Qlobal miqyasda əsas xammal qiymətlərinin aşağı düşməsinə baxmayaraq, Azərbaycanda ərzaq qiymətlərində artım müşahidə olunur

Qlobal əmtəə bazarlarında nəzərəçarpacaq eniş müşahidə olunsa da, narahatedici tendensiya ilə Azərbaycanda ərzaq məhsullarının qiymətləri 2024-cü ilin iyul ayında aylıq 2% artaraq artmağa davam edib.

Uyğunsuzluq ölkənin ərzaq tədarükü zəncirinin mürəkkəbliyini vurğulayır və gələcək inflyasiya təzyiqləri, xüsusən də dənli bitkilər, yağ və şəkər kimi əsas məhsullar üzrə narahatlıq doğurur.

Kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov məqalədə qeyd edir ki, iyulda taxılın dünya qiymətləri əsasən buğdanın qiymətinin 7% ucuzlaşması hesabına 3,8% ucuzlaşsa da, Azərbaycan istehlakçıları bunun əksini görüblər.

Dünyadakı tendensiyanın əksinə olaraq taxıl və un məmulatlarının qiymətləri artıb.

Analitiklər uyğunsuzluğu bir sıra amillərlə, o cümlədən tədarük zəncirinin səmərəsizliyi, idxaldan asılılıq və ölkənin qlobal bazar dəyişkənliyinə qarşı həssaslığı ilə əlaqələndirirlər.

İyul ayında Azərbaycanda süd və ət sektorlarında da mülayim qiymət artımı müşahidə olunub. Kərə yağı və bitki yağı 0,5 faiz, şəkər 0,1 faiz, süd və süd məhsullarının qiyməti 0,1 faiz, ətin qiyməti 0,4 faiz bahalaşıb. Artım, az da olsa da, hazırda ev təsərrüfatlarının büdcələrinə təzyiq edir, digər ölkələrdə isə bu kateqoriyalarda nisbi qiymət sabitliyi və ya eniş müşahidə olunub.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) iyul ayında dünya üzrə həm bitki yağı, həm də şəkər istehsalının azalacağını proqnozlaşdıran hesabat dərc edib.

Hesabatda qlobal tədarükdə məhdudiyyətlərin sərtləşməsi, xüsusən də bitki yağı və şəkərinin 90%-dən çoxunu idxal edən Azərbaycan kimi ölkələrə təsir edən potensial qiymət artımlarına diqqət çəkilir.

Bu gözlənilən çatışmazlıqlar və Azərbaycanın idxaldan asılılığı ölkənin növbəti aylarda daha çox qiymət artımı ilə üzləşə biləcəyini və adi vətəndaşların yaşayış xərclərini ağırlaşdıracağını göstərir.

Problemi daha da çətinləşdirən əsas ərzaq məhsullarının dünya və daxili qiymətləri arasında kəskin uyğunsuzluqdur.

Araşdırmalar göstərir ki, Azərbaycanda südün qiyməti dünya üzrə orta qiymətdən 2 dəfə, şəkərin qiyməti 2,4 dəfə, günəbaxan yağının qiyməti isə beynəlxalq bazar qiymətlərindən heyrətamiz dərəcədə 3,4 dəfə yüksəkdir.

Bu uyğunsuzluqlar Azərbaycanın daxili bazarının üzləşdiyi çətinlikləri göstərir. Bu bazarda yüksək idxal xərcləri və yerli qiymət strategiyaları qlobal göstəricilərlə müqayisədə qeyri-mütənasib şəkildə şişirdilmiş qiymətlərə səbəb olur.