Azərbaycan Gürcüstanın dalana dirənmiş Anakliya limanı layihəsinin potensial xilaskarı kimi görünür

Gürcüstanın Anakliya limanının iddialı layihəsi siyasi təlatümlərin və geosiyasi manevrlərin simvolu oldu, çünki hakim "Gürcü Arzusu"partiyası tərəfindən qəsdən maneə törədilməsi ilə bağlı ittihamlar səsləndirilir. Tbilisidə keçirilən "Lelo for Georgia" partiyasının qurultayında çıxış edən sədr Mamuka Xəzəradze bildirib ki, limanın işinin dayandırılması Gürcüstanın iqtisadi müstəqilliyini pozmaq məqsədi ilə təşkil olunub və guya Rusiyanın maraqları ilə bağlıdır.

Əvvəlcə 15 metrdən çox dalma ilə ağır gəmilər qəbul edə bilən dərin dəniz quruluşu kimi təsəvvür edilən Anakliya limanı Gürcüstanın əsas yük paylama mərkəzinə çevrilməsini vəd edirdi. Xazaradze hakim partiyanı xarici təzyiqlərə, xüsusən də onun fikrincə, maraqlarını nüfuzlu gürcü xadimi Bidzina İvanişvilinin təmsil etdiyi Vladimir Putinin təzyiqinə tab gətirməkdə ittiham edib. Layihənin dayandırılması tikinti sahəsini və iddia edilən Anakliya şəhərini bataqlığa bənzəyən baxımsız vəziyyətə gətirdi.

Limanın 2017-ci ildə başlayan inşası uğursuzluqlarla qarşılaşdı. Nəticədə 2020-ci ilin yanvarında 400 milyon dollar tələb olunan vəsaiti ala bilməməsi ilə bağlı Anakliya inkişaf konsorsiumu ilə müqavilə pozuldu. Baş nazir İrakli Qaribaşvilinin tikintinin 2023-cü ilin payızında bərpa oluna biləcəyinə dair zəmanətlərinə baxmayaraq, layihə hələ də qeyri-müəyyənlik vəziyyətindədir.

Gürcüstan hökuməti hazırda 2023-cü ilin dekabrına və ya 2024-cü ilin yanvarına qədər elan edilməsi gözlənilən investor seçimi prosesindədir. Baş nazir Qaribaşvili limanın tikintisi üçün büdcədən 70 milyon larinin (təxminən 26 milyon dollar) ayrıldığını elan edib, lakin ümumi investisiya məsələsi həll olunmamış qalır. Çinli investorları cəlb etmək üçün səylər davam edir və hökumət on il ərzində bütün layihənin dəyərini 2,55 milyard dollar olaraq qiymətləndirir.

Ekspert İlqar Vəlizadə Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu ilə yanaşı nəqliyyatın şaxələndirilməsində həlledici amil təmin edəcəyinə görə Azərbaycan mallarının Qərbə daşınması üçün Anakliya Limanının əhəmiyyətini vurğulayır. Layihənin geosiyasi əhəmiyyəti, xüsusən Ukraynadakı mövcud vəziyyət və Rusiyaya qarşı sanksiyalar fonunda Şimal dəhlizinin əhəmiyyətinin azalmasını nəzərə alaraq, Rusiyadan keçən Şimal marşrutu ilə rəqabətdə olmasındadır. Qara dənizdən keçən orta dəhlizin bir hissəsi olan Anakliya limanı, Qazaxıstan, Azərbaycan və Türkiyə üzərindən Avropa ilə Asiya arasında həyati bir tranzit marşrutu olaraq populyarlıq qazanır.

Azərbaycan Anakliya limanına böyük maraq göstərib və Prezident İlham Əliyev 2023-cü ilin oktyabrında Gürcüstana səfəri zamanı Tbilisi ilə onun tikintisində əməkdaşlıq etmək niyyətini ifadə edib. Bununla belə, bu potensial əməkdaşlığın çətinlikləri Gürcüstan hökumətinin aşkar tərəddüdündən və Prezident Əliyevin təklifinə limanda payın alınması da daxil ola biləcəyi ehtimalından ibarətdir, eyni zamanda səhmlərin 51%-i Gürcüstan dövlətinə məxsusdur.

Lakin Xəzər Strateji Araşdırmalar İnstitutunun elmi eksperti Aleksandr Karavayev hesab edir ki, maliyyə yükü Azərbaycanın üzərinə düşə bilər ki, bu da limanın kapitalındakı potensial pay barədə spekulyasiyalara səbəb olacaq.

Lakin eyni zamanda Anakliya limanı layihəsinin geosiyasi əhəmiyyəti getdikcə daha aydın görünür, Azərbaycan və Gürcüstanın birgə səyləri bu strateji təşəbbüsün həyata qayıtması, regional əlaqələrin genişləndirilməsi və prosesdə iqtisadi əlaqələrin möhkəmləndirilməsi üçün faydalı ola bilər.-0—