Dövlət büdcəsi Azərbaycan hakimiyyətinin sifətidir

Dövlət büdcəsi Azərbaycan kimi ölkələrdə hakimiyyətin sifətidir. 

 İqtisadçı Rövşən Ağayevin sözlərinə görə, büdcənin əsas cəhəti xərclərə nəzarət olmaması və gəlirlər hissəsinin deklarativliyidir. 

Belə ki, xərclər hissəsinin  35%-i inşaatçılar mənimsəyəcək. Ölkə rəhbərliyi MDB və ya Qərbin tikinti standartlarını qəbul etmir. Hər zaman milli standartların yaradılması zərurətindən danışsa da, onları tətbiq etmir. 9,07 mlrd manat daxili investisiyaların xərclənməsi (onların 76,4%-i tikinti və hasilata ayrılıb) və obyektlərin təhvil verilməsinə nəzarətin olmaması "ikiqat oğurluq" mexanizmini işə salır. Əgər bura dövlət zəmanətli yarımşəffaf tikinti borclarını əlavə etsək, nəzarətsiz vəsaitlərin mənzərəsi daha da tutqun olar. 

 Büdcə kəsiri formal anlayışdır, bunu onun həcmi də göstərir (ÜDM-in 1,1%-i və ya 656 mln manat). Bu maddə üzrə nə Maliyyə Nazirliyi, nə parlament hesabat verir, onların əsas iqtisadi qanunun formalaşdırılması funksiyasını siyasi rəhbərlik, dövlət başçısının administrasiyası əllərindən alıb. Demək, maliyyə mexanizmləri vasitəsilə daxili borclar gələn il də aktual olmayacaq, fond birjası isə (ölkədə əmtəə birjası da yoxdur) nominal xarakter daşıyacaq. 

 Məruzəçinin sözlərinə görə, Neft Fondundan 11,35 mlrd manat transfetlər (2011-ci ildəkindən 2,35 mlrd, 2012-ci ildəkindən 1 mlrd 445 mln çox və ya büdcə mədaxilinin 59,3%-i) dövlət vəsaitlərinin xərclənməsinə məsul olan nazirlik və qurumların minimal öhdəliklərindən xəbər verir. 

 Humanitar xərclər (səhiyyə, təhsil, elm, büdcəçilərin maaşı) investisiya xərcləri ilə müqayisə edilə bilməz. Elmə 129,1 mln manat (büdcənin 0,65%-i və ya investisiya xərclərindən 53,8 dəfə az), təhsilə 1 mlrd 530,37 mln (7,7%), səhiyyəyə 666 mln 276,4 min manat (3,36%) ayrılıb. 

 Büdcəçilərin maaşından danışsaq, onların arasında da fərq var. Bu məqsədlə 2,77 mlrd manat ayrılıb. Amma təhsil işçiləri (380 min nəfər) orta hesabla 200 manat, tibb və sosial müəssisələrin işçiləri (154 min nəfər) 160 manat alırlar. Bu isə orta istehlak səbəti normasına uyğun gəlmir. Onların hamısının maaşı 1,2 mlrd manat edir. Bu isə hüquq mühafizə sisteminə ayrılandan xeyli azdır. Prokurorluq və məhkəmə işçiləri bir yana, DİN əməkdaşları ən azı 400 manat, üstəgəl yaşa, vəzifəyə görə əlavə pul alırlar. Hüquq mühafizə fəaliyyəti xərcləri 1 mlrd 820 mın manat nəzərdə tutulub. 

 Ağayevin sözlərinə görə, istiqamətlərə xidmət üçün nəzarətsiz 2 mlrd 881,82 mln manat da narahatlıq doğurur (bu il üçün proqnozdan 43,86 mln az). -17D-