Özəlləşmə siyasətindən imtina?

23 aprel 2013-cü ildə prezident İlham Əliyev polad istehsalı kompleksi yaradılması barədə sərəncam verib. Yeni dövlət müəssisəsinin nüvəsi Daskəsən Filizsaflaşdırma Kombinatıdır. Onun bazasında Gəncə və Daşkəsəndə hasilat, emal və polad istehsalı müəssisələri layihələndirilib və yaradılıb. Ekspertlərin fikrincə, bu qərar qara metallurgiya kompleksinin özəlləşdirilməsindən imtinadır. Prezidentin iqtisadi siyasət üzrə müşaviri Vahid Axundov etiraf edib ki, sərəncamdan xəbəri yoxdur. 

MMC-nin səhmlərini dövlət idarə edir. Kompleksin idarə edilməsi səlahiyyəti Nazirlər Kabineti, İqtisadi İnkişaf Nazirliyi və ƏMDK-yə tapşırılıb. İH sədrini təyin etmək və azad etmək, kompleksin ləğvi və təşkili səlahiyyətini prezident özünə saxlayıb. 

Dövlət iki dəfə eyni metodla  “Daskəsən Filizsaflaşdırma” ASC-nin 99,22% səhmlərini satıb (257,4 min ədəd). İlk dəfə (2003-cü il) $50 mln investisiya şərti ilə səhmlər Britaniyanın “Aldex Limited” şirkətinə, 2006-cı ildə “Det.Al Limited” (Böyük Britaniya) şirkətinə satılıb. Det.Al 3 ilə 235,1 mln manat investisiya qoymaq öhdəliyi götürüb. Şirkət 350 mln ton ehtiyatı olan yatağa 500 min manat qoyub və 30 min çek və 30 000 opsion təqdim edib.  ƏMDK “Det.Al Limited” ilə müqavilənin pozulması barədə məlumat yaymayıb. Şirkət özü də susub. 

Maraqlıdır ki, 2008-ci ilin martında  prezident İlham Əliyev Gəncə Poladəritmə kompleksinin təməl qoyma mərasimində iştirak edib. O, kompleksin texniki-iqtisadi göstəriciləri, Det.Al Holding-in alüminium zavodu ilə tanış olub. Prezident 3 mart 2008-ci ildə şəxsən kompleksin təməlinə kapsul qoyub, düyməni basaraq məhlul töküb. Onun iştirakı ilə Noble Group Limited şirkəti ilə poladəritmə kompleksi və Det.Al alüminium zavodunun məhsulunun satışı üzrə çərçivə sazişi, Danielli şirkəti ilə kompleksin layihələndirilməsi və texnoloji avadanlıqla təchizatı barədə niyyət protokolu, BNK Paribas ilə maliyyələşəmə barədə müqavilə imzalanıb. 

   “Det.Al Limited”in planına əsasən, kompleks bir neçə zavoddan ibarət olmalı idi. Kompleksi Türkiyənin Ekom şirkəti tikib və ehtimal ki, tikir. Orda İtaliyanın Danielli və Tedhink şirkətlərinin texnologiyalarından istifadə olunub. Poladəritmə kompleksinin tikintisinə $800 mln investisiya qoyulacaq. O vaxtdan metallurgiya kompleksinin tikintisi barədə informasiya olmurdu. 2011-ci il üçün 1 mln ton polad istehsalı planlaşdırılırdı. Bu poladdan neft hasilatı sənayesində istifadə edilən yüksək keyfiyyətli polad borular, həmçinin armatur və metal profillər, sonralar ixrac üçün məhsullar istehsal olunacaq. 

İnteqrasiya edilmiş Det.Al Limited poladəritmə kompleksinə dəmir filizi saflaşdırma zavodu (64-67% dəmir, ildə 2 mln ton), okatış zavodu (ildə 2 mln ton), ardıcıl reduksiya zavodu (ildə 1.1 mln ton), poladəritmə zavodu daxildir (ildə 1 mln ton). 

Daşkəsən mədəni və Daşkəsən dəmir filizsaflaşdırma zavodunu istismar etmək üçün “Baku Steel Company” 2012-ci ilin avqustundan gizli mübarizə aparırdı. Yerli KİV-də dağ-mədən müəssisəsini ələ keçirmək üçün hücumlar barədə məlumatlar gedirdi. Bu ilin aprelində BSC bir sıra Avropa şirkətləri ilə Daşkəsən, Gəncə və Sumqayıt polad kompleksi müəssisələrinin layihələndirilməsi və tikintisi üzrə müqavilə bağladığını elan etdi. Ekspertlər hesab edir ki, «Polad istehsalı kompleksi» QSC yaradılması ideyası BSC-də “doğulub”. İkinci mərhələdə o, bu kompleksin idarə edilməsi hüququnu əldə edəcək. Yerli KİV bildirir ki,  “Baku Steel Company” MMC-nin arxasında məmur oliqarxlar durur. 08B