Şəffaflıq olmayanda

Bir neçə ayda on bankın lisenziyasının ləğv edilməsi bir sıra suallar yaradır. Əvvəla, əgər müvafiq ehtiyatları yox idisə, 20 il və çox necə fəaliyyət göstərdilər? İkincisi, banklar nədən əmanət və depozitləri AMB-nin məzənnəsi ilə qaytarır, amma kreditləri istədikləri məzənnə ilə tələb edirlər? Banklar iki devalvasiyadan, xarici valyuta əmanətləri və borclar artandan sonra nə yaşayır?

 Turan-ın müxbiri bu məsələlərə aydınlıq gətirmək üçün maliyyə hüququ üzrə ekspert Əkrəm Həsənova müraciət edib. O hesab edir ki, idarəetmə və banklara nəzarət səmərəli deyil.

«Bankların çoxu şəffaf deyil, bu isə sistemin bütün problem xətlərinin kəsişmə nöqtəsidir. Onların maliyyə hesabatlarını izləyirik, bunun əsasında növbəti bağlanacaq banklar barədə nəticə çıxarırıq. Bankların çoxu şəffaf deyil, iyulda 4 bank bağlansa da, onlarda əmanətlərin məbləği barədə dəqiq informasiya yoxdur. Müxtəlif rəqəmlər səsləndirilir – 110-140 mln. ADİF tərəifindən ödənilməli kompensasiya məbləği də məlum deyil. Açıq hesabat olmaması problemlərdən xəbər verir. Ona görə hansı bankların bağlanacağını  demək olar. Xəstəliklərin nəticələri ilə yox, səbəbləri ilə mübarizə aparılmalıdır», - deyə ekspert bildirir.

Onun sözlərinə görə, problemli aktivlərin artmasına səbəb iki devalvasiya və ümumi iqtisadi qeyri-sabitlikdir. Amma rsiklərin güclənməsinə səbəb hədsiz iştaha və bank rəhbərlərinin qanunsuz fəaliyyətidir. Bəzən əmanətlər aşağı faizlə «öz müştərilərinə» və bizneslərinə verilib. Məhz bu borclar bu gün problemli aktivlərin əsasında durur. Problemli borclar öz bizneslərinə verilən borclardır və bu kreditləri qaytarmaq fikirləri əvvəldən yox idi. Bu illərdə ucuz əmanət qəbul edib, yüksək faizlə kredit veriblər.

«Nəticədə Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası baş verənləri «prudensial qaydada işləyə bilməmək» adlandırıb. Adi dildə bu o deməkdir ki, banklar əmanətlər üzrə öhdəlikləri yerin yetirə bilmir. Bu, iflasdırmı? Bəli, amma bu, onların öz əməlidir. Bankların ləğvi onlar üçün fəalkət deyil. ADİF-in sığorta həddindən yüksək faizlə əmanət qəbuul edən banklar ləğv edilərkən əmanətçilər ziyan çəkəcək, - Parabank yüksək faizlə əmanət qəbul edib. Martın 1-dən sığortalanan əamnətlər üzrə maksimum dərəcə cəmi 3%-dir. Ona görə xarici valyuta ilə 3%-dən yüksək faizlə qəbul edilən əmanətlər (ümumi həcmin 70%-i) üzrə kompensasiya verilməyəcək. İndi Fond əhalinin itirilən vəsaitləri üzrə kompensasiya verilməsi üçün AMB-dən minimum 100 – 110 mln manat kredit cəlb etməlidir», -deyə ekspert düşünür. --17D—