Albayrak Türkiyənin Varlıq Fondunun vitse-prezidenti  vəzifəsinə gətirilmişdi.  Yəni, cənab Ərdoğanın xarici kreditlər üçün yaratdığı və  böyük ümidlər bəslənilən Varlıq Fondunu da ən çox etibar etdiyi adam  olan kürəkəniylə idarə edirdi.

Berat Albayrakın hansı şərtlərdə borc tapa biləcəyi, Türkiyə lirəsinin dəyərdən düşməsinin qabağını necə alacağı, hansı islahatları keçirəcəyi xalqı maraqlandırmaya bilməzdi. Çünki iqtisadi vəziyyət getdikcə pisləşir.

28 ay nazir olduğu dönəmdə Berat Albayrakın açıqladığı “islahat paketləri” dərdə dərman olmadığı kimi, maliyyə və xəzinə naziri, Türkiyə lirəsinin dəyərdən düşməsini də heç vaxt “görmədi”, bunu zarafat kimi qəbul etdi.

Qanun və ənənə bir tərəfə qoyularaq, Mərkəzi Bankın “faizləri aşağı salmayan” prezidenti vəzifəsindən azad edildi, yerinə gətirilən prezident isə 15 ayda kənarlaşdırıldı.

Devalvasiyanın qabağını almaq üçün Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatı tamamilə tükədildiyi kimi, xəzinə böyük miqdarda qızıl satmaq yoluyla buna çarə tapmağa çalışsa da mümkün olmadı. Ancaq buna baxmayaraq, Berat Albayrakın mövqeyi sarsılmadı-səbəbi məlum idi.

Maliyyə və xəzinə naziri olduğu 28 aylıq müddətdə gördüyü işlər nə qədər qeyri-adi idisə, istefasını elan etməsi də Türkiyə siyasətinin ənənələri baxımından o qədər anormal oldu: bəli, prezidentin kürəkəni nazir vəzifəsindən istefasını İnstagram hesabından elan etmişdi.

İşin qəribə tərəfi prezidentin kürəkəninin (başqa nazir də belə etsəydi, anormal olacaqdı) öz istefasını dövlət başçısına yazdığı ərizə ilə yox, İnstagram hesabı üzərindən elan etməklə bitmirdi, işin başqa anormal tərəfi Türkiyənin iqtdar mediasının bu istefanı təxminən 40 saat “görməməsi” idi.

Hazırda Türkiyədə 1780 qəzet-jurnal, TV kanalı, radio var, onlardan ancaq və ancaq 5-i ölkənin maliyyə və xəzinə nazirinin istefasını “görə bildi”, 1775-i isə bu istefanı “görmək” üçün 40 saat gözləməli oldu. Çünki ölkənin xəzinə və maliyyə nazirinin (ondan əvvəl isə dövlət başçısının kürəkəninin) istefasının “görülə bilməsi” üçün də mediaya təlimat verilməsi lazım idi.

O təlimat gələr-gəlməz siyasət, iqtisadiyyat və ən mühümü- fərasət şərhçiləri, Vladimir Putinin vasitəçiliyi olmadan TV ekranlarını, qəzet səhifə və köşələrini  özlərinə təslim etdilər. Və təbii ki, SSRİ Politbürosunun da ənənəsini örnək alaraq, “gedənin tabutuna bir mismar da mən vurum” prinsipi o dəqiqə tədavülə daxil edilərək “iqtisadiyyatın şaha qalxması” üçün yeni reseptlər icad edildi, qeyri-məhdud  şəkildə danışıldı, danışıldı, danışıldı.

Təbii ki,1775 qəzet-jurnal, TV-radio Berat Albayrakın istefasını indekslənincə Vladimir Putinin vasitəçiliyilə imzalanıb  Ermənistanı təslim edən və bölgəyə sülhməramlı qoşun göndərən saziş də Azərbaycanın puluyla fəaliyyət göstərən bir kanaldan başqa hələ ki gündəmdə layiq olduğu yeri tapa bilməyib. Bu məsələni şərh edənlər Azərbaycanın əzici qələbəsindən danışdıqları kimi bəzi müxbirlər Bakı küçələrinin qələbə əhval-ruhiyyəsini Türkiyə ictimaiyyətilə bölüşürlər. Görünür, sazişin total şəkildə müzakirəsinin başlaması üçün də bir neçə gün gözləmək lazım gələcək.

Gözləmək lazımdır....Təlimatı...